«نت.» 1- «کعر.، بک.، جن.» گەنمێکه له بەهارا تۆو دەکرێ، به باشی ناوبانگی هەیه. 2- کۆمەڵه شیعرێک که بەسەر بەهارا هەڵدرابێ و پەسنی جوانی و خۆشی دەدا:: «له براد ەر و ڕەفیقان مزگێنی بێ بەهاره»، بەهارەی ئەحمەدی کوڕ»، «ووتن به بەختی خەواڵوو...»، «بەهارەی حاجی قادری کۆیی»، شیرین بەهاره بەهاری شادان»، بەهاری مامۆستا برایم» .

«ست.»، «مک.» حاڵی زە ویەکی له بەران کێڵرابێ.

«نت.»، «مک.» تم: بە هاره/1.

«ست.» حاڵی هەر شتێکی پێوەندی بە بەهارەوە هەبێ. هەر شتێکی بۆ فەسڵی بەهار دەست بدات، «بڵێی پێم، گوڵەکەی بەهاری، له تۆ تابە کەی جوودابم ؟ + وەرەوه به شەرتی جاران، ڕۆژێ سەد جارت فیدابم» «کۆڕ؛ و ەفایی، ل-48»،:: سیروانم دیت دەستێ جلکی بەهاری دەبەردابوو.

«نت.» تم: بەهار/1. تێبــ.- وەکوو دەزانین بەهار یەکێکە لە چوار فەسڵەی ساڵ و لە یەکەم ڕوژی نەورۆزەوە (٢١ی مارت) دەسپێدەکا. بەڵام لە ناوچەی (کرند)ی مەڵبەندی کرماشان، پاش ئەوەی بە حیسابی نەورۆز چل و پێنج ڕۆژ لە زستانی ڕابرد دەڵێن بەهارە و ناویشیان ناوە (بەهاری کوردی) و سێ مانگ حیسابی دەکەن و هاوین و پاییز و زستان دەبەنەسەر. بەلای منەوە ئەم حاڵە دەگەڕێتەوە بۆ ئەو کاتەی کە (نەورۆز) وەکوو ئێستا سابیت نەبووە. ( تم: نەوۆز).

«نت.» شوێنێکه نیزیک «دێ» یەک، بەهاران که تۆزێ گەرم داهات لادێیی و مەڕداری کوردستان له خانوان دەردەچن لەوێ چادری هەڵدەدەن تا وەختی ئەوە دێ بچنه کوێستانان.

«نت.» هێندێ کانیاو که لەسەره بەهارا دەتەقنەوه و زۆری پێ ناچێ وشکی دەکەن.

«نا.»، «مک، بک.» 1- هەر هۆ و بەڵگە و د ەلیلێکی کەسێک ئەنگیزه «دافع و ئەسباب» ی ڕاستەقینەی کار و کردەو یێکی خۆی له ژێردا بشارێتەوه. 2- هۆ، بەڵگه و د لیلێکی ناڕاست و بێ جێ، بۆ خۆ ڕزگار کردن له تەنگ و چەڵەمە و گیروگرفت یا وەڵامدانەوەی پرسیار.::به بەهانەی دژایەتی دەگەڵ وڵات ئازادی خوازانیان دەخسته زیندانەوه. به بە هانەی ئاو خواردنەوه خۆیان لێدەدزینەوه. ئێستا بەهانەم بۆ نەدۆزنەوه»، «گفتی دوژمنم بۆ نەقۆزنەوە»، «ئێژن پف ئەکەی لە هەمەدانا»،«ئارد وەبا ئەدەی له خوراسانا». «هەژار: بۆ کوردساتان، ل- 78» هس.: 1» بۆنە. (مک.) پەڵپ- ب) په.» ڤەهانیک: سەبەب، سەبەبکار، مەعلوول «تم: فره، پڤا، ل-447» .* «سن.» بیانک. «مک.، سیم» بیانوو.

عوزری نابەجێ نیشان دان. کردەو یێکی نابەجێ و ناڕاست به قسەی ناڕاست نیشان دان- «عا.» تبریرالموقف.

«مست.، مت» تم: بیانوو پێگرتن.

«مست.لا.» دەست دانی شتێک بۆ مەبەستێ. فایده هەبوون. بەکەڵک هاتن:: وازی لێ بێنن ئەم کابرایه بە کاری هیچ نایه. ئەم هەموو ئاسنەواڵەت کۆ کردۆتەوه بە کاری چی دێن.

«مست.لا.»، «مک.» پەلاماردرانی کەسێک لە لایەن کەسێکی ترەوه به نیازی خراپ، جا چ به قسە و دمەقاڵە بێ یا بە تێڵا و هەر شتێکی لەم بابەته. تێبــ.ینی: ئەم مەسدەره لە حاڵێکدا دەکاردەکرێ کە ئە و کەسە ی بەگژیداچوون، کاەهساتەکه بۆ یەکێکی تر بگێڕێتەوه.:: هەر له هێچ و خۆڕایی بە گژم داهات.

«مست. لا.»، «کعر.» تم: بەگیر کەوتن.

«کن.» کەیفی خۆش بوو، دەماخی ساز بوو * تووکه.

«بنتـ.، ستـ.» تمـ: ۲-ئاوا.

«بنتـ.، ستـ.» تمـ: ۲-ئاوا.

(نا.) تم: ئیشتییا.

(ند.)، (ئم.) بۆ ڕاکێشانی سەرنج بەکاردێت. ئەها! وەڵڵاهی شکاندی. ئەها! ئەگەر تووشی بەڵایەک نەبووی من گیچم نەزانیوە.

(بنت.)، (ست.) تم: ئاوا.

«نا.» تمـ: ئەژدەها.

«نا.» ۱- ماری زۆر گەورە.: مارێکمان کوشت ئەژدەهایەک بوو بۆخۆی. «مار ماری نەخوا نابێتە ئەژدەها» ۲- مەوجوودێکی خەیاڵییە لە چیرۆکەکاندا زۆر باسی دەکرێ، وەکوو مارێکی یەکجار گەورە وایە، شاخی هەیە، چاوی وەکوو ئاگر داییسێ، کە دەم دەکاتەوە گڕی لێ دێتە دەر، لە دوورەوە پیاو هەڵدەلووشێ، گۆیا پاسەوانی خەزێنە و گەنجی شاراوەیە. «... ئەژدەهایەک بەری ئاوەکەی گرتبوو، پاتشا کوتی هەرکەس بیکوژێ کچی خۆمی دەدەمێ...»، «ڕەببی ئەژدەهای حەوت سەر بچتە خەوی». «حەڵقە حەڵقە زولفی بەر قوببەی هەیاسەی کەوتووە» «مەحڕەمی سیڕڕە، بەڵێ گەنجووری گەنجە ئەژدەها» «نالی: گمـ- ۱۱». ۳- «مجـ.»، آ» ئینسانی زۆرخۆر. ب» ئافرەتی دڕ و بێ شەرم. ج» پیاوی زۆر ئازا ٭ئەژدیها، هەژدەها، هەژدیها. تێبــ.ینی: ئاوێستاییەکەی ئەم وشەیە لە دوو کەرت پێکهاتووە: «ئەژی» بە مانای مار کە هەر بەم شکڵە و مانایەش هاتۆتە ناو «پەهلەوی». کەرتی دووەم «دەهاکە» لە ڕیشەی «دەهـ» بە مانای: ئەوەی ئازار دەگەیێنێ، پێوەدەدا. «تمـ: معین، بوڕهان، جـ۱- ١١٦».

«نا» ١- نرخ، قیمەت:: بە های دانەیەکی نیو دیناره. بەهای ئەم کتێبــ.ه دوو دیناره. 2- «بک،» 1- نرخ - قیمەت «عا-» الثمن. ب- گران.. زۆر قیمەت: گەلەک بەهایە (زۆر گرانە). تێبــ.-آ) ئەم وشەیە بەم مانایە و شێوەی دەکار کردنە (مانای ژمارە١) تازە لە مەڵبەندی لەهجەی ناوەندی زمانی کوردیدا بووژێنراوەتەوە. ب) ئەم وشەیە لە مەڵبەندی لەهجەی ناوەندیدا شکڵ و مانای زۆر گۆرانی بەسەردا هاتووە، لە (ڤەهاکر)ی پەهلەویڕا بۆتە با (تم: ٥-با) و ماناشی لە نرخ و قیمەت ڕا بۆتە معادل. ئەگەر بیانویستبا بڵێن: قیمەت ئەم کتێبــ.ە چەندە، نەدەگوترا بەهای ئەم کتێبــ.ە چەندە؟ بەڵکوو دەیانگوت: ئەم کتێبــ.ە بایی چەندە؟ ج) لە لەهجەی باکووری زمانی کوردیدا لە باری شکڵەوە قۆناغێکی (تطور)ی بڕیوە و لە (ڤەهاک)ی پەهلەوی ڕا بۆتە (بەها)، لە لایەنی ماناشەوە مانا پەهلەوییەلەی پاراستووە و مانایەکی تریشی (گران) بۆ پەیدابووە. د) زمانی فارسیش ئەم وشەیەی لە (ڤەهاک)ی پەهلەوی خواستووە، زۆریش ڕێی تێدەچێ پاش ئەوەی (ڤەهاک) لە زمانی کوردیدا تطوری کردووە و بۆتە (بەها) ڕاستەوخۆ لە زمانی کوردی خواستبێتەوە و ئێستا مانا و سکڵی بە شێوەی کۆنی لە فارسیدا ماوە و ئەمە کارێکی ئاساییە، زمانێک کە وسەیەک لە زمانێکی تر دەخوازێتەوە لە ڕێگای تطوری تەبیعی لای دەدا و لوباری شکڵ و ماناوە کەمتر گۆڕانی بەسەردا دێت. بەڵام لە ئەسڵی زمانەکەدا کە وشەکەی لێ خوازراوەتوە (تطور طبیعی) بە ڕچەی خۆیدا دەڕوا بۆیە وشەکە لە هەموو بابەتێکەوە گەلێ گۆڕانی تێدا بەدی دێت.