(هەورا.): جێگای نزم و نەرمەو سەرەوژێر لە دەشتاندا٬ نەورانی٬ (هەو.): نەواڵ

جەژنەی سەری ساڵە لە کوردستاندا٬ ناوی یەکەمین مانگی بەهارییه٬ لە نەورۆزێدا دەڵێن کە (زوحاک) گییرا جەمشیید کرا بە پاشا٬ هێندێکیش دەڵێن فەرەیدوون کرا بە پاشا٬ ئاخەلێوه٬ خاکەلێوە٬ ئاخلیڤ٬ ئادار٬ مارت٬ نێوی ئافرەتییه٬ (باک.): ئادارۆک. ناوی مانگە کوردییەکانی ئەمانەن:نەورۆز٬ گوڵان٬ جۆزەردان٬ پووشپەڕ٬ خەرمانان٬ گەلاوێژ٬ ڕەزبەر٬ خەزەڵوەر٬ سەرماوەز٬ بەفرانبار٬ ڕێبەندان٬ ڕەشەمە

باجێک٬ کە لە نەورۆزدا وەردەگیرا(کۆن)٬ خەڵاتی جەژنی نەورۆز

نووسراوێک ٬ کە باسی لەبارەی نەورۆزی تێداکرابێ

ناوچە زەوییەکی نزم و نەواڵ و نەرم

هات وهوت٬ شانازی کردن

(هەمبە.دەر.): هێنان

جاترە٬ گیایەکی تیژ و بۆنخۆشە ٬ ژن بێ نوێژنەبێ بیخوا بە چا٬ بێ نوێژ دەبێ و ئاوس دەبێ.

ڕووناکی دوای ئاوابوونی ڕۆژسەر لەنێوارە تا نیو شەوێ.

کەل و پەل و پێداویستی سەفەر و کۆچ کردن.

خرۆشان٬ تێوەرووکان٬ (کە.) هۆژان.

خرۆشین.

جوورە مێشوولەیەکە لاق و چزووی درێژە.

وورد.

وردە٬ بۆ دەغڵ و هەموو چتێکی ٬ دەغلێکیشە گێرە کرابی٬ بەڵان شەنە نەکرابی٬تارم٬ تارمە (جا.) مێشوولە٬ کەسێک زۆر سەرنج بداتە شت و زیرەک بێ پێ ی دەڵێن: پیاوەێکی هووردە٬ یا به لەش بچووک بێ هەردەڵێن ـــ.

ووردەفرۆش٬ هوردەواڵەفرۆش.

خوردەوات٬ وردەواڵە٬ هوردەواڵە.

هۆستەی . (فە.)ووسان٬ هوورزە: هەستە. (فە.) هەڵس.

خوڕەمە بارانە٬ بارنێکە زۆر بەهێز بێ و بە خوڕەمە ببارێ.

بوێش.