تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئاڵ و گۆڕ
[[ئاڵ = «ئاڵمق، ئاڵماغ: وەرگرتن، کڕین» + و + گۆڕ «گۆڕینەوە» ]،[تو. کو.]]
«نمسـ.» گۆڕینەوەی شتێک بە شتێک لە جسنی خۆی: چێگەکانتان ئاڵ و گۆڕ کەن، دیارە ئوتۆمبیلەکەت ئاڵ و گۆڕ کردووە.
بنه گۆگەم
[[بن/7+3-ئه/2+گۆگه‌م]]
«نت.»، «مک.»، 1- بنی گیای گۆ گەم بەکەڵکی سووتان دێ و ئاگری درە نگ دەکووژێتەوه، دەیکوتن کە فێکی لێ پەیدا دەبێ دەیکەنه گۆمەوه ماسی دەکوژێ. 2- پیاوی کورتەبنەی تێک سمڕاو.
بووک گۆڕینەوه
مست. مت.» پێک گۆڕینەوەی دوو بووکان که ژن بە ژنەیان پێکرابێ. تێبــ.ینی: ژن بە ژنه له کورستاندا ڕەسمه، لە ناو عەشیرەتاندا باوه لە حاڵەتێکی ئاوادا هەر لایەی کچی خۆیان دەگەڵ بووکنی خۆی ڕەوانە دەکا و لە نیوەی ڕێگا تووشی یەکتر دەبن و بووکی هەر لایەک دەدرێته دەست بووکنی لایەکەی تر و هەرکەسە بووکی خۆی دەبا و بەرەو ماڵ دەگەڕێتەوه، هێندێ جار له سەر ئەوەی کێەلا دەبێ بووکی خۆی لە پێشدا تەسلیم بکا دمە قاڵی پەیدا بووه وکار کەوتۆ ته شەڕە تفەنگ و «شایی» بۆته «شین.
بەردی بن گۆم
«کن.» «نت.» بۆ شتێکی کە له دەس چووبێ و دۆزینەوەی گران و دژوار بێ یا هەر نەدۆزرێتەوه.
ئاو وگۆشت
«نتـ.»، «کئێر.» چێشتێکی شلەی گۆشتە، لەتکە نۆکی تێدەکرێ و نانی تێدەکوشرێ. چەند جۆری هەیە ٭شۆرباو گۆشت، گۆشتاو.
ئەزگۆریی
[[ئەز+گوڕ+ئی]]
«نتـ.»، «بکـ.» تمـ: ئەزبەنی.
ئەنگۆرە
[[؟]]
(بنت.)، (مک.) ١- ئەو کاتە، ئەو دەمە. ئەوسا، پاشان، دوای ئەو دەمە، بەو پێیە. ((مەسڵەحەت ناکرێ بە زۆرە، ئێوارە دابێ، ئەنگۆرە تێی دەبینین مەسڵەحەتێ.)) (تحفە: ج٢-٣١٤) تێبــ.- ژابا ئەم وشەیەی بردۆتە سەر (ئۆناگوێرە)ی ترکی تم (ل-٢٣) بەڵام کوردویێف (ئەنگۆری) هەر بەو مەعنایانەی کە ژابا نووسیویەتی وەک وشەیەکی کوردی پێشان دەدا. تم: (کف.- ٤٧).
ئەڵقە بەگۆش
[[ئەڵقە= بە+ گۆش]، [عا. کو.]]
(ست.)، (سن.) تم: ئاڵقە لەگوێ.
بنگۆس
«نت.»، «هو.» تم: بست.
بەدگۆیی
حمس.» ئەو کارەی که ئادەمیزادی بە د بێژ دەیکا.
بەدگۆیی کردن
مست. مت.» به خراپه باسی کەسێ یا کەسانێ یا شتێ کردن. زمان بە چاکه نەگە ڕان.* «جن.» بەدگۆیی کرده.
باوەگۆ
[[باو/+٣-ئه/٢+گۆ «گۆتن» ]]
«بنت.»، «هل.» لە نێوەراستی قسەی کەسێکا، قسەیەک کردن بە نیازی بەڕاست زانینی قسەکەی یا زیاتر ڕوون کردنەوەی. «عا.» تەعلیق.
ئەنگۆ
[[ئە +هنگ +ئۆ (ئم.)]]
(ز.)، (مک.) زەمیری نەلکاوە بۆ دووەم کەسی جەمع (ئەوانەی قسەیان دەگەڵ دەکرێ). (( ئەنگۆ چی فکر دەکەن؟ ئەگەر کەسێک سەد مەڕی هەبێ ە یەکێک لەوان ون ببێ ئەرێ ئەو نەوەت و نۆی دە کێواندا بەجێ نایەڵێ...)) (ئینجیل: مەتی-٥٠) *ئێوە، هەنگۆ. )بک.) هنگ، هون، ڤە، هەوە. هس.: ئەنجومەن.
بەدگۆ
ست.» کەسێکی به خراپه باسی یەکێک دەکا، ئەوە ی بۆ خەڵک چاکەی بەدمدا نایه، کەسێکی زمانی به چاکه ناگەڕێ.* بەدبێژ، بەدوێژ.