تمـ: ئارەقی ڕەش و شین دەدران.

تمـ: ئارەقی ڕەش و شین دەردان.

«مسـ. لا.»، «هو.» هاتن و چوون. هات و چۆ. ئامووشۆ.

«نتـ.»، «سیمـ.» «باڵندەیەکی ڕەنگاوڕەنگە، لە کەڕەواڵە گەورەترە، لە کاتی هەڵفڕینا دەنگێکی لێوە دێ لە حیلەی ئەسپ دەچێ» «خا: جـ۱- ۴»، «زەردەواڵەخۆر- باڵندە» «هبێد- ۴۵» ٭«مکـ.» کاسەڵە شینکە.

«مست»، «مت.»، «کن.» ١- فرۆشتنی بەرهەم و حاسڵاتی کشتوکاڵ، بەر له پێگەیشتنی فرۆشتن. 2- «مج.» هەموو بەرهەمێکی دیکه، بە م دەردەبردن. تێبــ.ینی: ئەم مەسدەره لەوەڕا پەیدا بووه که جووتێرانی کوردستان، لەبەر نەداری و دەستکورتی پێش ئەوەی حاسڵاتیان پێ بگا، له شاران به بازەرگانانیان د فرۆشت وپارەکەیان لێ وەردەگرت. ئەوجار که حاسڵەکەیان پێد ەگەیی، یان دەیان فرۆشت و قە رزی کابرایان لێ دەدایەوه یا هەر حاسڵەکە یان تەسلیم دەکرد و خۆیان هیچی وایان بۆ نە دەمایەوه. جا لەم بەین ەدا ئەگەر قسە چۆنیێتی حاسڵەکەیان هاتبایه گۆڕ، دەیانگوت: (بەمن چی! من بە شینی خواردوومه.)

(مست. لا.)، (کعر.) ١- شک کردن لە کەسێ کە ڕەنگە کارێکی کردبێ. ئیشتیباهی دزییان لێکردووە بۆیە گرتوویانە. ٢- شک لە نەخۆشییەک کردن کە تووشی کەسێک بووبێ. دوکتۆر دەیگوت ئازاد ئیشتیباهی سیلی لێدەکرێ.

(نمس.)، (کئێر.) ١- لق و پۆپ لێبوونەوە، پارچەپارچە بوون. ٢- کەرت بوونی پارتێکی سیاسی *ئینشیقاق.

(نمس.)،(کعر.) ١- قەڵەشان، درز بردن. ٢- تم: ئینشیعاب.

«نا.» شتومەک، کەلوپەل.: پارەمان ناردووە بۆ شار هەندێ ئەشیامان بۆ بێنن، تۆفیق لیستەکەی لە مەلا سەعید وەرگرت و ئەشیاکانی کڕی.

«نت.» خشڵێکی ژنانەیه، له ئاڵتوون یا زێو درووست دەکرێ و له سەر «هەوری» دەبەسترێ. * «مک.» لاگیره.

(نت.)، کەسێکی جێگای لە لای سەرووی مەجلیسان بێ، پیاوی گەورە و ماقوڵ « ئەمێستەش شێخ عەلی باڵا نشینی ئەوجی ئیڕشادە + ئەویش وەک باوک و باپیری لە زومڕەی ئەولیا مەعدود » .(شێخ ڕەزا- چاپی ئەنجومەنی ئەدیبان)

(حمس.)، ١-لە لای ژوورووی مە جلیسان دانیشتن. ٢-(کن)، ماقووڵی، گەورەیی.

«مست. لا.»، «مک.» شانازی بە خۆ کردن، بە دەست و باسکی خۆ نازین.::ڕۆستەمی زاڵیش وا به خۆی نەفشیوه

مست. مت.» لێ بووردن، لێ خۆش بوون، عافوو کردن.:: بی بەخشێ. ئەو جارەش دەتبەخشین جارێکی تر شتی وا نەکەی. 2- «مست.، لا.» شتێک بەخۆڕایی و به بێ پارە دان بە کەسێک.:: جوامێر ئەسپەکەی بەخشیوه.

مست. مت.»، «مک.» تم: بە شینەوه.

«مست. مت.»، «مک.» خاوێن کردنەوەی «بەرگەده» له «تووکە بەر» بە گوێزان وچەقۆ یا هەر شتێکی تر. «داشتە مر» ی ژنیان دەهێنا، «هەمزاوا» یی «بەر» یان دەتاشی. تێبــ.ینی: آ» ئەم کاره زیاتر به دەرمانێک که پێی دەلێن «داڕوو» ئەنجام د ەدرێ، لەو حاڵەتەدا مە سدەری «داڕوو گرتن» بەکاردێت. ب» داشتەمر و هەمزاوا دوو «دێ» ن لە ڕۆژاوای شاری مەهاباد.

«مست. مت.» ١- دابەش کردنی شتێک بەخۆڕایی:: شیرینی دەبەشنەوه. گۆشتی قوربانی دەبەشینەوه

مست. مت.» لەبەرخاتری یەکێک یا شتێک له کەسێ خۆش بوون.::بڕۆ ئەوا به گۆڕی پێشەوامان بەخشی، بەم برادەرانەت دەبەخشین. ئەو جارەش ئێمەش ببەخشه. 2- «مست. لا.»، آ» تم: بەخشین/2 ب» خۆش بوون لە قەرز:: ئەوەی ماوه پێتی دەبە خشم. کۆڵێ پارەی لابوو هەمووی پێ بەخشی.

(حمس) کڕین و فڕۆشتنی زۆر لە بازاڕا، دەستاودەست کردنی کاڵا و کەلوپەل بەخێرایی. *بازاڕگەرمی

« «نت.سن.» تم: 3- با/6 «بای سوور»

سەرۆکی هەموو ئەو کەسانەی لە ئابدارخانە «تمـ.: ـ» ئیش دەکەن.

«حمسـ.» کاری کەسێکی ئاو دەفرۆشێ.

«حمسـ.»، «سنـ. هو.» تمـ: ئاوپڕژێن کردن. «عەینەن! وە ئەسرین، ئاوپاشی ڕاش، کەر» «نەک گەرد بنیشۆ، وە گۆنای دڵبەڕ» «مەولەوی: مکبـ_۳٦»

«حمسـ.» کار و پیشەیێکی ئاوکێش ئەنجامی دەدا.: پوورە فاتم ژنێکی ئازایە، ئەو منداڵانەی هەموو بە ئاوکێشیی ماڵان پێگەیاندوە. «ئەر ماچی هەم ناخاس هەم نائیخلاسم» «خۆ پەی ناکێشی مەتبەخت خاسم» «خانا- ۵۸۷»

«مکـ.» ۱- «نا.» نەخۆشییەکە تووشی مەڕ دەبێ و گوانی دێشێ. ۲- «سـ.» حاڵی پەڵە دەغڵێکی لەبەر بارانی زۆر یا داشتنی زۆر چڵ چڵ یا جێ جێی ئیشک بووبێ.

«مستـ. لا.»، «مکـ.» ۱-تووشی نەخۆشی گوان ئێشە هاتنی مەڕ. ۲-ئیشک بوونی هەندێ شوێن یا چڵی پەڵە دەغڵێک کە زۆر ئاودار بێ یا بارانی زۆری بە سەردا باریبێ.

(حمس.)،(کئێر.) کۆسپ هێنانە سەر ڕێی جێبەجێ بوونی کاران، تەگەرە تێخستن. ئەوەندەی ئیشکال تراشی کرد یەکجاری وازم لە کارەکە هێنا.

«نت.»، «سیم،» هەرچی له لایەن خواوه به ئادەمیزاد بگا، وەکوو: ڕزق و ڕۆزی، بەختەوەری و بەدبەختی، بەڵا و نەگبەتی و نەخۆشی، منداڵ و...:: بەشی خوایه و شوکرانەی دەوێ * «مک.» بەشی خوڵا.

«نت.»، «مک.» تم: بەشی خوا.

«نت.»، «مک.» تم: بەشی خوا.

«مک» «حمس» کاری پڕ کردنەوەی کەلێن و دەرزی نێوان ڕیزەکانی خشت و بەرد، له دیوی دەرەوەی دیوار و پایەی خانوو بە گێچ و چیمەنتۆ.... بۆ جوانی و قاییمی.

«سن، جن» تم: بەنکێشی.

«ستـ..» ١- هەرچی بە ڕەنگ یا تەبیعەتی ئاگر سوور یا گەرم بێ: یاقووتی ئاتەشی. سووری ئاتەشی. ٢- «کنـ..» ئینسانی تووڕە و تووسن، توندەمیزاج: ئەم پیاوە ئاتەشی میجاز «میزاج» ە.

«نتــ.»، «مکـ..» جوورە گولەباغێکە، ڕەنگی سووری مەیلە و بنەوشە و بۆنی لە گوڵی گوڵاو کەمترە و گوڵاوەشی لێ ناگیرێ.