وشەدان

سەرچاوە: نالی

کەچکولاە

کڵاولار.

که تۆی شای کەچ کولاهی دیدە مەستان،
چ باکم قەیصەر و فەغفوورە ئەمشەو؟!

سەرچاوە: نالی

کەی

کەیخوسرەو یا کەیکاوس کە دوو شای ئێران بوون.

بە سەراوێزەیی چاوێنەییی کەللەی سەریان
لە کەی و قەیصەر و ئەسکەندەر و دارا نییە باس

سەرچاوە: نالی

کەی بێ

کەی ڕووبدا.

هەموو وەقتم دوعایه: داخۆ کەی بێ
به تیرێکم شەهیدی کەربەلا کەی؟!

سەرچاوە: نالی

کەید

فێڵ.

شوکر جەمعیییەتێکی بێ نیزاعە
لە شەڕڕی موددەعی و کەیدی نەما باس

سەرچاوە: نالی

کەیف

چۆنیەتی.

ویصالی بێ کەم و کەیفی حوضووری
لە « نالیی » گەر دەپرسی، یەعنی ئاوا

سەرچاوە: نالی

کەیل

پڕ، لێوانلێو.

دوو چاوی من کەوا کەیلی سوروشکن،
دەپێون ئاوی بەحری خۆی به پێوان

سەرچاوە: نالی

کەیوان

ئەستێرەی (زوحەل) کە بازنەیەکی زۆر ڕووناکی بە دەورایە و بووە بە نموونەی شتی زۆر ڕۆشن.

(سەیوان) نەظیری گونبەدی کەیوانە سەبز و صاف،
یاخۆ بووە بە دائیرەیی ئەنجومی قوبوور؟!

سەرچاوە: نالی

کەیوان

ئاسمان. ئەستێرەی زوحەل.

چ قوببە؟ سیلسیلەی قیندیل و شەمعی باب و میحرابی
شوعاعی نووری دیدەی کەوکەبی ئەیوانی کەیوانە

سەرچاوە: نالی

شەبەهـ ی یەکەم

وەک.

شەبەهی زۆڵفی شەبەهـ گۆنەیە، ڕووگەردانی
بە سەری ئەو کە بە سەودا سەر و سامانم دا

سەرچاوە: نالی

شەککەربار

شەکر هەڵگر. شەکر بارێن، مەبەست شیرینە.

طەبعی شەککەرباری من، کوردی ئەگەر ئینشا دەکا،
ئیمتیحانی خۆیە مەقصوودی، لە (عمدا) وا دەکا

سەرچاوە: نالی

ئاهوو شکەم

ناوقەد باریک وەک ناوقەدی ئاسک.

مل عەلەم، شیرین قەلەم، ئاهوو شکەم، مەیموون قەدەم
سم خڕ و کلک ئێستر و مەنزل بڕ و عارەق نەڕێژ

سەرچاوە: نالی

ئایینەی سکەندەر

ئاوێنەکه ی ئەسکەندەری مەکدۆنیی که ئەڵێن ئەوەندە بەرز بووە دنیای هەموو لێوە دیوە،

تۆزێ ئایینه ی سکەندەر وا به دەم باوە. وەلێ
گەردی دامانی غەریبانه لووری جامی جەم

سەرچاوە: نالی

ئەسکەندەر

ئەسکەندەری مەکدوونی کە لای هەولێردا لەشکری دارای شای ئێرانی بەزاند و وڵاتەکەی داگیر کرد.

بە سەراوێزەیی چاوێنەییی کەللەی سەریان
لە کەی و قەیصەر و ئەسکەندەر و دارا نییە باس

سەرچاوە: نالی

ئەشکەنجە

ئازار.

« نالیی » مەثەلی حاڵی لە ئەشکەنجەییی غەمدا
وەک ناڵە لە نەیدا، وەکو نالە لە قەڵەمدا

سەرچاوە: نالی

تاق ی یەکەم

تاقی سەرپەنجەرە،

چ قەصر و دائیرە و تاقێ، تیا تاقی ئافاقی،
نەی و موطریب، مەی و ساقیی، گوڵ و بولبول هەموو جووتن

سەرچاوە: نالی

تەقریر - ی یەکەم -

زاراوەیەکی مەلایانە، بەوە ئەڵێن کە مامۆستا بابەتێک بۆ فەقێ لێکئەداتەوە.

شتێکە بی شەبیهـ و جینس و فەصڵ و کەشف و تەقریرە
موبەڕڕایە لە تەقریر و حەدیثی حادیث و ڕاویی

سەرچاوە: نالی

تەنیی - ی یەکەم و سێهەم -

لە تەندنەوەیە.

ئێمە مەردین و هەموو شێری خەشینپۆشی مەصاف
کرمی قەز هەرچی تەنیی، بو تەنی نیسوانی تەنیی

سەرچاوە: نالی

جام ی - یەکەم

جامی مەی.

حەوادیث جام و دەوران بوو بە ساقی
لە بەزمی جامی جەمشیدی نەما باس

سەرچاوە: نالی

جەهلی مورەککەب

نەزانینی دووباد، نەزانین و نەزانین بە نەزانینەکەش.

عاشق هەوەسی مەیکەدەوو عیلمی بەسیطە
عاقڵ طەلەبی مەدرەسەوو جەهلی مورەککەب

سەرچاوە: نالی

جەهلی مورەککەب

ئەوەیە بنیادەم نەزان بێ و نەشزانێ کە نەزانە. بەرابەرەکەی (جەهلی بەسیط) ە کە ئەوەتە بنیادەم نەزان بێ و بزانێ کە نەزانە.

بە میعراجی سولووکی سالیکداندا تا نەچیی ڕۆژێ،
لەناو جەهلی مورەککەبدا دەمێنیی هەروەکوو ماوی

سەرچاوە: نالی

حوکەما

جەمعی حەکیمە واتە فەیلەسووف و زۆرزان.

بۆ توند و ڕەقیی مەتنی مەتینی حوکەما بێ
تەدقیقی ئەمیش سیڕڕە دەبێ خوفیە ئەدا بێ

سەرچاوە: نالی

حیکەم

جەمعی (حیکمەت) ـە واتە ژیریی و زانایی. ناوی یەکێکیشە لە زانستەکان کە ئەگەر لەگەڵ زاراوەی زانستیی ئەم چەرخەدا بەراوردی بکەین، فەلسەفە و پزیشکی و فیزیا و دەروون شناسی ئەگرێتەوە.

لەکن ئەو جەوهەرە فەردە لە هەیولا نییە باس
لە حیکەم پەروەرییی بوو عەلی سینا نییە باس

سەرچاوە: نالی

خاو ی یەکەم

دژی کرژ

خاو و بێ خاوی دو زوڵفی خاوم ئەز
چاوە چاوی یەک غەزالە چاوم ئەز

سەرچاوە: نالی

دانکەندن

کینایەیه لە دەسبەردار بوون.

هەر یارێ کە ماڵانگەڕ و بێگانەیە « نالیی »
کەندوومە ددانی طەمەعی بۆس و کەناریی

سەرچاوە: نالی

داکەوێتن

داکەوێ.

چەندە خۆشە دابنیشین دوو بە دوو ئەمن و گوڵم
داکەوێتن موددەعی لەو خوارە هەروەک دەستی کەر

سەرچاوە: نالی

دلکەش

دڵگیر.

نەیستان و خەسەکزاری صونووفی شەوکەیی خاری
گەلێ خۆشتر لە سەروستان و، دلکەشتر لە بوستانە

سەرچاوە: نالی

دەم - ی یەکەم -

دەمەی ئاسنگەر، مووشەدەمە.

گاهێ دەبێ بە ڕەوح و دەکەی باوەشێنی دڵ
گاهێ دەبێ بە دەم دەدەمێنی دەمی غوروور

سەرچاوە: نالی

دەم ی یەکەم

دەمی قسەکردن.

دوێنێ چ بو دەتدا به زوبان لافی کەرامەت؟!
ئەمڕۆ نەدەمت بوو، نه دەمت بوو، نە دەمت بوو!

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان