هەڵکوتانەسەر، پەلاماردان، هێرش بردنە سەر.

«مستـ. لا.» وەخەبەر هاتن لە خەو یا مەستی، وەهۆش هاتنەوە لە بێ هۆشی، کە بەسەر یەکێکا هاتبێ جا لەبەر هەرچێکی بێت: خەوی زۆر سووکە لە خشپەی پێ ئاگای دەبێتەوە. پیاوی سەرخۆش بۆ ئاو خواردنەوە ئاگای دەبێتەوە. ئەو نیوەڕۆیە دلێر هێشتا ئاگای نەبۆتەوە. کە عەمەلیاتیان کرد شەو و ڕوژێکی پێچوو یاڵڵا ئاگای بۆوە. * ئاگاهی «هو.» بە ئاگا هاتن، وەئاگا هاتن.

«مستـ. متـ.» تمـ: ئاگر کردنەوە / ١و٢.

«مستـ. لا.»، «کنـ.» ١- تمـ: ئاگرتێبــ.ەربوون /٢. ٢- تمـ: ئاگر گرتن / ٢.

«مستـ. متـ.» ١- هەڵکردنی ئاگر بۆهەر مەبەستێک بێ: خێرا ئاگرێکمان کردەوە خۆمان ئیشک کردەوە. دەی کچی چاک زوو ئاگری بکەوە و هێلکە و ڕونێکمان بۆ بکە. ئەمە لای خۆتان ئاگرتان کردۆتەوە، دووکەڵ کوێری کردین. ٢- «کنـ.» ا» بەرپاکردنی فیتنە و شەڕ و شۆڕ: هیتلەر ئاگرێکی کردەوە دنیای سووتاند. ب» هار و هاجی کردنی مناڵان و دابین نەبوونیان: مندال! ئەو ئاگرە چییە کردۆتانەوە، ڕۆکەون بۆ خۆتان. * ئاگرنانەوە.

«مستـ. لا.» تمـ: ئاگر بەربوونەوە.

«مستـ. متـ.» تمـ: ئاگر گەشاندنەوە.

«مستـ. متـ.» ١- باوەشێن کردنی مقەڵی یا ئاگردانی ــ کە خەڵووزی تێکرابێ و چەند پۆلووی خرابێتە سەر ــ تا سکڵەکان هەموو ڕەژییەکە بگرنەوە و بیکەنە یەکپارچە ئاگر. ٢- هەڵسووڕاندنی ئاتەشگەردان هەر بۆ ئەم مەبەستە. * ئاگر گەش کردنەوە.

«مسـتـ. لا.»، «سیمـ.» پەیدابوونی سووتمان لە شوێنێک، ئاگر دەجێگایەک بەربوون: لە لای خەرمانەکان ئاگرێ بەربۆتەوە هەرچی دەکەن بۆیان ناکوژێتەوە.

«مستـ. متـ.»، «سیمـ.» ئاگرتێ بەردان، سووتمان پەیداکردن لە شوێنێ.: چەتەکان ئاگرێکیان بەردایەوە خێرا کوژاندیانەوە.

«مستـ. لا.» مردنی ژنی زەییستان یا منداڵەکەی، لە دوای زالی لە چەند ڕۆژێ.: ئاڵ بردییەوە، شەوارەی بۆ بگرن با ئاڵ نەیباتەوە.

«مستـ. لا.» لە کار کەوتنی ددانی ئادەمیزاد و توانای جوونی خواردەمەنی نەمانی. تێبــ. ــ ١» ئەم فیعلە هەر بۆ ددان بە کار دێت و مانای «ئاڵ» دەگەڵ سێ هاوتاکەی کە لە پێشدا باس کران جیایە و بۆم مەعلووم نەبوو چیە. ٢» لە ناو کوردەواریدا باوە دەڵێن ئەگەر یەکێک ددانی ئاڵ بێتەوە، دوو سێ گەڵای دار قەیسی بجاوێ چاک دەبێتەوە. ٣» سەعدی شاعیری گەورەی فارس دەڵێ: «... هەموو کەس ددانی بە ترشی ئاڵ دەبێتەوە «قازی» نەبێ، بە شیرنی.» «گوڵستان: بابی هەشتەم»

«مستـ. متـ.» دەست پیدا هێنان و داماڵینی «ئاڵوو» لە دیوی دەرەوەڕا، بۆ نیشاندنەوەی ئاوساوییەکەی و چاککردنەوەی. تێبــ. ــ لە کوردەواریدا، کە ئاڵووکەوت بەم جۆرە چارەی دەکەن. ا» چەند بەیانییەک لە خورێنی، بە قامکی گەورە لە دیوی دەرەوە و لە ژێرڕا بۆ سەرەوە دەستی پێدا دێنن و جاروبارەش پەنجەیان چەور دەکەن تا چاتر گەرمی دابێنێ و پاشتر دابماڵدرێ. ب» چەند بەیانیان لە خوڕێنی پەنجەی گەورەی دەست دەنوشتێننەوە و قەفی ناوەڕاستی بە بەرزایی دەخەنە نێوانی دوو ڕیزی ددانەوە و ماوەیێک بەم جۆرە دەیهێڵنەوە. ئەمەیان تەنیا بۆ ئاڵووی قوڕگە. * ئاڵوو هەڵدانەوە.

«مستـ. متـ.» تمـ: ئاڵووهەڵدانەوە.

(مست. مت.) ١- زیندوو کردنەوەی مەعنەوی. ((مەلا سەءیدە وا سەڵا ئەکا)) ((ڕوحی (بەلال)مان بۆ ئیحیا ئەکا)) (پیرەمێرد- ٢٦٦) ٢- (کئێر.) ڕەونەق دان بە جێگە یا شتێک. ((ماڵت ئاوەدان بێ باغەوان بۆ ئاڵووباڵووت بازاڕت ئیحیا کردەوە)) *بووژاندنەوە، ژیاندنەوە.

(بن.) هەندێ جار، جاروبارە، جارجار. ئیحیانەن پیاو وا لێ دەکا سەری لێ بشێوێ.

(مست. لا.) ١- حەز لە خواردنی خواردەمەنێکی معین نەکردن. خەڵکی شار ئیشتییایان چەنگ سووتەکە و ئەو جوورە چێشتانە نابا. ٢- (کن.) تێرخواردن لە چێشتێک، کەم خواردن و ئارەزوو بەسەرچوون لە خواردەمەنیەک، حەز بە خواردن نەکردن. وەرە بە زیادی کە ئیشتییام نابا.

(مست. لا.) ١- نەمانی شوێنەواری تەڕی لە هەر شتێکا کە خۆی لە ئەسڵا تەڕایی نەبێ و لە کاوە تەڕبووبێ (شۆرابێ، ئاو یا شتێکی دیکەی پێدا ڕژابێ، کەوتبێتە ئاوەوە...) کراسەکەت بەرە هەڵیخە هەر ئێستا ئیشک دەبێتەوە. ٢- پەیدابوونی ئیشکانی لەسەر زەوی. دنیا هەمووی ئیشک بۆتەوە کەچی ئەم دێبەرەی ئێمە هەر وەکوو خۆیەتی.

(مست. مت.) نەهێشتنی تەڕایی لە سەر شتێکی کە لە لاوە تەڕ کرابێ یا تەڕ بووبێ. دە وەرنە نیزیک سۆبەکە خۆتان ئیشک کەنەوە، ها! ئەوە خاولی دەموچاوی پێ ئیشک کەوە. ٢- (کن.) پاشەکەوت کردن، دەست پێوەگرتن، لەچەری کردن. بە قوربانە! لیرەکان دەست لێ مەدە هەر ئیشکیان کەوە. هیچ خەرج ناکا هەر خەریکە پارەکانی ئیشک دەکاتەوە، ئەم منداڵانەی لە برسان ئیشک کردۆتەوە. تێبــ.- بەکارهێنانی ئەم وشەیە بەم مانایانە، سەر کۆنەی تێدایە.

١- (مست. لا.) دووپاتە کردنەوەی قسە، سەر لە نوێ خوێندنەوە یا گوتنەوە. چەند جارمان لێ ئیعادە کردەوە، ئەوجار تێ نەگەیشت. زۆر سەیرە دەجار قسەیەک ئیعادە دەکاتەوە. ٢- (مست. مت.) آ)ڕەت کردنەوەی شتێک بۆ خاوەنی. کتێبــ.ەکەم بۆ ئیعادە کردەوە. هێشتا پارەکەی شێرکۆی ئیعادە نەکردۆتەوە. ب) گەڕاندنەوە و ناردنەوەی شتێک بۆ شوێنێ. ئەوڕاقەکانیان ئیعادەی بەغدا کردۆتەوە.