گۆیایی، هیز وتن، هیز دەم [هێز ئاخاوتن]

ناطِقَه

کاهرُبایی، کَهرُبایی

کاروایی، کاروبایی [هێزی کارەبایی، هێزی بارگاوی بوون، کێشهێز]

بَرقیَّه، ناریَّه، جاذِبَه

کەسێکە کە دەفری مسین بەقەڵایی سپی بکاتەوە

(لەئیم - le’im)

سپڵە، هەتیوچە، لەگام.

ادای کسی را درآوردن

لاسایی کردنەوەی یەکێک لە گوفتار یا لە کردار بۆ ئەوەی کە دانیشتوان پێبکەنن

دەمەلاسکە

(لامائیسم - Lamaism)

ڕێبازێکی ئایینی بوداییە،

(لوولەئین - Lûleîn)

لولینە، ئافتاوەی گڵ.

مائوئیسم

Maoism

بریتییە لە بیرو بۆچوونەکانی مائۆتسە توونگ (1976 ـــ 1893) بنیادنەری حیزبی کۆمۆنیستی چین و ڕێبەری سیاسی ئەم وەڵاتە. مائۆئیزم لە چین، بە ڕێبازی مارکسیزیم ـــ لینینیزم دەگوترێ. مائۆئیزم وەک ستالینیزم، دەستکاری پرەنسیپەکانی قوتابخانەی مارکسیزم ناکات بەڵکوو پتر بە چۆنییەتی پراکتیزەکردنەوە سەرقاڵ دەبێ و پشت بە شۆڕشی جووتیاریی و سەقامگیرکردنی سیستەمی سۆشیالیستی لە کۆمەڵگە دواکەوتووەکان دەبەستێ. هەر بۆیە مائۆئیزم لەو وەڵاتانەی کە هاوشێوەی چین ڕەفتار دەکەن گەشەی کردووە.
ئەو شتەی کە مائۆ و کۆمۆنیستەکانی چین بە کۆمۆنیزمیان زیاد کرد، بریتییە لە گواستنەوەی ناوەندی خەبات لە شارەکانەوە بەرەو گوندەکان و لە کرێکارانی شارەوە بۆ جووتیاران. لە بواری سیاسەتی ناوخۆیشدا مائۆئیزم، داهێنانێکی تازەی سیاسی و کۆمەڵایەتی بوو کە ئامانجەکەی گۆڕینی کۆمەڵگەی دواکەوتووی چین بوو کە تایبەتمەندییە گرنگەکانی بریتین لە: چاکسازی خاوەنداریەتی زەوی، بە هەرەوەز کردنی کشتوکاڵ، بەرنامەی «هەنگاوی گەورە بەرەو پێشەوە» و «شۆڕشی کولتووری».
هەروەک چۆن لینینیزم، پێداچوونەوەی مارکسیزم و گونجاندنی بوو لەگەڵ بارودۆخی پرۆلتاریای لاوازی پیشەسازی ئەو سەردەمەی ڕووسیا، مائۆئیزمیش پێداچوونەوەی مارکسیزم ـــ لینینیزمە بۆ گونجاندنی ئایدیۆلۆجیای شۆڕشگێڕانە لەگەڵ ڕەوشی ئەو وەڵاتانەی کە پرۆلتاریای پیشەسازیی زۆر لاوازیان هەیە.
مائۆئیزم، پاش سەرهەڵدانی ناکۆکی لە نێوان چین و سۆڤیەت وەک ڕێبازێکی توندڕەو لە باڵی چەپ جیا بووەوە و خۆی بە ڕێبازێکی بەپێزتر و لەبارتر دەزانی بۆ وەڵاتانی جیهانی سێهەم و لە سەرانسەری جیهاندا بڵاو بووەوە. بزاڤە چەپییەکانی ئەمریکای لاتین، پتر لە ژێر کاریگەریی مائۆئیزمدا بوون بەڵام تەنها لە نیکاراگوێ توانییان سەرکەوتن بەدەست بهێنن هەرچەندە حکومەتی مارکسیستی نیکاراگواش تەنها دە ساڵ جڵەوی دەسەڵاتی بەدەستەوە بوو.
مائۆ چەند وانەیەکی لە شۆڕشی سۆڤیەت وەرگرت کە لەگەڵ کەشی ناوخۆی چین سازگار بوو بۆ وێنە، پلاندانانی ئابووری و دەست گرتن بە سەر پیشەسازییە مەزنەکاندا. لە بواری ئایدیۆلۆجییەوە، سەرەتا سەر لە ڕەهنی مۆسکۆ بوو بەڵام دواتر کە خۆی «ڕێگای چینی بۆ گەیشتن بە سۆشیالیزم» دۆزییەوە، ئیتر بە دەربەستی مۆسکۆ نەمایەوە. مائۆییەکان پێیان وابوو کە شۆڕش نابێ کۆتایی پێ بێت بەڵکوو دەبێ هەمیشە لە حاڵی جووڵە و بزووتنەوەدا بێت. لەم ڕوانگەوە خەبات، چ لە قەبارەی چینایەتیدا و چ بە شێوازی شەڕ لەگەڵ خەمساردی شۆڕشگێڕانە، پێویستە هەر دەوامەی بێت. بەم بۆنەوە لە ساڵی 1966 دەستیان دایە شۆڕشی کولتووری و مائۆ بە پشتبەستن بە گەنج و لاوانی شۆڕشگێڕ و سپای خەڵکی، داوای لە جەماوەر کرد لە بەرانبەر خۆبەزلزانی و خەمساردی ڕاپەڕن و خەبات بکەن.

سفرە و خوان.

چ مەککە؟ دار و بەردی قاعیدەی ئەرکانی ئیسلامە
چ طەیبە؟ ماء و خاکی مائیدەی ئەنواری ئیمانە

ئارەزوومەند. لار.

داوێکە لە ڕووی دانەیی خاڵت تەنراوە
زنجیرە لە پێی مائیلی ئەو ڕووتە نراوە

(مەشائیم - meşa᾿im)

شووم، نەحس، بەووم، بەدێوم.

آرمَند، ارمَنده، آسوده، آسوده دل.

دڵنیا، ئاسوودە. [بێ خەم، خاترجەم]