تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 7387
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
ڕێکخراوەی نێونەتەوەیی ئاوارەکان
سازمان
بین
المللی آوارگان
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
ڕێکخراوەی نێونەتەوەیی ئاوارەکان
International
Refugee Organization (IRO)
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ڕێکخراوەی نێونەتەوەیی ئاوارەکان
ئەم
ڕێکخراوە
سەر
بە
نەتەوەیەکگرتووەکانە و
لە
ئاگۆستی 1948
تا
دیسەمبەری 1951 ئەرکی چاودێریی و گەڕاندنەوەی ئاوارەکانی
بۆ
وەڵاتی
خۆیانی
لە
ئەستۆ
بووە
و
ڕاسپاردە
و
لایەنگری
سیاسی
و قانوونی ئاوارەکان
بووە
لەو
وەڵاتانەی
کە
وەردەگیران.
ئەم
ڕێکخراوە ئەودەم
کاتی
بووە
و
بە
هەڵوەشانەوەی
لە
ساڵی 1951 ئەرکەکانی سپێردرایە «راسپاردەی باڵای پەنابەرانی نەتەوەیەکگرتووەکان» *.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
ڕێکخراوەی پەیمانی ئاتلانتیکی باکووری (ناتۆ)
سازمان
پیمان
آتلانتیک
شمالی (
ناتو
)
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
ڕێکخراوەی پەیمانی ئاتلانتیکی باکووری (ناتۆ)
North Atlantic Treaty Organization (NATO)
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ڕێکخراوەی پەیمانی ئاتلانتیکی باکووری (ناتۆ)
پەیمانێکی سەربازییە
کە
لە
4/4/ 1949 لەنێوان وەڵاتانی بەلجیکا، کەنەدا، دانیمارک، فرەنسا، بەریتانیا، ئیسلەندا، ئیتالیا، لۆگزامبۆرگ، هۆڵەندا، نەرویج، پورتوگال، وەڵاتە یەکگرتووەکانی
ئەمریکا
، یۆنان و تورکیا (1951)، ئەڵمانیای
ڕۆژاوا
(1955) و ئیسپانیا (1982)، مۆرکرا.
بەپێی مادەی پێنجەمی
ئەم
پەیمانە
،
هەر
چەشنە هێرشێک بۆسەر وەڵاتێکی
ئەندام
بکرێت،
هێرش
بۆ
هەموو
ئەندامانی ناتۆ
لە
قەلەم دەدرێ و ناتۆ
خۆی
بە
بەرپرس
دەزانێ
لەم
وەڵاتە
پشتیوانی
بکات و لەسەری هەڵقڕێ. ناتۆ
لە
بنەڕەتدا بەمەبەستی پاراستنی ئاسایشی ئەورووپای
ڕۆژاوا
لە
بەرانبەر
دەسەڵاتی
سەربازی
سۆڤیەت و بلۆکی
ڕۆژهەڵات
*و
بە
واتایەکی
دیکە
بۆ
بەرگری
لە
پەرەسەندنی
کۆمۆنیزم
دامەزرا. ئەنجومەنی ئاتلانتیکی
باکووری
، باڵاترین پلەی
ئیداری
ناتۆ
لە
ئەژمار
دێت
و ئەرکی
ڕێکخستن
و هاوئاهەنگی لقە بەڕێوەبەرایەتییەکان و کۆمیتەی
سەربازی
بەرعۆدە
گرتووە.
لە
ساڵی 1966 فەرەنسە هێزەکانی
خۆی
لە
ناتۆ کێشاوە و
لە
ئەندامەتی
سەرکردایەتی
سەربازی
هاتە
دەرەوە
.
بەڵام
لە
بەشەکانی پشتگیری
سەربازی
و دابینکردنی بوودجە و دەزگەکانی
هۆشدار
تووشی
نسکۆ
هات
.
بەم
بۆنەوە بارەگەی نێونەتەوەیی ناتۆ
لە
فەرەنسەوە
بۆ
بەلجیکا گواسترایەوە.
دوابەدوای ڕووخانی دیواری بەرلین*و یەکگرتنەوەی
دوو
پارچەکەی ئەڵمانیا و هەڵوەشانەوەی
یەکیەتی
سۆڤیەت، پەیمانی ناتۆ
تووشی
گۆڕانکاری
هات
.
هەندێ
پێیان
وایە
بە
کۆتایی
هاتنی شەڕی سارد*
ئیتر
،
بوونی
ناتۆ کەڵکی نامێنێ،
بەڵام
هەندێکیش
لەسەر
ئەم
بڕوایەن
کە
بە
هەڵوەشانەوەی
یەکیەتی
سۆڤیەت، ئەرکی ناتۆ
کۆتایی
پێ
نەهاتووە و خایلەی سۆڤیەت
تاکوو
ئێستە
هەر
لە
دڵی دەسەڵاتدارانی ڕۆژئاواییدا ماوەتەوە. بەپێی
ئەم
بۆچوونە ناتۆ ئەرکێکی باڵاتر
لە
ئەرکی
سەربازی
هەیە
و لەگوێن دەسپێکێکی
سیاسی
، شانبەشانی
هاوکاری
سەربازی
و دیپلۆماتیک، زامنکەری
هاوکاری
ئابووری
و کۆمەڵایەتیشە.
بۆ
ئەم
مەبەستە
و بەپێی بەرنامەی نوێی ناتۆ
لە
قەوارەی «هاوبەشێتی
لە
ئاشتی»دا
زنجیرە
دانیشتنێک
لە
ژێر
سەردێڕی«1+16»
بە
ئامادەبوونی ناتۆ و وەزیرانی بەرگریی و دەرەوەی سۆڤیەت پێکهات و
سەرەنجام
لە
مانگی
مەی
1997،
ئەم
وەڵاتە
بە
مۆرکردنی ڕێککەوتنێک
لە
پاریس،
بە
شێوەیەکی
ڕەسمی
ئامادەیی
خۆی
بۆ
هاوکاریکردن
لەگەڵ
ناتۆدا ڕاگەیاند.
لە
درێژەی بەئەندامبوونی وەڵاتانی ئەورووپای
ڕۆژهەڵات
لە
12 ی مارسی 1999
کۆماری
چێک، مەجارستان و پۆڵەندا چوونە
ناو
ڕیزی وەڵاتانی ئەندامەوە.
لەم
ساڵانەی دواییشدا
هەندێ
لە
ئەندامانی پێشووی پەیمانی وارشەو* هەوڵیانداوە ببنە ئەندامی ناتۆ،
هەر
بۆیە
لە
کۆبوونەوەی
ڕۆژی
21/11/2002 ئەندامانی ناتۆ
لە
پڕاگ
داوا
لە
حەوت
وەڵاتی
بولگاریا، ڕۆمانیا، لیتۆنی، ئیستۆنی، لیتوانیا، سلۆڤاکیا و سلۆڤانیا
کرا
بۆ
ساڵی 2004 ببنە ئەندامی ناتۆ. دواتریش
بە
ئەندامبوونی وەڵاتانی دیکەی ئەورووپای
ڕۆژهەڵات
بەردەوام
بوو
.
ئێستە
ئەم
ڕێکخراوە 26 ئەندامی
هەیە
. ناتۆ
لە
شەڕی
دژە
تیرۆر
لە
ئەفغانستان
وەکوو
هێزێکی
شەڕکەر
لەگەڵ
تاڵیبان
دەوری
چالاک
دەبینێ.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
ڕێککەوتننامەی یانزەی ئازاری 1970
توافق
نامه 11
مارس
1970
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
ڕێککەوتننامەی یانزەی ئازاری 1970
11 Mars.1970 Agreement
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ڕێککەوتننامەی یانزەی ئازاری 1970
ئەم
ڕێککەوتننامە
لە
11/3/1970 لەنێوان بزاڤی ڕزگاریخوازی
گەلی
کورد
بە
سەرۆکایەتی
مەلا
مستەفا بارزانی و حکوومەتی عێراق
ئیمزا
کرا
و
لە
15
مادە
پێکهاتووە
کە
مافەکانی
گەلی
کورد
لە
کوردستانی
عێراق
دەستەبەر
دەکات. مادەی 10ی ڕێککەوتننامەکە
زۆر
گرینگە و
داوا
دەکات
کە
دەستووری
کاتیی عێراق
بەم
شێوەی
خوارەوە
هەموار
بکرێت:
1ــ
گەلی
عێراق
لە
دوو
نەتەوەی
سەرەکی
کورد
و
عەرەب
پێک
دێت
و
ئەم
دەستوورە
دان
دەنێت
بە
مافی نەتەوەیی
گەلی
کورد
و کەمینەکانی
دیکە
لە
چوارچێوەی عێراقێکی یەکپارچەدا.
2ــ
داوا
دەکات
ئەم
بڕگەیە
بە
مادەی چواری
دەستوور
زیاد
بکرێ: «زمانی
کوردی
لە
پالڕ زمانی عەرەبی
بە
زمانی فەرمی
ناوچە
کوردنشینەکان دادەنرێت» .
3ــ
ئەم
خاڵەی
سەرەوە
لە
دەستووری
هەمیشەییدا
جێگیر
دەکرێت.
ئیمزاکردنی
ئەم
ڕێککەوتننامەیە
کۆتایی
بە
جەنگی
نێوان
هەر
دوولا
هێنا
و
بە
هەموار
کردنی کابینەی عێراق، جێگڕێکی سەرۆککۆمار و
چوار
وەزیری
کورد
ـــ
کە
هەموویان ئەندامی
پارتی
دیموکراتی
کوردستان
بوون
ـــ چوونە
ناو
کابینەی حکوومەتی عێراق
بەڵام
ئەو
کۆمیتەی
کە
لە
دەقی ڕێککەوتنەکەدا ئاماژەی پێکراوە
لە
جێبەجێکردنی ئەرکەکانی
تووشی
گرفت
هات
.
بۆ
نموونە
ئەو
دەڤەرانەی
کە
دەکەونە بەرنامەی
ئۆتۆنۆمی
یا
ماف
و جیاوگەکانی دامودەزگە ئۆتۆنۆمییەکان و ڕێژەی
ئەو
بوودجەی
کە
دەبێت
بۆ
ناوچەکە
تەرخان
بکرێت.
هێدی
هێدی
ڕژێمی عێراق
لە
بەڵێنەکانی
خۆی
پاشگەزبۆەوە و
لە
27/3/1974 هێرشی
ئاشکرا
و ڕاستەوخۆی
کردە
سەر
ناوچەکانی
کوردستان
و
بە
ڕاگەیاندنی
یەک
لایەنەی پڕوژەی
ئۆتۆنۆمی
سنووردار
،
بە
کردەوە
ڕێککەوتنەکەی هەڵوەشاندەوە و لەباری
برد
.
بەندی
یەکەمی
ئەم
ڕێککەوتننامە
دان
بە
بوونی
ڕەوای
گەلی
کورد
لە
عێراقدا دەنێت و
لە
بەندەکانی دیکەش
چەند
خاڵێکی
گرینگ
لەبەرچاو
گیراون،
بۆ
نموونە
: کردنەوەی زانکۆی
سلێمانی
و کۆڕی
زانیاری
کورد
و داننان
بە
هەموو
مافە
فەرهەنگییەکانی
گەلی
کورد
و
خوێندن
بە
زمانی
کوردی
لە
هەموو
قوتابخانە
و پەیمانگە و زانکۆکان، داننان
بە
پاڕاستنی کەلتووری نەتەوەیی و
جەژنە
نەتەوەییەکان و
بە
ڕەسمی
ناساندنی جەژنی
نەورۆز
وەک
جەژنێکی نەتەوەیی
لە
کۆماری
عێراق و …
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - فارسی
ڕێگە ئاو
شَلکَک، آوره،
راه
آب
.
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - کوردی
ڕێگە ئاو
ئاوەڕۆ
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
ڕێگە ئاو
سِیب، بالوعَة.
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
ژبەر ئاخەفتن
برزکاندن و وڕێنەکردن
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - فارسی
ژن ئاغه
زَنباره،
زن
دوست
.
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - کوردی
ژن ئاغه
ژندۆس. [ژنسالار]
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
ژن ئاغه
مَحکومُ الْعِیال.
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ژن ئاغە
ئاغاژن
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ژن ئاپ
زن
عمو
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
ژن ئاپ
ئامۆژن
،
مامۆژن
، براژنی
باوک
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ژن ئاپ
(باک.): ئامۆژن،ژنمام
345
346
347
348
349
350
351