تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 27
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ئاڵقە
حلقه
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
ئاڵقە
گەو
،
قوڵف
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاڵقە
[ [= عا.: حەلقە]]
«نا.»، «مکـ.» ١-
هەر
شتێکی
خڕی
وەکوو
«داییرە»
کە
ناوەڕاستەکەی
بەتاڵ
بێ
،
دار
،
تەل
یا
شیشی
ئاسن
کە
وەکوو
داییرە داهێندرا بێتەوە و ئەوسەرەوسەرەکەی گەییشتبێتەوە
یەک
. ● «
دەستی
بە
ئاڵقەی
کابە
گرتووە.» «کنـ.» حاجییە، چۆتە
حەج
. *
ئەڵقە
. «سنـ.»
ئاخڵە
٢- ئەنگوستیلەی
زێڕ
،
زێو
یا
پلاتین
،
بە
بێ
نەقیم
کە
لەم
دوایانەدا
بۆتە
باو
،
کوڕ
و
کچ
پاش
ئەوەی
بوونە دەزگیرانی
یەکتری
، دەستیانی دەکەن. ٣- کۆبوونەوەی
خەڵک
لە
دەوری
کەسێ
یا
شتێ: ئاڵقەی
زیکر
(زکر)
لە
تەکیەی
شێخ
بابا
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ئاڵقە
چەمبل
،
خەلەک
، گوولی،
قاف
،
قافکە
،
قوڵفە
، قلف،
ئاسن
یا
دارو
چتێکی دیکەوەکوو قوڵفی بێت
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ئاڵقە بەگوێ
کنایە
از
غلام
حلقە
بە
گوش
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاڵقە لە گوێ
[[عا. کو.]]
«ستـ.» ١-
گوێ
لە
مست
،
گوێ
ڕایەڵ
، کەسێکی
بە
قسەی کەسێکی
تر
بکا
، ٢- «کنـ.»
بەندە
،
غوڵام
،
عەبد
. تێبــ. ــ
لە
دەورانی بەندەداریدا
کە
مرۆڤ
وەکوو
کاڵا
دەکڕدرا و دەفرۆشرا
بۆ
ئەوەی
«
بەندە
» و
ئەوانەی
عەبد
نەبوون
لێک
جیا
بکڕیتەوە، ئاڵقەیێکیان
لە
گوێچکە
یا
ملی
«
بەندە
»
کان
دەکرد.
چی
بووترایە:
بەندە
و
عەبدی
فڵان
کەس
یان
بیگوتیا: ئاڵقە
لە
گوێی
وەکوو
یەک
بوو
. *
ئەڵقە
بە
گووش
،
ئەڵقە
لە
گوێ
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ئاڵقەئاڵقە
خەلەک
خەلەک
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ئاڵقەبەگووێ
بەندە
، زێڕکڕید، گووێدێر
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ئاڵقەتیز
از
گیاهان دارویی
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
ئاڵقەتیز
گیایەکی
گەڵا
خڕی
ڕەنگ
زەیتوونیە. شیرەکەی مایەی
زگ
چوونە
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ئاڵقەتیس
نگا:
ئاڵقەتیز
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
ئاڵقەتیس
ئاڵقەتیز
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ئاڵقەتیژ
شیرکتک
،
خوژیلک
، گیایەکە
شیری
لێ
دێ
، شیرەکەی
لە
خارشتی
هەر
شووێنێکی
لەش
بدرێ
زۆر
باشە
، برینی پیسیش
بێ
خاوێنی
دەکاتەوە
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ئاڵقەزوونە
سگک
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
ئاڵقەزوونە
ئاغزوونە
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاڵقەزوونە
[[ئاڵقە+زوونە = زوانە، زمانە] ]
«عا. کو.»، «نتـ.»، «مکـ.» تمـ:
ئاغزوونە
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ئاڵقەزوونە
ئاوزوونە
،
ئاوزینە
،
ئاڤزوونک
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ئاڵقەلەگوێ
کنایە
از
غلام
حلقە
بە
گوش
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ئاڵقەڕێز
چفت
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
ئاڵقەڕێز
زنجیرۆکەی
دەرکە
داخستن
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاڵقەڕێز
«عا. کو.»، «نتـ.» ١-
چەند
ئاڵقەیەکە
لە
ئاسن
دروست
کراون
وەکوو
زنجیر
تێک
دەکرێتەوە، سەرێکی
لە
تایەکی
دەرگا
دائەگوترێ، سەرەکەی
تری
پارچە
ئاسنێکی
درێژووکەی
کوون
یا
ئاڵقەیێکی پێوەیە
دەکرێ
بە
سەر
«
دوولایی
»
دا
،
کە
لە
تایەکەی
تری
دەرگا
«
ئەگەر
دووتایی
بێ
»
یا
لە
چوارچێوەی
دەرگا
داکوتراوە،
بۆ
داخستن
و قفڵدانی
دەرگا
بە
کار
دێت
. ٢- هەرجۆرە ئامرازێکی
تر
کە
بەم
شێوەیە
بۆ
داخستنی
دەرگا
لە
مەعدەن
دروست
کرابێ. شکڵی هەرچۆنێک
دەبێ
ببێ
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ئاڵقەڕێز
ڕێزە
، ڕزە، مرازێکی
درێژە
لە
دەرکێ دەخرێ
بۆ
داخستنی
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاڵقەڕێز «تیس»
[[؟]]
«نا.»، «مکـ.» گیایەکی دەشتەکییە،
زۆر
بەرز
نابێتەوە،
هەمیشە
تەنانەت
لە
ژێر
بەفریشدا دەمێنێتەوە و
شینە
، ساقەتی
نیو
سانتیمەتر
ئەستوور
دەبێ
و
قەف
قەفە،
لە
شکاندنەوەدا
شیری
لێ
دەتکێ، دڵۆپێ
لەم
شیرە
بە
چەند
کڵۆ
قەنددا دەکەن و
لە
باتی
دەرمانی
ڕەوانی
«موسهێل»
بە
کاری
دێنن
زۆر
کاریگەرە. تێبــ. ــ
بە
لێکدانەوەی
من
ئەم
وشەیە
هیچ
پێوەندێکی
بە
«ئاڵقە» و «
تیز
=
تیژ
» ەوە
نیە
و زیاتر
لە
یۆنانی دەچێ،
تەنیا
گیایەکی
لە
قاموسەکانی فارسیدا بەرچاوم
کەوت
کە
بۆنی
ئەوەی
لێبێ «
ئاڵقەتیز
» ی کوردییە «
بخور
مریم» ە
کە
دوکتۆر
معین
پاش
ئەوەی
بە
«
گوڵی
نیگونسار =
گوڵی
سەرەونخون» ی
مانا
لێدەداتەوە «تمـ:
فەرهەنگ
، جـ١، ل ـ ٤٧٨»
لە
باسی
«
گوڵی
نیگونسار»
دا
«
فەرهەنگ
. جـ٣، ل ـ ٣٣٥١»
وای
باس
دەکا: «...
لە
بنی
ئەم
گییایەدا ماددەیەک
هەیە
«سیکلامین» ی
ناوە
کە
بۆ
ڕەوانی
زۆر
کاریگەرە...»، «
مردۆخ
» یش «بخووری مرێم» ی نووسیوە و هاوتایەکی
بە
«چەنگی مرێم» دادەنێ،
ئەوجار
لە
باسی
چەنگی مرێمدا
بە
عەڕەبی «
بخور
الاکراد» ی
مانا
لێداوەتەوە «تمـ: مخـ. جـ٢، ل ــ ٥٧٨». «المنجد» ی عەرەبیش یەکێک
لە
هاوتاکانی بخووری مرێم
بە
«
بخور
الاکراد»
ناو
دەبا
«تمـ: المنجد ــ ٢٧»
شەڵواربەکۆڵ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاڵقەڕێز کردن
«مستـ. متـ.» داخستنی
دەرگا
، هەڵپێکانی
دەرگا
، هێنانی
ئاڵقەڕێز
لە
تایەکی
دەرگاوە
بۆ
تایەکەی
تر
یا
بۆ
سەر
چوارچێوە
و کردنی
بە
دوو
لاییدا.
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ئاڵقەڕێزو دوولایی
ئاڵقەڕێز
مرازێکی
کەمێک
درێژە
سەرەکەی ئاڵقەیەکی پێوەیە لەلایەکی دەرکێی دەخەن و دوولاییش
لە
لایەکی
تر
قایم
دەکرێ
و
سەری
وەکوو
ئاڵقە
وایە
،
کە
بیانەوێ دەرکەی داخەن
سەری
ئاڵقەڕێزەکە لەسەری دوولاییەکەی دەخەن و
قفڵ
لە
ئاڵقەی دوولاییەکەی دەدرێ
بەو
چەشنە
دەرکە
دادەخرێ
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ئاڵقەئاڵقە
خەلەک
خەلەک
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
سەرئاڵقە
چتێکە
سەری
بەئاڵقە بێ٬ سەرحەلق: چتێکە
بە
سەری
ئاڵقەیێکییەوە بکرێ٬ کەسێکە
لە
سەرەتای ڕێزو چینێکی دابێ.
1
2