تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 96
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاڵە بێژ کردن
«مستـ. متـ.» دابێشتنی
هەندێ
شتی
هاڕاوە
و
کوتراو
«
برنج
،
دارچین
،
بەهارات
...»
بە
پارچە
قوماشێکی تەنکی
شاش
،
بۆ
جیاکردنەوەی
ئەو
بەشەی
باش
نەکوتراوە.. *
واڵە
بێژ
کردن «سیمـ.».
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بازاڕ کردن
[[بازاڕ/٤+ كردن]]
(مست. لا.) قسەکردنی کڕیاڕ و
فرۆشیار
لەسەر
نرخی
کاڵا
، هەوڵدانی
بۆ
سووکی
کردن
لە
نرخی کەلوپەلدا، *سەودا کردن
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باش کردن
[[باش/١ +كردن]]
١- (مست. مت.) گۆڕینی
حاڵی
شتێک، کارێک
یا
کەسێ
لە
هەر
بابەتێکەوە
بێ
،
لە
خراپی
ڕا
بەرەو
چاکی: حوکمی
زاتی
(
ئۆتۆنۆمی
)
لە
کوردستانی
عێڕاق،
حاڵی
نەتەوەی
کورد
باس
دەکا
. یاسای
چاک
کردنی
کشتوکاڵ
ژیانی
جووتیاران
باش
دەکا
. ٢-(مصت.
لا
،)
ئەنجام
دان
یا
نەدانی
کارێک
کە
بە
لای
کەسێکەوە
ئەوەی
کراوە
مەسڵەحەت
بووە.: باشت
کرد
وەڵامت نەدایەوە
دەنا
لێتان
دەبوو
بە
شەڕ
. باشت کردووە
سەر
لێدا
ئەگینا
گلەیی
نەدەبڕاوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بانگ کردن
[[بانگ/١+كردن]]
«مست.،» مت» ١- بەدەنگی
بەرز
ناوی
کەسێ
هێنان
و داوایەک لێکردنی::
ئەوەندەی
بانگیان
کرد
گوێی
لێ
نەبوو
.
بڕۆ
ماڵی
شاسوار
بانگی
که
تا
ئێره
بێ
. *
بانگێشتن
.
قاو
کردن،
گاز
کردن. ٢-
مێمانی
کردنی
کەسێ
،
دەعوەت
کردنی یەکێک
بۆ
نان
خواردن
لە
شوێنێک *
بانگێشتن
کردن،چڕین.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بانگێشتن کردن
[[بانگێشتن+كردن]]
«مست.، مت.»، «مک.»
ئاگادار
کردنی
کەسێ
یا
کەسانێ
بۆ
چوونه
ماڵ
یا
هەر
شوێنێکی
تر
بۆ
:
نان
خواردن
،
خواردنەوه
،
شایی
و
خەنەبەندان
یا
هەر
جوورە کۆبوونەوەیەکی
لەم
بابەتانه. *دەعوەت کردن. «کعر.»
زیافەت
. «مک.»
مێمانی
کردن. «سن.»
میرفانی
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باوەش پێدا «پێا» کردن
«مست. مت.»
بە
هە
ر
دوو
دەست
و
گورج
و گۆڵی
پڕ
بەشتێ
یا
کەسێکدا کردن::
هەر
باوەشی پێداکرد و خستیه
سەر
شانی
، باوەشی پێیا
کردو
دای
بە
ئەرزا.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بنکەن «د» کردن
«مست.، مت.»، «سیه.، سن.» تم:
بنکۆڵ
کردن.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بنیاد کردن
«مست. مت.» تم:
بناغه
دانان
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بنێشت خۆش کردن
«مست.، مت.» 1-
کوڵاندن
و
پاڵاوتن
و
قاڵ
کردنی
بنێشت
. 2-
جاوین
و
نە
رم
کردنەوە
ی بنێشتی
ڕەق
. تێبــ.-
بنێشت
پاش
کوڵاندنی
ڕەق
و
تورت
دەبێ
و
منداڵ
نازانن بیجاون،
هەر
لە
دەمیاندا
ورد
بوو
قوتی
دەدەن،
بۆیه
یەکێک «دایکیان،
خوشکی
گەور
یان
لەپێشدا بۆیان دەجوێ
تا
نەرم
دەبێتەوه و
لەبەر
یەک
دەکشێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بۆڵه بۆڵ کردن
«مست. لا.» تم:
بۆڵاندن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەخەم کردن
مست. مت.»، «کن.» تم:
بەخێوکردن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەروپشت کردن
«مست.ست.» هێنانه پێشەوەی
لای
پشتەوەی
هەندێ
پارچەی
جلک
«
کراس
و....»
لەبەر
هەر
هۆیە کی
بێ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەل کردن
[[ بهل/3 + کردن]]
«مست. مت.»، «هل.»
ئاوسان
و گەورەبوونی قەوانی
فیشەک
له لوولەی تفەنگدا
لەبەر
فراوانی
جێگەی
فیشەک
و ئەوشاری
گازی
باڕووت
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
لەباو ەش کردن
«مست. مت.» هەڵگرتنی یەکێک و بەسینگی خۆوە
نووساندن
و
بە
د
ستێ
یا
هەردووو
دەست
ڕاگرتنی
تا
نەکەوێته خوار.:
کچی
خانمۆڵ،
بڕۆ
ئەو
منداڵه
لە
باو
ش
که
و بیهێنه با
هێندە
نەگری.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاخێز کردن
«مستـ. لا.»
هێندێک
لە
جێگەی
جووڵان
و نیشاندانی
ئەوەی
کە
یەکێک دەیەوێ
لەبەر
کەسێکی
تر
هەڵ
بستێ:
کە
حەسەن
هاتە
ژۆرێ
شەریف
ئاخێزێکی
بۆ
کرد
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاری کردن
«مستـ. متـ.»
یارمەتی
دان
،
کۆمەگ
کردن *
ئالی
«ژابا/٦، کف٤٤»،
هاری
«
کف
٢٩٨». تێبــ.:
ئەم
وشەیە و چەندێکی
تر
کە
هەر
لەمە
وەرگیراون،
لە
ساڵانی شەڕی دووەمەوە
لە
نووسینی سیاسیدا
بە
کارهێنراون.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئارەق پێ کردن
[ [١- ئارەق + پێ + کردن ]]
«مستـ. متـ.» ١-
خەجاڵەت
کردنەوە
و
بە
شەرمدا خستنی یەکێک. ٢-
ترساندن
و
تۆقاندن
. ٣-
پارە
ئەستاندن
لە
کەسێ
بە
نیوە
زۆر
و
نیوە
خواهیشت:
ئیمڕۆ
حەسەن
ئارەقی
بە
شیڕکۆ
کرد
پێنج
دیناری
لێ
ئەستاند *
ئارەق
پێ
کردنەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئارەق کردن
«مستـ. لا.» ١-
هاتنە
دەری
ئارەقە
لە
لەشی
ئینسان
. ٢- «کنـ.» گەرمابوون،
بە
خۆدا
شکانەوە
،
خەجاڵەت
بوونەوە
*
ئارەق
دەردان
،
ئارەق
ڕشتن/ ١،
ئارەق
کردنەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئارەقی ڕەش و شین کردن
[[ مستـ. لا. ]]
تمـ: ئارەقی
ڕەش
و
شین
دەردان
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئازاد کردن
«مستـ. متـ.» ١- بەرەڵڵاکردنی یەکێک
لە
بەندیخانە
و
دیلی
و
ئێخسیری
. ٢- پساندنی
پێوەندی
بەندەیی
و غوڵامێتی
لە
ئەستۆی
کەسێ
، دەرهێنانی تۆقی عەبدایەتی
لە
ملی
ئەو
کەسانەی «
عەبد
» ن. ٣- ڕزگارکردنی وڵاتێ
لە
دەس
بیگانە. ٤- داماڵینی بەندوداوی ماددی و
مەعنەوی
لە
کەسێک
یا
لە
شتێک:
ئازاد
! «وەڵامی سڵاوی عەسکەرییە
لە
سوپای
ئێران
و کەوتۆتە
ناو
زمانی کوردییەوە،
وەکوو
ئەو
سەربازەی سڵاوی
نیزامی
بۆ
ئەفسەرەکەی
دەکا
، بەسترابێتەوە.»، شۆڕشی چاردەی تەمووز، عێراقی
لە
دەست
ئیمپڕیالیزم
ئازاد
کرد
. ٥- «مجـ.»
تەڵاق
دان
و بەرەڵڵاکردنی
ژن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بانگ کردنەوه
«
مست
، مت.» ١- تم:
باوەخوون
. ٢- گەڕاندنەوەی کەسێک
که
دەستی
کردبێ
بە
دوورکەوتنەوه له شوێنێک::
خێرا
بانگی کەنەوه با
ئەو
نامەیەش هەردەگەڵ
خۆی
بەرێ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئارەق پێ کردنەوە
«مستـ. متـ.» تمـ:
ئارەق
پێ کردن.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئارەق کردنەوە
«مستـ. لا.» تمـ :
ئارەق
کردن.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاوا کردنەوە
«مستـ. متـ.» تمـ: ١-
ئاوا
کردن/١.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاور کردنەوە
«مستـ. متـ.» تمـ:
ئاگر
کردنەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاوەدان کردنەوە
«مستـ. متـ.» ۱-
سەر
لە
نوێ
بنیات
نانەوەی
شار
یا
دێیەک،
کە
ماوەیەک
وێران
و
چۆل
بووبێ. ۲-خانوو
دروست
کردن و
کۆ
کردنەوە
و
نیشتەجێ
کردنی
خەڵک
لە
شوێنێک و کردنی
بە
گوند
یا
شار
.: «
سەڵماس
»
لە
شوێنی «کۆنەشار»
ئاوەدان
کراوەتەوە
کە
بوولەرزە
وێرانی
کرد
. «مووسڵ»
لە
نیزیک
کاولەکانی «نەینەوا»
ئاوەدان
کراوەتەوە. «مەهابات» بداغ
سوڵتان
ئاوەدانی
کردۆتەوە. و خەریکن «بابل»
ئاوەدان
دەکەنەوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاوەژوو کردنەوە
«مستـ. متـ.» ۱-هەڵگێرانەوەی شتێک
لە
بارێکەوە
بۆ
بارێکی
تر
. ۲-بەر و
پشت
کردنی
جلک
و پۆشتەنی:
لە
کوردەواری
کە
سەگ
بلوورێنێ لینگە کەوشێک
ئاوەژوو
دەکەنەوە. ٭
ئاوەژوو
کردن.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگر کردنەوە
«مستـ. متـ.» ١- هەڵکردنی
ئاگر
بۆهەر مەبەستێک بێ:
خێرا
ئاگرێکمان
کردەوە
خۆمان
ئیشک
کردەوە
.
دەی
کچی
چاک
زوو
ئاگری
بکەوە
و
هێلکە
و ڕونێکمان
بۆ
بکە
.
ئەمە
لای
خۆتان
ئاگرتان کردۆتەوە،
دووکەڵ
کوێری
کردین. ٢- «کنـ.» ا» بەرپاکردنی
فیتنە
و
شەڕ
و شۆڕ: هیتلەر ئاگرێکی
کردەوە
دنیای سووتاند. ب»
هار
و هاجی کردنی مناڵان و
دابین
نەبوونیان: مندال!
ئەو
ئاگرە
چییە
کردۆتانەوە، ڕۆکەون
بۆ
خۆتان
. *
ئاگرنانەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگر گەش کردنەوە
«مستـ. متـ.» تمـ:
ئاگر
گەشاندنەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیحیا کردنەوە
[[عا.: احیا + کو: کردنەوە]]
(مست. مت.) ١-
زیندوو
کردنەوەی
مەعنەوی
. ((
مەلا
سەءیدە
وا
سەڵا
ئەکا)) ((ڕوحی (بەلال)مان
بۆ
ئیحیا
ئەکا)) (
پیرەمێرد
- ٢٦٦) ٢- (کئێر.)
ڕەونەق
دان
بە
جێگە
یا
شتێک. ((ماڵت
ئاوەدان
بێ
باغەوان
بۆ
ئاڵووباڵووت بازاڕت
ئیحیا
کردەوە
)) *بووژاندنەوە،
ژیاندنەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیشک کردنەوە
(مست. مت.) نەهێشتنی
تەڕایی
لە
سەر
شتێکی
کە
لە
لاوە
تەڕ
کرابێ
یا
تەڕ
بووبێ.
دە
وەرنە
نیزیک
سۆبەکە
خۆتان
ئیشک
کەنەوە
، ها!
ئەوە
خاولی
دەموچاوی پێ
ئیشک
کەوە
. ٢- (کن.)
پاشەکەوت
کردن،
دەست
پێوەگرتن
،
لەچەری
کردن.
بە
قوربانە! لیرەکان
دەست
لێ
مەدە
هەر
ئیشکیان
کەوە
.
هیچ
خەرج
ناکا
هەر
خەریکە
پارەکانی
ئیشک
دەکاتەوە،
ئەم
منداڵانەی
لە
برسان
ئیشک
کردۆتەوە. تێبــ.- بەکارهێنانی
ئەم
وشەیە
بەم
مانایانە،
سەر
کۆنەی تێدایە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیعادە کردنەوە
[[عا.: ئیعادە + کو: کردەوە]]
١- (مست. لا.)
دووپاتە
کردنەوەی
قسە
،
سەر
لە
نوێ
خوێندنەوە
یا
گوتنەوە
.
چەند
جارمان
لێ
ئیعادە
کردەوە
،
ئەوجار
تێ نەگەیشت.
زۆر
سەیرە
دەجار قسەیەک ئیعادە دەکاتەوە. ٢- (مست. مت.) آ)ڕەت کردنەوەی شتێک
بۆ
خاوەنی. کتێبــ.ەکەم
بۆ
ئیعادە
کردەوە
.
هێشتا
پارەکەی شێرکۆی ئیعادە نەکردۆتەوە. ب)
گەڕاندنەوە
و ناردنەوەی شتێک
بۆ
شوێنێ. ئەوڕاقەکانیان ئیعادەی
بەغدا
کردۆتەوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیفتار کردنەوە
[[عا. کو.]]
(مست. لا.)
ڕۆژوو
شکاندن
.
بەربانگ
کردنەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئێق کردنەوە
(مست. لا.) ١-
بەتاڵ
کردنی
ئەوەی
لە
ناو
(
مەعدە
)
دایە
،
بە
ڕێگای گەروودا.
ڕشانەوە
. ٢- (مج.)
کردنەوە
و گەڕاندنەوەی شتێ (
پارە
،...،...)
بە
ناچاری
کە
ئەو
کەسەی شتەکەی هابەلاوە،
وا
بزانێ یەواو
قووتی
داوە و
خەیاڵی
دانەوەی
نەبێ
. نەیدەدایەوە
بەڵام
پێمان
ئێق
کردەوە
.
بۆ
کوێی
دەبا
هەر
دەبێ
ئێقی کاتەوە. *
یەق
کردنەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمین کردنەوە
[[عا. کو.]]
(مست. مت.) ١-
ترس
ڕەواندنەوەی کەسێکی (
لەبەر
هەرچی
بێ
) ترسابێ و
خۆی
شاردبێتەوە
یا
هەڵاتبێ. دزەکانیان
ئەمین
کردەوە
پاشان
گرتیانن،
دە
بچن
ئەو
کورە
ئەمین
کەنەوە
با بێتەوە. ٢- (مج.) گرتنەوەی
بارگین
و ئێستری بەرهەڵ
بوو
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بار ڕاست کردنەوە
(مست. مت.) ١-
یارمەتی
کاروانی
یا
هەر
کەدێکی
دیکە
بۆ
راست کردنەوەی بارێکی
لاسەنگ
بووبێ. ٢- (کن.) یارمەتیدانی کەسێکی
تووشی
گیروگرفت
و
ناڕەحەتی
بووبێ
بە
تایبەتی
لە
لانی
پارە
و پووڵەوە.
ئازاد
حاڵی
شڕ
بوو
شێرکۆ
فریای
کەوت
و
باری
ڕاست
کردەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بڵاو کردنەوه
«مست. مت.» 1- بەشینەوەی شتێ بەسەر خەڵکا:؛ پارەیەکی
زۆری
بەناو
مەنگوڕاندا
بڵاو
کردۆتەوه
ڕۆنی
لێ
سەلەم
کردوون. 2- «تت.»
دابەش
کردنی
ڕۆژنامە
و بەیاننامه....::
لەوەتی
دەوڵەتی
عیڕاق دامەزراوه،
گەلێ
کتێبــ. و ڕۆژنامەی
کوردی
بڵاو
کراوەتەوه.
ڕادیۆ
دەنگ
و باسان بڵاودەکاتەوە. «
عا
..»
نشر
، ئیزاعە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەربانگ کردنەوه
«مست. لا.» شکاندنی
ڕۆژوو
.
شت
خواردنی
ڕۆژووەوان
پاش
ئەوەی
وەختی شەرعی دادێت.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەرز کردنەوه
(مست. مت.) ١- شتێک
یا
کەسێ
لە
شوێن
خۆی
بەرەو
ژوورتر کردن. منداڵەکەی
بەرز
کردەوە
و کوتای
بە
عەرزدا. ٢-
شت
بەسەریەکا
کەڵەکەکردن
بە
جۆرێ
کە
لە
ئاستی زەویڕا بڵیندبێ.
بەقەد
کێوێک
فەردە
شەکریان
لەم
دەشتە
بەرز
کردبۆوە. ٣- (مج.) تم:
بەرز
کردن/٢::
نانی
سوێرە
بەرزی
دەکاتەوە
پاشان
دەلاقی ڕۆدێت.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاشتکردنەوە
«مستـ. متـ.» ڕێکخستنەوە و پێکهێنانەوەی
دوو
یا
چەند
کەس
،
دەستە
و
بەرە
و
خێزان
و دەوڵەتان،
کە
نێوانیان
ناخۆش
بێ
، دەنگیان
پێکەوە
نەبێ
یا
لە
حاڵی
شەڕدا بن.: ئاشتمانکردنەوە. ئاشتکردنروەیان
باشە
.
هەر
چۆنێ
بوو
ئاشتیانکردینەوە.
ئەمریکا
هەرچی
دەکا
عەرەب
و ئیسڕائیلی پێ
ئاشت
ناکرێتەوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیعانە کۆکردنەوە
[[ئیعانە + کۆ + کردنەوە]، [عا. کو.]]
(مست. مت.)
خڕ
کردنەوەی
پارە
یا
هەر
شتێکی
دیکە
لە
خەڵک
،
بۆ
یارمەتیدانی کەسێک
یا
هەیئەتێکی
کۆمەڵایەتی
یا
بۆ
کاری
خێر
. مزگەوتەکە ڕووخابوو ئەهلی
گەڕەک
ئیعانەیان
کۆ
کردەوە
و چاکیان
کردەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەسەرکردنەوه
«مست. مت.»، «مک.»، 1-
ئەژماردن
یا
هەر
وا
به
چاو
وردبوونەوە
لەو
شتانەی له شوێنێک دانراون،
به
نیازی
ئەوەی
که
بزاندرێ تەواون
یا
وەک
خۆیان
ماون.::
ده
بڕۆن
ئە
و مەڕانه بەسەرکەنەوه.
1
2
3
4