تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: شیرینی نوێ
أثارَ العواطق او المَشاعر
حَرَّكها وهَیَجَّها / هەست و بەزەیی و هۆش و پەروای جوڵان.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
أجرَى محادثات أو مباحثات او مشاورات أو مفاوضات
تباحَث. تداوَلَ. تَشاوَرَ. تفاوَضَ. تَكَلَم / وتوێژ کرد.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
أسلوب او طريقة التعبير
نَمَط أو نسق الكلام / شێواز و چۆنیەتی دەربڕینز
سەرچاوە: شیرینی نوێ
أطالَ الكلامَ او البحثَ
أطنَبَ. أفاضَ. تَوَسَّع / درێژەی دا بە قسە. درێژی کردەوە.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
أغرَضَ الغَرَضَ او الهَدَفَ
اصابَهُ / پێکای. لێی دا.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
أنجَزَ البَحرُ او الماءُ
جَزَرَ. رَجَع الی الخلف / ئاونیشتەوە. نزم بووەوە. گەڕایەوە.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
إجتَمَعَ بـ أو الى او مع
قابَلَ / کۆبووەوە. لەگەڵی کۆبووەوە. بینی. چاوی پێکەوت.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
إحتراق ذاتي او تلقائي
سووتانی خۆیەتی. سووتنا خۆیەت.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
إرساء السفينة او المركب
رسو / لەنگەرگرتن. وەستانی کەشتی.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
إستَولى على الحكم أو السلطة او العرض
تَمَكَّن. سیطر / دەستی بەسەر وڵاتدا گرت. دەسەڵاتی وەرگرت.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
إطلاق الرصاص او النار
الضری بالنار / تەقەکردن. گوللە تەقاندن.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
إنبَلَجَ الصُبحُ او الفَجر. أشرَقَ وأضاء
ڕۆژبووەوە. دنیا ڕووناکبووەوە. شەبەقی دا.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
إنعَكَسَ الضوءُ أ، الحرارة او الصورة
إرتَدّ / (ڕووناکی. گەرمی. تیشک)ی دایەوە.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
او
[ا ]
(ئاڤ - av)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
او
[په - ا ]
(ئو - u)
سەرچاوە: شیرینی نوێ
اوَى أوَّى البيتَ وإلى البيت
نَزَل فیه. اقام / چوە خانوەکەوە. چوە ناوی. تیا مایەوە. لایدا. تیاژیا.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
تَحصين ضد عَدوى او مرض
سەرچاوە: شیرینی نوێ
ترشيح لمنصب او لإنتخاب
سەرچاوە: شیرینی نوێ
تَشَوُّه الشكل أو الجسم او الوجه
حدوث عیب اوعاهة / تێکچوونی ئەندام و لەش. کەم ئەندامێتی.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
تَصريف الأعمال أو الشؤون او الأمور. تدبير. إدارة. سياسة
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
در اوردن
[مص. م ]
(دەرئافەردەن - der averden)
دەرهینان، داخل کردن، درو کردن.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
در اویختن
[مص.ل.م ]
(ده ئاقیختەن - der avixten)
هەلواسین، توره کردن.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
درد اور
[ص. فا ]
(دەرد ئافەر - derd aver)
ئازارهین، مایه ی ئازار.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
إفرنج. أوربا. اوربيون
ئەوروپا. ئەوروپایی.
ئولیگارکی اولیگارشی
لە زمانی یۆنانیدا بە مانای حکوومەتی گرووپێکی بچووکە. بە واتایەکی دیکە، دەسەڵاتدارێتی گرووپێکی بچووکە بە سەر دەوڵەت بێئەوەی زۆرینەی خەڵک، بەسەریا چاودێریی بکات. ئەم زاراوە زۆرتر بۆ کەمینەیەکی دەسەڵاتدار بە کار دەبرێت کە دەسەڵاتی دەوڵەت ئەخەنە خزمەت بەرژەوەندی و قازانجی خۆیان و زۆرینەی نەیارانیش سەرکوت دەکەن.
فەرمانکردنی گرووپێکی بچووک بە سەر ڕێکخراوە و دەزگە کۆمەڵایەتییەکانی دیکە وەکوو ڕێکخراوە ئایینی و کرێکاری و حیزبییەکانیش، پێی دەگوترێ ئولیگارکی. لەسەردەمی «پلاتۆ»وە، ئولیگارکی لە بەرانبەر ئۆتۆکراسی*و دیموکراسی، ڕاوەستاوە. بە ڕای «پلاتۆ»، ئولیگارکی جۆرە حکوومەتێکی گەندەڵە کە لە ئاریستۆکراسییەوە سەرچاوە ئەگرێ بە هەمان شێوە کە ستەمکاری، پاشایەتی گەندەڵ دەکات، هەرکی بە هەرکیش، دیمکراسی بەرەو گەندەڵی دەبات.
بیرمەندانی هاوچەرخ، سەرنجێکی زۆریان داوەتە ئولیگارکی و هەندێکیان بە ناچار زۆربەی حکوومەتەکان بە ئولیگارکی لە قەڵەم دەدەن. ئەمانە پێیان وایە کە ناکرێ حکوومەتەکان بە دوو جۆری تاکەکەسی و کۆمەڵەکی دابەش بکرێت چونکە کۆمەڵ یان خەڵک هەرگیز حکوومەت بە دەستەوە ناگرن و کرداری ڕاستەقینەی حکوومەت، هەمیشە بە دەست گرووپێکی بچووکەوەیە و تەنیا جۆری پێوەندی ئەم گرووپە لەگەڵ کۆمەڵگە و سنووری بەرپرسیارییەتی چێ دەکرێ.
ئەپارتهایت: بڕوانە جیاوازی ڕەگەزایەتی.
ئولیگارکی اولیگارشی
گروه سالاری
ئولیگارکی اولیگارشی
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ابن اوی
[ا ]
(ئیبن ئاڤا - ibin ava)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
اسید اوریک
( (ئەسید یوریک - esidyurîk))
یوریا.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
اغر، اوغور
[تر - ا ]
(ئوغور - uxur)
سەرچاوە: شیرینی نوێ
العاب اولمبية
یاری ئۆڵەمپی.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
الکا، اولکا، اولکە
[ا ]
(ئەلکا، ئولکا، ئولکە - ulka)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
انبیاء اولو العزم
[ا ]
(ئەنبیائی ئولول ئەزم - enbîya’ iululezim)
پەیامبەرانی نێردراو، ئەو پێغەمبەرانەی کە خودان کتێب و شەریعەتی سەربەخۆبوونە.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
اوا
[ا ]
(ئاڤا - ava)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
اوا
[ا ]
(ئاڤا - ava)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
اوائل
[ع - ص ]
(ئەڤائیل - eva’il)
یەکەمەکان.
سەرچاوە: نالی
اواتە
بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا گریان دادی کەس نادا. ئەمە دنیایە، جاری وا هەیە شایی و زەماوەندە و جاری واش هەیە شین و شەپۆڕە. یاخود جاری وا هەیە جلی سووری دڵخۆشیی لەبەردایە و جاری واش هەیە جلی شینی ئازیەتباری ئەپۆشێ. ژیان و مردن بە دەست خوایە، کەس لێی ناپرسێتەوە کێ ژیا و کێ مرد و کێ لەکیس چوو!

لاکین ئەمە دونیایە، گەهێ سوورە، گەهێ شین
لایُسألُ مَن عاشَ، وَ مَن مات، و مَن فات؟!
سەرچاوە: نالی
اواتە
تکای دووهەمم ئەوەیە لەو کاتەدا کە لە کەندڕی ناو قەبرەکەمدا ڕام ئەکێشن و تەلەبەرد و لاپاڵی دەرگای ئەلحەدەکەیدا هەڵئەسپێرن و قەبرەکەم ئەبێ بە دووکان بۆم و تەلەبەردەکان ئەبن بە زەنبیلەی بەدیوارەوە شۆڕکراوەی دووکانی عەتار و، تەنگانە ئاوا ئەبێ کەوا لەو شوێنە تەنگەدا پیاوی چاک بم یا پیاوی خراپ بم، فریشتەی پرسیاری تایبەتیی دێنە سەرم، ئا لەو شوێنەدا کە یەکەم گوزەری پەڕینەوەیە سا بۆ بەهەشت یا بۆ دۆزەخ، یارمەتیت زوو بگاتە فریام و، لە سایەی تۆوە زمانم زوو بپشکوێ و وەڵامی فریشتەی پرسیارم پێ بدرێتەوە.

ئیمدادی فەتحی بابی زوبانم بە فەضڵی تۆ
زوو بێ، کە ئەووەلین گوزەری پرد و مەعبەرە
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
اواخ
[ا ]
(ئاڤاخ - avax)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
اواخر
[ع - ص ]
(ئەڤاخیر - evaxir)
کۆتاییەکان، دوامینەکان، بنەتایەکان.