تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 115
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاژاوەنانەوە
«مستـ. متـ.» تمـ:
ئاژاوەگێڕان
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگابوونەوە
«مستـ. لا.» وەخەبەر
هاتن
لە
خەو
یا
مەستی
، وەهۆش
هاتنەوە
لە
بێ
هۆشی،
کە
بەسەر یەکێکا هاتبێ
جا
لەبەر
هەرچێکی بێت: خەوی
زۆر
سووکە
لە
خشپەی پێ ئاگای دەبێتەوە. پیاوی
سەرخۆش
بۆ
ئاو
خواردنەوە
ئاگای دەبێتەوە.
ئەو
نیوەڕۆیە
دلێر
هێشتا
ئاگای نەبۆتەوە.
کە
عەمەلیاتیان
کرد
شەو
و ڕوژێکی پێچوو یاڵڵا ئاگای بۆوە. *
ئاگاهی
«هو.»
بە
ئاگا
هاتن
، وەئاگا
هاتن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگر نانەوە
«مستـ. متـ.» تمـ:
ئاگر
کردنەوە
/ ١و٢.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگر کردنەوە
«مستـ. متـ.» ١- هەڵکردنی
ئاگر
بۆهەر مەبەستێک بێ:
خێرا
ئاگرێکمان
کردەوە
خۆمان
ئیشک
کردەوە
.
دەی
کچی
چاک
زوو
ئاگری
بکەوە
و
هێلکە
و ڕونێکمان
بۆ
بکە
.
ئەمە
لای
خۆتان
ئاگرتان کردۆتەوە،
دووکەڵ
کوێری
کردین. ٢- «کنـ.» ا» بەرپاکردنی
فیتنە
و
شەڕ
و شۆڕ: هیتلەر ئاگرێکی
کردەوە
دنیای سووتاند. ب»
هار
و هاجی کردنی مناڵان و
دابین
نەبوونیان: مندال!
ئەو
ئاگرە
چییە
کردۆتانەوە، ڕۆکەون
بۆ
خۆتان
. *
ئاگرنانەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگر کەوتنەوە
«مستـ. لا.» تمـ:
ئاگر
بەربوونەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگر گەش کردنەوە
«مستـ. متـ.» تمـ:
ئاگر
گەشاندنەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگر گەشاندنەوە
«مستـ. متـ.» ١-
باوەشێن
کردنی مقەڵی
یا
ئاگردانی ــ
کە
خەڵووزی تێکرابێ و
چەند
پۆلووی خرابێتە
سەر
ــ
تا
سکڵەکان
هەموو
ڕەژییەکە بگرنەوە و بیکەنە
یەکپارچە
ئاگر
. ٢- هەڵسووڕاندنی
ئاتەشگەردان
هەر
بۆ
ئەم
مەبەستە
. *
ئاگر
گەش
کردنەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگربەربوونەوە
«مسـتـ. لا.»، «سیمـ.» پەیدابوونی
سووتمان
لە
شوێنێک،
ئاگر
دەجێگایەک بەربوون:
لە
لای
خەرمانەکان ئاگرێ بەربۆتەوە
هەرچی
دەکەن بۆیان ناکوژێتەوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگربەردانەوە
«مستـ. متـ.»، «سیمـ.» ئاگرتێ
بەردان
،
سووتمان
پەیداکردن
لە
شوێنێ.: چەتەکان ئاگرێکیان بەردایەوە
خێرا
کوژاندیانەوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاڵ بردنەوە
[[٢- ئاڵ + بردنەوە]]
«مستـ. لا.» مردنی
ژنی
زەییستان
یا
منداڵەکەی،
لە
دوای
زالی
لە
چەند
ڕۆژێ.:
ئاڵ
بردییەوە، شەوارەی
بۆ
بگرن با
ئاڵ
نەیباتەوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاڵ بوونەوە
[[ئاڵ «؟» + بوونەوە]]
«مستـ. لا.»
لە
کار
کەوتنی ددانی
ئادەمیزاد
و توانای جوونی
خواردەمەنی
نەمانی. تێبــ. ــ ١»
ئەم
فیعلە
هەر
بۆ
ددان
بە
کار
دێت
و مانای «
ئاڵ
»
دەگەڵ
سێ
هاوتاکەی
کە
لە
پێشدا
باس
کران
جیایە و
بۆم
مەعلووم
نەبوو
چیە
. ٢»
لە
ناو
کوردەواریدا باوە
دەڵێن
ئەگەر
یەکێک ددانی
ئاڵ
بێتەوە،
دوو
سێ
گەڵای
دار
قەیسی
بجاوێ
چاک
دەبێتەوە. ٣» سەعدی شاعیری گەورەی
فارس
دەڵێ: «...
هەموو
کەس
ددانی
بە
ترشی
ئاڵ
دەبێتەوە «
قازی
»
نەبێ
،
بە
شیرنی
.» «گوڵستان:
بابی
هەشتەم
»
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاڵوو هەڵدانەوە
«مستـ. متـ.»
دەست
پیدا
هێنان
و داماڵینی «
ئاڵوو
»
لە
دیوی دەرەوەڕا،
بۆ
نیشاندنەوەی ئاوساوییەکەی و چاککردنەوەی. تێبــ. ــ
لە
کوردەواریدا،
کە
ئاڵووکەوت
بەم
جۆرە چارەی دەکەن. ا»
چەند
بەیانییەک
لە
خورێنی
،
بە
قامکی
گەورە
لە
دیوی
دەرەوە
و
لە
ژێرڕا
بۆ
سەرەوە
دەستی
پێدا
دێنن و جاروبارەش پەنجەیان
چەور
دەکەن
تا
چاتر
گەرمی
دابێنێ و
پاشتر
دابماڵدرێ. ب»
چەند
بەیانیان
لە
خوڕێنی پەنجەی گەورەی
دەست
دەنوشتێننەوە و قەفی ناوەڕاستی
بە
بەرزایی
دەخەنە نێوانی
دوو
ڕیزی ددانەوە و ماوەیێک
بەم
جۆرە دەیهێڵنەوە. ئەمەیان
تەنیا
بۆ
ئاڵووی قوڕگە. *
ئاڵوو
هەڵدانەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاڵووگرتنەوە
«مستـ. متـ.» تمـ: ئاڵووهەڵدانەوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیحیا کردنەوە
[[عا.: احیا + کو: کردنەوە]]
(مست. مت.) ١-
زیندوو
کردنەوەی
مەعنەوی
. ((
مەلا
سەءیدە
وا
سەڵا
ئەکا)) ((ڕوحی (بەلال)مان
بۆ
ئیحیا
ئەکا)) (
پیرەمێرد
- ٢٦٦) ٢- (کئێر.)
ڕەونەق
دان
بە
جێگە
یا
شتێک. ((ماڵت
ئاوەدان
بێ
باغەوان
بۆ
ئاڵووباڵووت بازاڕت
ئیحیا
کردەوە
)) *بووژاندنەوە،
ژیاندنەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیشک بوونەوە
(مست. لا.) ١- نەمانی شوێنەواری
تەڕی
لە
هەر
شتێکا
کە
خۆی
لە
ئەسڵا
تەڕایی
نەبێ
و
لە
کاوە
تەڕبووبێ (شۆرابێ،
ئاو
یا
شتێکی دیکەی
پێدا
ڕژابێ، کەوتبێتە ئاوەوە...) کراسەکەت
بەرە
هەڵیخە
هەر
ئێستا
ئیشک
دەبێتەوە. ٢- پەیدابوونی
ئیشکانی
لەسەر
زەوی
.
دنیا
هەمووی
ئیشک
بۆتەوە
کەچی
ئەم
دێبەرەی
ئێمە
هەر
وەکوو
خۆیەتی
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیشک کردنەوە
(مست. مت.) نەهێشتنی
تەڕایی
لە
سەر
شتێکی
کە
لە
لاوە
تەڕ
کرابێ
یا
تەڕ
بووبێ.
دە
وەرنە
نیزیک
سۆبەکە
خۆتان
ئیشک
کەنەوە
، ها!
ئەوە
خاولی
دەموچاوی پێ
ئیشک
کەوە
. ٢- (کن.)
پاشەکەوت
کردن
،
دەست
پێوەگرتن
،
لەچەری
کردن
.
بە
قوربانە! لیرەکان
دەست
لێ
مەدە
هەر
ئیشکیان
کەوە
.
هیچ
خەرج
ناکا
هەر
خەریکە
پارەکانی
ئیشک
دەکاتەوە،
ئەم
منداڵانەی
لە
برسان
ئیشک
کردۆتەوە. تێبــ.- بەکارهێنانی
ئەم
وشەیە
بەم
مانایانە،
سەر
کۆنەی تێدایە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیعادە کردنەوە
[[عا.: ئیعادە + کو: کردەوە]]
١- (مست. لا.)
دووپاتە
کردنەوەی
قسە
،
سەر
لە
نوێ
خوێندنەوە
یا
گوتنەوە
.
چەند
جارمان
لێ
ئیعادە
کردەوە
،
ئەوجار
تێ نەگەیشت.
زۆر
سەیرە
دەجار قسەیەک ئیعادە دەکاتەوە. ٢- (مست. مت.) آ)ڕەت کردنەوەی شتێک
بۆ
خاوەنی. کتێبــ.ەکەم
بۆ
ئیعادە
کردەوە
.
هێشتا
پارەکەی شێرکۆی ئیعادە نەکردۆتەوە. ب)
گەڕاندنەوە
و ناردنەوەی شتێک
بۆ
شوێنێ. ئەوڕاقەکانیان ئیعادەی
بەغدا
کردۆتەوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیعانە کۆکردنەوە
[[ئیعانە + کۆ + کردنەوە]، [عا. کو.]]
(مست. مت.)
خڕ
کردنەوەی
پارە
یا
هەر
شتێکی
دیکە
لە
خەڵک
،
بۆ
یارمەتیدانی کەسێک
یا
هەیئەتێکی
کۆمەڵایەتی
یا
بۆ
کاری
خێر
. مزگەوتەکە ڕووخابوو ئەهلی
گەڕەک
ئیعانەیان
کۆ
کردەوە
و چاکیان
کردەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیفتار کردنەوە
[[عا. کو.]]
(مست. لا.)
ڕۆژوو
شکاندن
.
بەربانگ
کردنەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئێق دانەوە
(مست. لا.) ١-گەڕانەوەی
ئاو
بەرەو
سەرچاوە
،
پاش
ئەوەی
لە
ئەستێڵ
و...
پۆنگ
دەخواتەوە. ٢-
بڵاو
بوونەوەی
خەڵک
و
حەشامات
بۆ
ئەو
لاوە
،
پاش
ئەوەی
لە
شوێنێک
پۆنگ
دەخواتەوە و
جێگەی
نابێتەوە. ۆەشامەتەکە
هێندە
زۆر
بوو
لەبەر
دەرکی
سەرا
جێی
نەدەبۆوە و یێقی دابۆوە
لای
جادەی سابوونکەران و مزگەوتی
هەورە
.
1
2
3
4
5
6