پەلهاویژتن بۆ یەکتری، پەلەشڕی، پەلەفڕکێ

هەڵیت، شڕو ووڕ، کەلپەترە

ئەم پەیماننامە لە یەکەمی ژووئییەی 1968 بۆ بەرگریکردن لە پەرەسەندنی چەکی ناوەکی لە لایەن وەڵاتانی بەریتانیا و ئەمریکا و سۆڤیەت مۆر کرا و لە ساڵی 1970 بەملاوە پیادە کرا. وەڵاتانی دیکەی جیهان دوا بە دوای یەکتر بوونە ئەندامی ئەم پەیماننامە.
ئەندامانی ئەم ڕێکەوتننامە، بە دوو گرووپ دابەش دەکرێن:
1ــ وەڵاتانی خاوەن چەکی ناوەکی کە بەڵێن دەدەن ئەم جۆرە چەکانە بە ناو وەڵاتەکانی دیکەدا بڵاو نەبێتەوە و پەرە نەستێنێ.
2ــ وەڵاتانی نائەتۆمی کە بەڵێنیان داوە، نەبنە خاوەنی ئەم جۆرە چەکانە.
ئەم پەیمانە لە ڕاستیدا ڕێبازێکی لۆژیکییە بۆ بەدیهێنانی ناوچەگەلی پاککراو لە چەکی ناوەکی (Nuclear Weapons Free Zone) .

پیمان منع گسترش سلاح های هستەای

Non-proliferation Treaty (NPT)

پیمان منع آزمایشهای هستەای

Nuclear Test Ban Treaty

پەیمانێک کە لەنێوان بریتانیا و ئەمریکا و یەکیەتی سۆڤیەت لە ژووئییەی 1963 لە مۆسکۆ واژۆ کرا. بەپێی بەندی 1ی پەیمانەکە:
1) هەر دەوڵەتێک کە ئەم پەیمانە ئیمزا دەکات، دەبێ خۆ بپارێزێت لە تاقیکردنەوەی چەکی ئەتۆمی یان هەر چەشنە تەقاندنەوەیەکی ناوەکی لە هەر شوێنێکی قەڵەمڕەوی دەسەڵاتی خۆیدا لە ئاسمان و زەوی.
2) هەر دەوڵەتێک کە ئەم پەیمانە واژۆ دەکات، بۆی نییە ئاسانکاری بکات بۆ تاقیکردنەوەی ئەتۆمی یان لەم کارەدا بەشداری بکات یا ببێتە هاندەر بۆ ئەم مەبەستە.
بەپێی بەندی 3، ئیمزاکردنی ئەم پەیمانە بۆ هەموو دەوڵەتەکان ئازادە. تا ساڵی 1965 نزیکەی 100 وەڵات پەیمانەکەیان مۆرکرد بەڵام وەڵاتانی چین و فەرەنسە لە مۆرکردنی ئەم پەیمانە خۆیان پاراست. لە 24/9/1996 لە دانیشتنی ساڵانەی کۆمەڵی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان لە نیۆیۆرک، پێنج زلهێزی ئەتۆمی جیهان واتە ئەمریکا، بریتانیا، ڕووسیا، چین و فەرەنسە پەیمانەکەیان مۆر کرد. بەڵام ئەم پەیمانە تا ئەو کاتەی کە لە لایەن 44 وەڵات کە توانایی دروستکردنی چەکی ئەتۆمییان هەیە بە ئیمزا نەگات، بە شێوەیەکی جددی پیادە ناکرێت.

نێردیوان

ئاردێکە لەسەر کەوڵی بڵاو دەکەنەوە تا هەویرە ئەنگوتکی پێوە نەنووسێ

چدەبێ؟

درۆو دەلەسەو فیشاڵ، خۆهەڵکێشان

درۆزن، دەلەسەباز

خانومان، گۆشتن، بە تەنومەن، بۆ ئافرەت

سازکردنی چت، دروستکردن، ئامادەکردن

دابەستنی ئاژاڵ بۆ قەڵەو بوونی

سەرپۆش، چارشێو

تام، چێژ، مەزە. (ئەردە) چەشنی، تریقە. (ئەردە) تورش، ترش، ترشی. (هەورا) شێو، چێشت

هار، هەرزە

نیری سەرملی گاجووتانە. (باک) زەنگ. چەپەرێکی سێ سووچە بە شووڵ تەنراوە گوریسێکی تێدەخرێت بە ناو جۆگەی ئاودا ڕادەکێشرێ بۆ پاککردنەوەی ناو جۆگە لە پووشوو پەڵاش. چاندن، چەقاندن، نیان، (ئەردە) وەشانن. (باک) جۆگەو چۆمی چکۆڵە. (کە.، کۆ) کۆمایەک لە لکی کەبەرو کوتارو گادەمە، کە بە خڕی تێکدە پەستێورێن و وەکوو جەنجەڕ گێرەی پێدەکرێ، واتە جوورە جەنجەڕێکە لە دڕکو داڵ دروست دەکرێ بۆ گێرەو ووردکردنی قرشە، ئێستاش لە کوردستانیدا هەندێک هەژار بەکاری دەبەن