تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 87
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاخڵە
«نا.»، «سنـ.» ١- داییرەیێکە
هەندێ
شەوان
بە
هۆی
هەڵم
و هاڵاوێ
کە
لە
زەوی
هەڵدەستێ دەورەی
مانگ
دەدا
. *
خەرمانە
. ٢- دیوارۆکەیەکە
لە
لادێ
بە
قور
و
بەرد
یان
تەپاڵە
یا
هەر
قۆر
دروستی
دەکەن و
ئەو
سەرەوسەرەکەی دەگاتەوە
یەک
، زۆریش
بەرز
نابێتەوە،
کا
و
گژ
و
گیا
و
ئەو
جۆرە شتانەی تێدا
ڕۆ
دەکەن «مخـ.». تێبــ. ـ
بە
لای
منەوە
ئەم
وشەیە
هەر
ئاڵقەیە و گۆڕاوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئازاڵە
(نت.)، (سن.)
سووتەمەنی
لادێی کوردەواری:
تەپاڵە
و
پشکەڵ
و
دەوە
... *
تەپاڵە
. هس.: «بکـ.»
ئێزنگ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاسنەواڵە
[[ ئاسن + ە ــ ئە/ ١ + واڵە ؟ ]]
«نتـ.»
تەل
و
بزمار
و
لەت
و
پەتی
مەکینە
شکاو
،
هەر
شتێکی
تریش
کە
لە
مەعدەن
دروست
کرابێ و
بێ
کەڵک
بووبێ:
ئەم
هەموو
ئاسنە واڵەیە
چیە
لێرە
کۆت
کردۆتەوە. «عا.»
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاموور ماڵە
«مکـ.»
شل
و
شەوێق
لە
نیر
بەستراوە و
گاسن
زۆر
لە
زەوی
دەچێتە
خوار
و قوونی
دەندە
لە
زەوی
دەخشێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاهـ و ناڵە
«نمسـ.»
کڕووزانەوە
بە
دەنگ
و
هەناسە
،
بەدەم
«
ئاهـ
» کوتنەوە
لە
سینگیشڕا
هەناسە
هەڵکێشان
.
داد
و
فیغان
کردن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاواڵە
[[؟]]
«سمفـ.»، «مکـ.» 1- کراوەوه،
لە
سەرپشت، دانەخراو «
دەرگا
». 2- برینێ
کە
سەری
قرتماغەی نەگرتبێ، کوانێکی
دەر
بووبێ و پێستی
لەسەر
لاچووبێ. هس.: «بک.»
واڵا
«=بەتاڵ»
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاواڵە بوون
[[مست. لا.] ]
1_لەسەر
پشت
بوون
«
دەرگا
و
پەنجەرە
». ۲_دەرخۆنە
لەسەر
نەبوون
«دەیزە و
مەنجەڵ
و...». ۳_لێک نەنران «
دەمی
ئادەمیزاد
» .:
لێی
گەڕێ با دەرکەکە
ئاواڵە
بێ
. با
سەری
مەنجەڵەکە
ئاواڵە
بێ
تا
سارد
دەبێتەوە. «
کابرا
لەبەر
هەتاو
دادەنیشیت و
دەمی
ئاواڵە
بوو
مێش
بە
ناو
دەمیدا هاتووچۆیان دەکرد». «بیرەوەریی
خۆم
».
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاواڵە کردن
[مستـ. متـ. ]
۱-خستنە
سەر
پشتیی
دەرگا
و
پەنجەرە
و.... ۲- لابردنی
سەری
مەنجەڵ
و
دیزە
و دەفری
تر
. ۳- داپچڕینی
دەم
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاوماڵە
[[ئاو+ماڵ+ئە]]
«نتـ.»، «سنـ.» تمـ:
ئاوماڵک
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاوڵە
«نا.» ۱- نەخۆشییەکە زیاتر
منداڵ
دەیگرن،
تەشەنە
دەکا
و
یەک
لە
یەکی دەگرنەوە. تێبــ.-
ئەم
نەخۆشییە
بە
هۆی
«ڤایرووس» ێکی
تایبەتی
پەیدا
دەبێ
، نیشانەکانی
ئەوەیە
کە
لە
پێشدا
تایەکی
قورس
لەشی
پیاو
دادەگرێ و تیغەرەی
پشت
ژان
دەکا
،
پاشان
هەموو
لەش
یا
هەندێ
جێگەی
پۆرگی
بچووک
«
ئاوڵە
» دەردەدا
کە
زنچکاویان تێدایە. نەخۆشییەکی
گران
و کوشندەیە و
هەر
لە
سەت
کەس
کە
دەیگرن پازدەیان مەترسیی مردنیان لێدەکرێ.
لە
حاڵی
چاک
بوونەوەشدا،
گەلێ
جار
شوێنی پۆرگەکان
کە
ئیشک
دەبن
بە
چاڵی
دەمێننەوە و
پیاو
گڕوێ
دەکا
.
بۆ
پێش
گرتن
بەم
نەخۆشییە،
ئێستا
ماکی
«واکسێن//لقاح»
تایبەتی
هەیە
،
مناڵ
و گەورەی پێدەکوتن.
پێش
ئەوەی
ئەم
دەرمانە تازەیە
لە
کوردستان
بڵاو
بێتەوە، زنچکاوی پۆرگی ئاوەڵەیان
کۆ
دەکردەوە و
بە
نووکی
نەشتەر
جێگەیەکی
لەش
«زیاتر
باسک
و
قۆڵ
»
یان
دەڕووشاند و
لەم
زنچکاوەیان تێدەکرد.
گا
و
مەڕ
و
بزن
و
هەندێک
باڵندەش
تووشی
ئەم
نەخۆشییە دەبن. ٭خروێکە،
خروێلکە
«بکـ.» :
خرووکە
،
خوری
،
خوریک
. ۲-
ئەو
پۆرگانەی ئینسانێ
کە
تووشی
نەخۆشیی
خورێکە
دەبێ
، دەریدەدا.
هەوڵە
،
هاوڵە
. ۳- پۆرگێکەلە ئەنجامی
بە
پێ ڕۆییشتنی
زۆر
،
لە
بەری
پێ و
یا
لەبەر
سووتانی
لەش
بە
ئاوی
لە
کوڵ
و
ئاور
لە
شوێنە
سووتاوە
کە
،
پەیدا
دەبێ
و
ئەگەر
دڕا
ئاوی
لێدێ. «
لەب
وە
تەمای
دڵ
چەند
حەسرەتش
برد
» «
پێش
ئاوڵە
کەرد
، فرسەتش ناوەرد» «مەولەوی: مکبـ_۱۵۷» ٭بلۆق. تڵۆق.
گۆزاوڵە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاوەڵە
«سـ.» تمـ:
ئاواڵە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاوەڵە بوون
«مستـ. لا.» تمـ:
ئاواڵە
بوون
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاوەڵە کردن
«مستـ. متـ.» تمـ:
ئاواڵە
کردن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاژاوڵە
«نا.»، «سنـ.» تمـ:
ئاژاوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاڵە
«نا.»، «مکـ.» مەوجوودێکی خەیاڵییە و
لەناو
کوردەواریدا باوەڕیان
وایە
کە
دەوری
ژنی
زەویستان و منداڵەکەی
دەدا
و
هەر
دەرفەتی وەگیر
کەوت
هەردووکیان
یا
هەر
کامێکیان
کە
بۆی
بلوێ دەیانکوژێ. * ٢-
ئاڵ
. دایکی
هاڵ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئۆڵە
«پبـ.» ۱-
بە
دوای سفەتەوە دەنووسێ و سفەتێکی
تازە
دروست
دەکا
،
کە
چکۆلەیێکی
ئامێتە
بە
نازداری
پێشان
دەدا.: تەنکۆڵە،
ناسکۆڵە
،
نەرمۆڵە
،
خەپەتۆڵە
. ۲-
بە
دوای
ناوەوە
دەلکێ و ناوێکی
تازە
پەیدا
دەبێ
کە
پچووکی
تێدایە.:
بابۆڵە
،
چەمبۆڵە
،
کچۆڵە
،
کیژۆڵە
،
گڵۆڵە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەشکەڵە
[[؟]]
«نتـ.»، «سنـ.» ۱- تمـ: ۲- ئەشکنجە/۱، ۲-
پارچە
دارێکە ٦/٧
سانتیمەتر
درێژە
لە
ناوەڕاستا
لەلە
کراوە
،
پەتی
تێدەخرێ و تەختەی
دەوار
و
ڕەشماڵ
و پارچەکانی خێوەتی پێ
تێک
دەکرێتەوە و لێکیان
قایم
دەکا
. هس.: ئیشکیل/۱، ۳- ئامرازێک
بووە
لە
زەمانی کۆندا
بۆ
ئازاردانی
بەندی
و تاوانباران. تێبــ.ینی:
حەوت
پارچە
داری
پچکۆڵەیان دەهێنا کونیان دەکردن و
بە
پەت
جەڵە
دەکران،
بۆ
ئازاردانی یەکێک دەیانکردە پەنجەی
دەستی
،
بە
جۆرێک
کە
هەر
قامکێکی دەکەوتە
نێوان
دوو
پارچە
دارەوە و پەتەکانیان
توند
دەکرد. ٭۱- ئەشکنجە/۲،
چێوجەڵە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
با بردەڵە
[[با بردوو + ئەڵە]]
(سمف.)، (مک.) ١-
هەر
شتێکی سووکەڵەی با بتوانێ ڕایڕفێنێ. ٢- (مج.) ئینسانیی
بێ
تاقەت
و کزەڵووکە. ((
منیش
با بردەڵەی
بەر
گێژەڵووکەم +
دەمێک
لەو
قووڵکە
، تاوێک
لەو
چڵووکەم))، (هێمن). تێبــ.-
لەم
وشەیەدا (و)ی
ئاخری
(
بابردوو
)
دەگەڵ
(ئە(ی سەرەتای (
ئەڵە
)
تێک
هەڵدەنگووتوون و (ئە)یەکە (و)یەکەی داپۆشیوە و لەناوی بردووە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابابردۆڵە
[[بابابردوو+ ئەڵە]]
(سمف.) تم:
بابردەڵە
. تێبــ.-
لەم
وشەیەدا (و)ی وشەی (
بابردوو
)
دەگەڵ
(ئە)ی (
ئەڵە
)
تەرکیب
بووە
و (ئۆ)ی
لێ
پەیدا
بووە
.
تەنیا
خوالێخۆش
بوو
مامۆستا
گیو
ئەم
وشەیەی
لە
(مەهاباد)ا نووسیوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابۆڵە
[[با + ب؟ + ئۆڵە]]
(نت.) ١- (مک.)
نانی
لوول
دراو
کە
پێخۆرێکی زیاتر (
ماست
،
پەنیر
،
ڕۆنی
کەرە
،...) و
ئەو
جوورە شتانەی
دە
ناودا بێت. ساندویچی
کوردی
. ٢- (سن.)
منداڵی
ساوا
کە
دە
پارچەیەکەوە پێچرابێ و بەسترابێ *(مک.) قۆنداغە. کردنە
بابۆڵە
- آ) دانانی
هێندێ
پێخۆر
لە
ناو
نان
و پێچانەوەی. کوڕم ڕۆنەکە
دە
نانەکە
هەڵسوو
بیکە
بابۆڵە
و بیخۆ. ب) (-کەسێک)، (مج.)
تێکەوەپێچان
و
زاڵ
بوون
بە
سریدا.
کوڕە
لەسەر
پەت
و سینگی
خۆت
دانیشە
،
دەنا
هەڵدەستم دەتکەمە
بابۆڵە
.
1
2
3
4
5