«ست. مت.» ڕاگرتنی خوێن لە شوێنێکی لەشی ئادەمیزاد که بەشتێکی تیژ «چەقۆ، خەنجەر، شووشه،....» بڕابێ یا بە گولله و هەر شتێکی دیکه بریندار بووبێ و خوێنی لێ بێ. تێبــ.- ئێستا دوکتۆران ئەم کاره به داو و دەرمانی تازه «تەنتووریۆد، مێرکوورکڕۆم،...» دەکەن. جاران لەکوردستان، پەڕۆ و پاڵیان دەسووتاند و سووتوەکەیان دەخسته سەر برینەکه یا ڕۆنی داغیان بەسەردا دەکرد خوێنی ڕادەو ستا. بۆ برینی بچووک سووتوی جگە ره و گڵە سووریش بەکار هاتووه. *«سن.» برژاننە وه.

«مست. مت.»، «سن.» تم: برژاندن. تێبــ.- دە نگی «ن» ی یەکەم لەو وشەیەدا و له هەموو مەسدەرێکی دیکەشا که له ناوچەکانی بێجگه له «سنە» به «ئاندن» دوایی دێت و لەبن لەهجە ی سنەییدا د بێته «ئانن» - تۆزێ دەگیرێ «مشدد» ه، لەڕاستیدا هەر دەنگی (د)، کەی برژاندن دەچێتە ناو دەنگی (ن)ە کەوه «دەغم دەبێ» و ئەو گیراوییه پەیدا دەکات. ئەمەش بەلای منە وه شێوەیە کی دیکەی «د» ی کلۆری بن لەهجەی سلەیمانیە کە لەبن لەهجەی سنەییدا له باتی ئەوەی وەکوو سلەیمانی دەنگی «گ» ێکی سووکی لە دوای «ن» ەوه لێ دەربچێ، به جارێک کلۆر دەبێ و دەفەوتێ.

«مست. لا.» 1- هاتنەوه حاڵی گیاندارێک. که لەبەر نەخۆشی یا هەر هۆیەکی دیکه، کەنەفت بووبێ:: سەرما کەسیرە ی کردبوو باش دامان پۆشی، تۆزێ بووژایەوه. گرانەتا پەکی ئینسان دەخا و زۆر درەنگ دەبووژێتەوه. 2- زیندوو بوو نەوه و وەبا کەوتنەوەی شتێک یا ڕێ و شوێنێک که کزبووبی یا هابێیته لە ناو چوون.:؛ نەورۆز جێژنێکی کۆنی کوردانە و تازه بووژێتەوه. هس.: «په._: بووژیتەن، ڕزگاربوون کردن.

«نت.»، «سن.» 1- ئیشکەڵی دار و درەخت. 2- پووش و پەڵاش که پاش دارە ڕای خانوو دەخرێته سەربان و له پاشان گڵەبان دەکرێ و سواغ دەدرێ.* هەژگ، بژاڵ، هەژگەڵ.

«مستـ. متـ.» ۱-بەتاڵ کردنی ئاوێکی لە گۆزە و... دایە و بە عەرزیدا بڵاو کردنەوەی.: ئەو هەموو ئاوە چییە ڕژاندووتانە. وشیار بە ئاوەکە نەڕژێنی. ۲- «کنـ.» ئیشێک یا ڕێ و شوێنێک کردن بە باو، داب و دەستوور داخستن، داهێنانی بیدعەتێک.: ئاوێکی وای نەڕژاندووە خۆشەوە بێ. ئاوێکی خراپیان ڕژاندووە. «بێفایدەیە مەنعی من ئێستاکە لە گریان» «بۆ عاشقی بێچارە زوو ئەم ئاوە ڕژاوە» «نالی: گمـ_۷۱» تێبــ.ینی: ئەم وشەیە زیاتر بۆ لانی خراپە و لۆمە و سەرکۆنە کەڵکی لی وەر دەگیرێ.. ٭ئاوڕشتن.

«نتـ.»، «هۆرێن و شێخان» ١- مووچڕک. ٢- پشێوی فیکری ٣- «جافی، گەرمیان» باوێشک: ئاژاشکە گرتوویە تێبــ.: بەلای منەوە «ئاژ» ی ئەم وشەیە دەگەڵ ڕیشەی فیعلی هەژاندن «هەژ» یەکن و لە «ئاژ» ی دووەمدا دەنگی «ژ» یەکە بە جیرانەتی «ک» بۆتە «ش».

«نا.»، «کئێر.» ئەندامی پۆلیسخانەی شارێک: ئاژان لەبەر دەرکی حەمامی ڕادەوەستان و چارشێوی ژنانیان دەدرێ، ئەوەیان نەو لێنابوو ئازادی ژنان * پاسەوان، پۆلیس، شورتی. تێبــ. ــ ئەم وشەیە لە زمانی فرەنسیدا بە مەعنای «نوێنەر» ە جا نوێنەری هەر کەس یا هەرچی بێ، ئەوەی بە مەعنای پۆلیس هاتووە «ئاژان دوێ پۆلیس» ە کە دەبێتە نوێنەری شارەوانی، بەڵام لەبەر درێژی هەر ئاژان دەکوترێ و لە تەشکیلاتی دەوڵەتی ئێرانیشدا کورتەکەی وەرگیراوە و هەر بوم جۆرەش هاتۆتە ناو زمانی کوردییەوە.

«نتـ.» داییرەی پۆلیسی شارێک * پۆلیسخانە، شارەوانی، شورتە «عا.».

«نا.»، «سنـ.» تمـ: ئاژاوە.

«نا.» ١- حاڵەتی شێواوی و پشێوی شار یا وڵاتێک کە هەر کەسە بۆ خۆی حیساب بێ و هەرچی ویستی بیکا، بێ ئەوەی گوێ بداتە قانوون. ٢- هەرا و هوریا و بەگژ یەکا چوونی مناڵان لە ماڵێکدا. ٣- بە گژ یەکا چوونی خەڵکی شوێنێکی دیاری «بازاڕ، ماڵ...». ٤- بەر بە شۆیی و فیتنە و ئاشوب بە گشتی. * ئاژاوڵە، ئاشوب، پشێونە، پشێوی.

«مستـ. متـ.» سازکردنی هەرا و هوریا و بەربەشۆیی لە چێگەیەک: ئەم گەڕەکە چەند ئارام و خٶش بوو، ئەم سەرسەرییانە ئەژاوەیان تێخستووە.

«مستـ. متـ.» تمـ: ئاژاوەگێڕان.

«نفا.» ئەو کەسەی هەرا دەنێتەوە، ئەوەی وڵات دەشێوێنێ * ئاژاوەچی، ئاشووبگێڕ.

«مستـ. متـ.» تمـ: ئاژاوەگێڕان.

«نفا.» تمـ: ئاژاوەگێڕ.

«مستـ. متـ.» سازکردنی فتنە، بەرپاکردنی ئاشووب * ئاژاوەخستنەوە، ئاژاوەنانەوە. ئاشووب گێڕان.

«نا.» حەیوانی وردە، مەڕوبزن: ئەم ئاژاڵەتان بۆچی کردۆتە گەنمەکەوە، ئەم دێیە لەوەڕی باشە بۆیە ئاژاڵی بە کەیفە. * ئاژەڵ.

«نا.»، «سنـ.» ١- سەرزەگیا. ٢- وردە دار و چێو. ٣- چڕوچیلکە. ٤- پووش و پەڵاش. تێبــ. ــ مردۆخ ئەم وشەیەی هەر بەم مەعنایە هێناوە و لە «١- ئاژاڵ» نەدواوە. لە فارسیدا «ئاخال، ئاشخال، ئاشغال» بەو مەعنایە و «شتی بێ کەڵک» یش هاتووە. «تمـ: معین ــ فەرهەنگ، جـ ١ ــ ٦٠». هس.: ئاژار = پیت و بەرەکەتی زەوی «تمـ: ژابا ــ ٧».

«مست.، لا.» ١- ئامادە کردنی هەندێ خواردەمەنی کە ڕاستەو خۆ بە ئاگر ڕادێرابن.:: ئەم مریشکه باش برژاوه. ٢- «مج.» زۆر کار تێکردنی گەرما:: ئەم هاوینه هێندە گەرم بووو خەڵک وەختابووو ببرژێن. *«سن.» برژیان.

«مست. مت.» ئاماد ه کردنی هەندێ خواردەمەنی بە خستنەسەر ئاگر و پێ ڕاداشتنی:: خێرا کەن دووو سێ فرووج سەر بڕن و بۆمان ببرژێنن. وەستا گیان کەبابە کەی من باش ببرژێنه *«بک.» براشتن، «سن.» برژان.