تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئاوزەنگی پێداهێنان
«مستـ. مت.» تمـ: ئاوزەنگی لێدان
ئاوزەنگی کوت
[[ئاوزەنگی+کوت «کوتان» ] ]
«بنتـ.» ۱-جۆرێک لێخوڕینی وڵاغە کە هەر خێرا خێرا ئاوزەنگی لێبدرێ بۆ ئەوەی ڕانەوەستێ. ۲- «کنـ.» خێرایی.: ئاوزەنگی کوت خۆیان گەیاندە سەنگەرەکان. ٭چوار ناڵە. ڕکێف کوت.
ئوزەنگی
«نا.»، «مکـ.» تم: ۲- ئاوزەنگی.
ئێل بەگی
[[کو: ئێل + بەگ + تو: ئی (ئم: نسب.)]، [کو. تو.]]
(نت.) گەورەی عێل، سەرۆکی خێڵ. ((کۆچ خێرت بۆ ئیمساڵ چۆن ساڵان)) ((تا لای ئێل بەگی ئێل نەوهاڵان)) (مەولەوی: مکب-٤١٧). *سەرئێل، سەرخێڵ، سەرکۆمار.
بانگی محەممەدی به ئاشکرا خۆشه
باوبژ له زگی خۆ دەرکردن
«کن» تووڕ بوون و هەڕەشه و گوڕەشه کردنی بەقسه:: لێیگەڕێن با هەر چی باوبژی لەزگی دایه دەری کا. تێبــ.- ئەم کینایەیە له لەئەسڵا بە مانای «تڕ کەندن» ه «تم:٣- با/٣» بەڵام ئێستا ئەم مانایەی لەدەست داوه و تەنیا بۆ بە سووک حیساب کردنی کەسێک بەکار دێت، هەروەکوو هەڕەشە و گوڕەشەکانی به «تڕکەندن» دابێنن.
به جەرگی
حمس.» ئازایەتی، چاو نەترسی
بەرچاوتەنگی
«حمس.» ئەنجامی کار و کردەوەی پیاوێکی بەر جاو تەنگ.* ڕژدی، لەچەری، پیسکەیی.
بەرگی تێ هەڵکێشان
[[بەرگ/٣+ تێ (دە+ی) + هەڵ(پێبف.) + کێشان]]
داپۆشینی سەرین.، دۆشە گ و... که «بەرگ/3» یان و ە کوو کیسه بۆ دروست دە کرێ.
بەرگی سەفەر
«نت.» ئە و جلکانە ی ئینسانێک بۆ «سەفەر دەبەری دەکا، سەفەرەکە دەیسەپێنێ که د ەبێ چ جووره بەرگێک دەبەرکات، بۆ نموونه ئەگە ر یەکێک بچی بۆ «ڕاو» و زستانیش بێ جووره جلکێ دەبەرد ەکا و بۆ هەمان مەبەست له هاوینا جورێکی دیکه و... و... بەرگی شایی و شینان - «نت.» دوو جوورە جلکن: یەکیان ئاڵ و واڵایه بۆ «شایی» و پیاو خۆشی د ەگەڵ د ەڕازێنێتەوه ئەوی دیکەیان «ڕەش» یا «خمی» یه بۆ سەر پرسه و ئازایەتباری د ەبەر دە کرێ. «بەرگی شایی و شینانی هەر ئەوەیه»، «کن.» نەدارە و بۆ هەموو جوورە ڕووداوێک تەنیا دەستە جلکێکی هەیە..به ڕگی غەزەبی دەبەرکرد - «کن.» ڕقی هەڵستا و توڕەبوو. 3- شتێکه له قوماش، کاغەز، چەرم و... دروست د ەکرێ و بەپێی مەبەست شکڵی دە گۆڕێ، هەموو یا بەشێ له بەعزه شتێکی پێ دادەپۆشن تا له چڵکن بوون، شکان، و... بیپاڕێزێت:: بەرگی «کابه» هەمووی ئایەتی قوڕئانی لێ نووسراوه. بەرگی ئەم سەنیره بە جارێک چڵکن بووه بیگۆڕن. 4- بەشێک لە چەند بەشی کتێبــ.ێک که له بەشەکانی دیکەی جودا کرابێتەوه و به جیا جزووبەند کرابێ.:: بەرگی دووەمی «قامووسی زمانی کوردی».
١-ئاوزەنگی
[[؟]]
«نتـ.»، «مکـ.» تمـ: ئاویلکە: لە ئاوزەنگییان دایە. ٭ئاوزینگ. ئاوەزینگ.
٢-ئاوزەنگی
[[ئاو+زەنگ+- ئی]]
«نتـ.» ئاڵقەیێکی مەعدەنە بە هۆی «لوقمە» وە بەو لاولای زینی ئەسپدا شۆڕ دەبێتەوە و تا نێزیکی بەرگی وڵاغ دێت، لە کاتی سوار بوونا، قاچی دەخەنە سەر و خۆ هەڵداوێنە سەر خانەی زین، پاش سوار بوونیش سوار لاقی تێدەکا و بۆ لێخوڕینی وڵاغیش بە کاری دێنێ. ٭ڕکێف. زەنگوو «بکـ.». ووزەنگی. تێبــ.ینی: «زەنگ» کە لە تەرکیبی ئەم وشەیەدا دەبینین، لە وشەی «زەنگاڵ» یشدا هەیە، هەر «زەنگ» ی پەهلەوییە کە مانای پووز و بەلەکە «تمـ: د. فرەوشی: فەرهەنگی پەهلەوی_۵۰۹»