وشەدان

ئاروانە

[ [ئاروان + ە ئە١/ ]]

«نتـ.»، «مکـ.» وشترێکی «چ نێر چ مێ» چوار بەهاری دیتبێ.

ئاشەوانی

[[ ئاشەوان + ٢- ئێ ]]

«حمسـ.» ئیشی ئاشەوان، لە سەر ئاش دانیشتن و سەرپەرستی کردنی ئیش و کارەکانی.: مام خدر حەوت ساڵان لە دێی «خاتوخاس» ئاشەوانی کرد.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاواناش

[[ئاوان+ئاش]]

«نتـ.»، «مکـ.» تم: ئاوان.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاوانتە

[[؟]]

«کعر.»، «نمسـ.» وەدەست خستن و دەست بەسەردا گرتنی شتێک بە فڕ و فێڵ یا بە هەر جۆرێکی تر.: بۆچی ئاوانتەیە؟ *هاوانتە، هەوانتە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاوانتە چی

«کعر.» ۱- «نفا.» کەسێکی بە فڕ و فێڵ و کەڵەک دەست بەسەر ماڵی خەڵکدا بگرێ: ئاوانتەچی وەک خۆی هەر نابێتەوە. ۲- «سفا.» حاڵی کابرایەکی ئاوا: تووشی کابرایەکی ئاوانتەچی بووین دەیویست هەڵمان خەڵەتێنێ

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاوانی

[[ئاوا+ئانی]]

«نتـ.»، «سنـ.» تم: ۲_ئاوەدانی.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەرخەوانی

«سـ.» ڕەنگی وەکوو ڕەنگی گوڵی ئەرخەوان، سووری مەیلە وبنەوش، سوورێکی ڕەش باو.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەوانە

[[ئەوان+ئە]]

(ز.٠ زەمیری ئیشارەیە بۆ جەمع. ئەوانە کێ بوون لە ماڵی ئێوە، ئەوانە بۆ کوێ دەبەی.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

باخەوانی

[[باخەوان + ئی]]

(حمس.)، (کعر.) تم: باغەوان.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

باغەوانی

[[باغەوان + ئی]]

(حمس) کارو پیشەی ئەو کەسەی ئاگای لە باغ دەبێ و سەرپەرشتی دەکا: ئەوساڵ بێتەوە ئیدی من بێ و باغەوانی ناکەم. سەرپەرشتی کردنی باغ، نیگاداری کردن و ئاگا لە باغ بوون.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

باوانی

[[باوان+٣-ئی]]

«نت»،«سن» کەلوپەل و ئەسپابی ناو ماڵ و دیاری و... که بووک له ماڵی باوکی ڕا دەگەڵ خۆی دەیباته ماڵی مێرد. *«سن» ناو تێلانه «مک» جیاز. «جنو» باو، ونی.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بزواندن

«مست.، مت.» تم: بزاوتن. تێبــ.- ئەمە دووەمین مەسدەری مووتەعەدییە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بزواندنەوه

«مست.، مت.» جووڵاندنەوەی لەسەرەخۆی شتێ بێ ئەوەی لەو شوێنەێ لێیەتی بگوازێتەوه.:: مەی بزوێنەوه با نەکەوێته خوار. # «دەستم لێ مەده و مەم بزوێنەوه.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەروانک

«نت.»، «سن.، بک.» تم: بەروانکه. تێبــ.ینی: له نێوان دوو دەنگی «ن» و «ک» دا بزوێنه کوردی هەیه.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەروانکه

[[ 1- به‌ر /2 +وان «ئم،» +كه «ئم.» ]]

«نت.»، «مک.» سیم.» پارچەیەک قوماش د ەیدروون و به بەر سینگی منداڵی ساوایەوە دەگرن و له پشت مل و ناو قەدی منداڵەکه له پشتەوه گرێ دەدرێ بۆ ئەوەی جلکەکانی پیس نەبێ.* «بک.، سن.» بەروانک.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەلەشوانه

«نت،»، تم: بەنا شوانه.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەناشوانه

[[1- به‌نا+ شوان =+ 5- ئه‌/1] ]

«نت.»، «سیم.» «گیایەکی بۆنخۆشه بۆ تام و بۆندارکردنی ماست بەکاردێت» هبێد، ل- 10». تێبــ.ینی: مردۆخ وشەی «مەنێ» ی وەکوو هاوتای «1- بەنا» نووسیوه کە وا وێدەچێ «مەندێ» ی موکریانی بێ و بەپێی ئەو تاریفەش که مامۆستا وە هبی بۆ «بەنا شوانه» یان نووسیوه دەبێ ئەمەیان مەندێ بێ نەک «1-بەنا» که مەردۆخ نووسیویه.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

میوانی بایینجانی

«نت.»، «مک.» کەسێکی لە مەجلسێکدا ڕووی نەدرێتێ یا بانگ نە کرابێ لە خۆیەوه چووبێ. «عا.: تفیلی» :: ئە وه بۆچی وا گرژ بوون خۆ ئێمه میوانی بایینجانی نین.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەرخەلەوان

[[به‌رخه‌ل+3-ئه‌/2/وان]]

«نت.» شوانێکی ڕانی بەرخان دەباته لەوەڕ. * «مک.» بەرغەلەوان، بەرخەوان. «بک.» بەرخ ڤان.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

1-باڵەوان

[[؟]]

«نا.» «سن.» تم: ١-باڵەبان.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

1-بناوان

[[بنه/1+وان «ئم:ڕاگرتن» ]]

«نت.»، «مک.» ئافرەتێکه ئیش و کاری ماڵ ڕادەپەڕێنێ و دەگەڵ پیاوی خاوەن ماڵ مشووری دەخوا، جا حەز دەکا ژنی بێ دایک و خوشکی یا هەر ئافرەتێکی دیکه، بێجگه لەوەی که پێی دەگوترێ کارەکەر یا کڵفەت. * بنەوان.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

2- بناوان

[[بن/6+1-ئاو/1+2-ئان/1]]

«نت،.»، ئەو ئاوەیه بەهۆی هەڵبەستن «بەند» له شوێنێک پۆنگ دەخواتەوه و بۆ کشتوکاڵ کەڵکی لێ وەرد ەگیرێت.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاروان

[[ ؟ ]]

«نا.»، «مکـ.» وشترێکی سێ بەهاری دیبێ، نێر یا مێ * بەرزە. تێبــ. ـ ئەرۆنە، ئەرونە زەڕدوشتییەکانی «یەزد» و ئەروانە، زەڕدوشتییەکانی «کرمان» بە وشتری مێ دەڵێن کە حەوت ساڵی زیاتر بێ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاروان لۆک

«نتـ.»، «مکـ.» وشتری نێر کە چوار بەهاری دیتبێ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاروان وشتر

«نتـ.»، «مکـ.» وشتری مێنگەی چوار بەهار دیتوو.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاسیاوان

[[ ئاسیاو + وان ]]

«ستـ.» تمـ: ئاشەوان.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاشەوان

[[ ١- ئاش + ٣- ئە/ ٢ + وان ]]

«نتـ.» ئەو کەسەی لە سەر ئاش دادەنیشێ و چاوەدێری هاڕینی دان دەکا. ئەوەئ ئیدارەی ئاشی بە دەستە. * ئاسیاوان. «بکـ.» ئاشڤان، ئاشڤانچی «کفـ ــ ٥١»، «زا.» ئارەوانچی «ژابا ــ ٦» قەڕاش «جخـ: جـ ٢، ل ــ ٢٣٢»، کەڕاش «ژابا ــ ٣٢٨».

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاوازە خوان

«نتـ.»، «سنـ.» ئەو کەسەی گۆرانی و مەقامان دەڵێ. * خۆشخوان، گۆییندە. «بکـ.» دەنگبێژ، ستران بێژ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئێسخوان

[[پە: ئۆستەخوان]]

(نا.) تم: ئێسک. ((کاڵای گۆشت و پۆست بەرگ بەدەن چاک)) ((مۆرەی ئێسخوانیش ڕێزا نە ڕووی خاک)) (خانا-٧١٤).

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەرخەوان

«نا.» ۱- دارێکە، گەڵاکانی خڕن، گوڵی سووری هەیە، لە سەرەتای بەهارا دەپشکوێ و سەرتاپای دەبێتە گوڵ، گوڵەکانی تۆزی شیرناییان تێدایە و هەندێ کەس دەیخۆن. «کارێزی شەریف ئاوی نەماوە» «ئەرخەوان لق و پۆپی شکاوە» «پیرە مێرد- ۱۰۸» ۲- ناوە بۆ ئافرەت.: مامە حەسەنی ئەرخەوانی کەبابچی بوو لە مەهاباد.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەرخەوان سوور