قوڵەکراوەوەی ناوی(بابان)ە بۆ سەرچاوەکانی ئەم فەرهەنگە. (هەورا) ڤا، وا، (دەر) هەوا کە بای بێ لقی داران و سەری گیایانیش دەهەژێنی، بای زریان: بایەکە لە باکوورەوە بێت، بای شەماڵ: بایەکە لە باشوورەوە بێت،(باک) بایێ بێرین: بای ڕۆژاوایە. با(ڕۆماتیزم): نەخۆشیێکە لەبەر چەند هۆیەکی لە ئەژنۆو پشت و شان و قۆڵی مرۆی دەدات. بەڵێ، باڕاستە، لەکاتی شێوازو باوەڕ پێکردنێدا بەکار دەبرێت. ئامرازی فەرمان و تێڕاخوڕینە بۆ کەسی سێیەم لە باری تاکی گەلیدا: بابڕوا: بڵابڕوا، بابڕۆن: بڵابڕۆن. دەبا. دەجا، بڵا، دە، دا، دە. لە کاتی بەرژەوەندی و یەکێتی و ڕێککەوتنێدا بەکار دەبرێت: با بچین، دەبابچین، با ئەمشەو لێرەبین: دەجا ئەمشەو لێرەبین، بابچووبایی، با بێتە لام. وا، فال: بەبا، بەفاڵ. کن: نک، لا، لەگەڵ: لباوی: لە نک وی، لەلای وی. بانگ، گاز: با_کرن: بانگ کردن، بای کە: بانگی کە. ما باکەی؟: بۆ چی بانگ دەکەی. ڕیشە: ڕەگ. ل_لڤان ئانی: ئێمە ڕیشەمان دەرهێنا. سوود، قازانج، بای تۆیە: قازانجی تۆیە. باخستن: خستنی با، نەمانی با. یەکێکە لە چووار هۆیەکانی ژیانێ وەکوو: ئاو، ئاوور، خاک، با. دیڵەسەگ و گورگ و چەقەڵ کە هەوای جووت بوونیان بکەوێتە سەری پێیان دەڵێن دیڵەبەبا. بۆ مەڕو بزن: تەگە بۆ ماین و ماکەر(فاڵ یا تەڵەب) بۆ مانگا: مانگا بەکەڵ بەکار دەبرێت، تووانایی جووت بوون، شەهوەت._یێ باکوور: بای شەماڵ._ی سەخت: ڕەشەبا._ی سەموور: بای سموور هی ڕۆژهەڵاتی._یێ خور: بای ووشک و بەهێزی ڕۆژاوایە._(باک)_یێ بێرین: بای رۆژاوایە._ی تەڕ: (باک) سازاخ._یێ دووژوونییە: بایەکە بارانەی بێنێ._یێ ڕەش: ڕەشەبا._ یێ ژێری: بایەکە لە دەشت یا لە دۆڵەوە بێت.(باک)_یێ کوور: بای شەماڵ._یێ گوڕ(باک): بای سەخت._ی نیوەڕۆیە: ڤای وەشت، بای باکوور

پەرچفاندن، هەڵامساندن

چیکڵدانە

بۆ جەخت(تەئکید بەکار دەبرێ). دەبێ: دەبێ بێی، دەبێ بەجێ بێ

حەز.

هەژدە.

ئاسان.

بانگردێن، باگردان. داعبایەکی هەڵبەسترائو و داڕژتەیە منداڵی پێ دەترسێنن.

دۆزەقەی ئاشی

داخووا، ئاخۆ، مرازی پرسیارو بانگکردنە