بەکێشکردن.

گەردەن کەچی تۆم بێ کەشش و ڕست و قەلادە
وا ظەن مەبە ناعارف و هەرزە مەرەسێکم

تەفسیرێکی قورئانە ناوی (الکشاف عن حقائق التنزیل، و عیون القاویل، في وجوه التاویل) ە، موحەممەدی کوڕی عومری خواڕەزمیی (٤٧٦ – ٥٣٨ی. ک ١٠٨٣، ١٠٨٤ – ١١٤٣، ١١٤٤ی. ز) دایناوە. تەفسیرێکە بەپێی ڕێبازی بیری موعتەزیلە و لەبارەی دەڕبڕینی ڕووەکانی ڕەوانبێژیی قورئانەوە پایەیەکی باڵای هەیە.

لە قورئاندا بە (ما اُخْفِی لَهُمْ) مەکتووم و مەختوومە
بەیان نابێ بە تەفسیری دوصەد (کەششاف) و (بەیضاویی)

دەرخستن. زاراوەی ئەهلی تەصەووفە، بە حاڵەتێک ئەڵێن لە قۆناغێکی تایبەتیدا بۆ پیاوانی خوا پەیدا ئەبێ و توانایان ئەبێ هەندێ شتی وا بزانن بنیادەمی تر نەیزانێ و لە ڕێگای خوێندن و فێربوونیشەوە نایزانن.

شتێکە بی شەبیهـ و جینس و فەصڵ و کەشف و تەقریرە
موبەڕڕایە لە تەقریر و حەدیثی حادیث و ڕاویی

دەرینەخست، لای نەدا.

دەم هەمدەمی غونچێکە نەپشکووتووە هێشتا
با کەشفی نەکرد بەرگی عەطرپۆشی گوڵی ڕووت

بگرە و بەردە، کێشمەنکێش.

ئەووەڵ لە ئیلتیجام ئەوەتە ئەی غەیووری دین
حاضر ببیی لە کەشمەکەش و ش ۆ ری غەرغەرە

ئەوەی بکشێ و نەبڕێتەوە.

مەڵێ ڕێگەی کەشندە، یا کوشندە ئەژدەرە، یاخۆ
کەمەندە، یا طەنابی خێوەتی گەردوونی گەردانە

سۆل. بەری دەست.

فەرشی کەففی بەری پێتە نەرگس
سەری داخستووە وەک چاوی حەیا

ئەوەی گوناە یا شتێکی ماددی دابشوا.

هەرچەندە گوناهی دەمەکەت بارە لەسەر لێو
حەددی چییە « نالیی » کە بڵێ ماچە کەفارەت؟!

بەری پێ.

صابوونی کەففی پێیە کەفی زاری چاپلووس
خاصییەتی ڕەقیقی هەیە نەرمیی زوبانی لووس

تای تەرازوو.

مەحزونی ڕوقعە، حەببە بە حەببە، لە کەففەدا
خالیص دیارە، مس کە مسە، عەینی زەڕ زەڕە

تای تەرازوو.

باقێ کە ڕووی لە کەففەیی میزانە، یەکسەرە.
هەرچەند سەرە موتابیعی میعیاری دوو سەرە

کفن.

خەلعەتی تەشریفی هەرکەس بێ چییە، غەیری کەفەن!
هەر ئەوە هەم فاخیرە و بۆ ئاخیرە و یەکجارییە

ددان کەوتوو.

عاجیزی شوکری تەمامی نیعەمم سەر تا پا
کە نە ڕیش بەڵم و نە کۆسە و نە کەل و گۆج و شەلم

هاودەنگ.

ئەفرادی مورسەلين هەموو یەک ڕازه، ئام کەلام
لەم جێگەدا بزانه موقەددەم موئەخخەره

سەگ.

دوور لە تۆ « نالیی » سەگێکە، بێوەفایە، هەرزەگۆ
بۆچی بانگی ناکەی ئەم کەلبە کە نانی نانییە؟!

وەک کەوان لێ هاتوو.

ڕوخم ڕەنگینی ڕەنگی ڕوومەتی ڕەنگینتە، بازا !
قەدی سەروم کەمانینی قەدی شیرینتە، بازا!

وێڵ و فام.

ئەڵڵا.. ئەڵڵا.. کە چ عەقڵ و کەماڵێکی هەیە!
لەگەڵ ئەو عەقڵ و کەماڵە چ جەماڵێکی هەیە!

ئەو زێڕەی بێگەرد نەبێ. سووک.

نەقدی دڵێ کە ڕائیجی سەودایی تۆ نەبێ،
مەغشووش و کەم عەیارە و هەم قەڵب و هەم چرووک

سپێر، ئەو شوێنەی تفەنگچیی خۆی تیا حەشار ئەدا بۆ تەقە.

دائیم لە جەنب و خوار و کەمیندا بە ڕۆژ و شەو
بۆ فرصەتە لە ڕێگەی ئیمانی ئەم مەڕە

کەمتر و بێبایەختر.

چ حوجرە؟ وا لە خاکی میللەتی دەوڵەت پەناهیدا
کەمینە خادیمی سوڵطان و، شاهەنشاهی دەربانە!