تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



بروسکانن
«مست.،.، لا.»، «سن.»، تم؛ برووسکاندن.
برووسکاندن
«مست.، لا. ١- پەیدا بوونی «برووسک /١» له ئاسمان:: هەروا دەبرووسکێنێ و ناشبارێ* برووسکەدان. ٢- پەیدا بوونی «برووسک/٣» له شوێنێکی لەشی ئادەمیزاددا :: له دوێنێوه پشتی دەستی کردووه به برووسکاندن. «سن» برووسکانن.
بریسکه بریسک
«نت.» بریسکەی یەک لەدوای یە ک، بریسکانەوه * ئەوه چیه لەوێ کەوتووه هەر بریسکەبرێیسکێتی.
ئاسکۆڵ
[[ ئاسک + ئۆڵ ]]
«نتـ.» ناوە بۆ کچان «= ئاسکی پچووک» * «جنـ.» ئاسی. جەیران، خەزاڵ.
ئاو لەدەسکاوونگا کوتان
«کنـ.»، «مکـ.» تمـ: ئاو لە دینگا کوتان.
ئاڵۆسکان
[[ = ئاڵۆزکان]]
«مسـ. لا.» تمـ: ئاڵۆز بوون.
ئاڵۆسکاو
«نمفـ.، سمفـ.» تمـ: ئاڵۆزاو.
ئیسکارپین
[[ئیتالی]]
(نا.)، (سیم.) جۆرە کەوشێکی ژنانەیە لە دار دروست دەکرێ و تیزماڵکە چەرمێکی لێدەدرێ کە سەر پەنجەی دەچێتە ناو. *پانی بەرز. تێبــ.- ئەم وشەیە لە (سکارپینا)ی ئیتالی وەرگیراوە بە مانای کەوشی بچووک یا جوانکیلە، لە کاتی دەسەڵاتی عوسمانیدا لە ڕێگای زمانی تورکی ڕا هاتۆتە ناو زمانی کوردی. ((باڵابەرز و بچکۆڵە پێ و ئیسکارپین)) (( گۆرەوی و پووز سفت و سپی و ئاوریشمین)) (گۆران).
ئیسکلێت
[[فرەنسی]]
(نا.)، (کئێر.) ١- هەموو ئیسقانی لەشی بنیادەم و گیاندارانی تر کە تیغەرەی پشتیان هەیە ( ئی بنیادەم ٢٠٨ پارچەیە) بەو شکڵەی تەبیعەت ڕێکی خستووە ە تێکی خستوونەوە، هەیکەلی عەزمی. ٢- آ) شکڵ و قەوارەی خانوووبەرە، کە لەسەر ڕێ و شوێنی تازەی دروست کردن لە پێشدا پایە و کۆڵەکەکانی هەڵدەبەستێنن. ب) هەیکەلی هەندێ مەکینەی گەورە کە نیشان بدا لە پێشدا چۆن بووە یا لە پاشان چ شکڵێ بە خۆیەوە دەگرێ. ئیسکلێتی چەند ئوتۆمبیلی سووتاو لەو دەشتە کەوتبوون. ٣- (مج.) ئادەمیزادی لەغەر و لاوازی ڕەق و تەقی بێ گۆشت. تێبــ.- زمانی فرەنسی ئەم وشەیە بە شکڵی (ئیسکلێت) لە (سکێلێتۆس)ی یۆنانی ڕا کە مانای (ئیشک هەڵاتوو)دەدا، خواستۆتەوە (تم: لاڕووس-٨٧٨) و فارسیش لە فرەنسی وەرگرتووە و لە سەرەتای ئەم چەرخەدا لە ڕێگای زمانی فارسییەوە هاتۆتە ناو زمانی کوردی.
ئێسکی خواتەوە
(کن.) بمرێ. جنێوێکە لە ناو ژناندا باوە، پیاو نایڵێن *ئێسقانی ڕەش بێ، ئێسکی مرێ.
ئێسکی فیل
(نت.)،(مک.) ١- شفرەی فیل، عاج. ٢- ٠مج.) کاڵایەکی لە دووکانا زۆر بمێنێتەوە و نەفرۆشرێ.
ئێسکی مرێ
(کن.) تم: ئێسکی خواتەوە.
ئێسکی ڕەش بێ
(کن.) تم: ئێسکی خواتەوە.
ئەسکنجە
[[؟]]
«نا.» «مکـ.» شوێنی پێکەوە نووسانی ئێسقانی ڕانی ئادەمیزاد دەگەڵ بەشی سەرەوەی لەشی «سیمـ.» ئەشکنج.
ئەسکوند
[[؟]]
«نا.» باری وەستانی جگ بە قیتی لە یاری جگانێدا.
ئەسکوێ
«نا.» کەوچکێکی گەورەیە لە دار دروست دەکرێ دەسکی درێژە، تەنیا بۆ چێشت لێنان دەبێ. " «لە هەموو دیزەیەکا ئەسکوێیە» «کنـ.» خۆی لە هەموو ئیشێک هەڵدەقوتێنێ. ٭ «بکـ.» هەسکوو، هەسکە، هەسک «تم: ژابا- ۴۴۴وکفـ- ۳۱۴» هس.: ئوسکرە «فر.» گڵێنەی ئاو خواردنەوە.
ئەسکڵ
«نا.» خەڵووزی گەشاوەوە. ئاگرێکی لە داری سووتەنی کەوتبێتەوە و هیچ ڕەشایی نەمابێ ٭پۆلوو، ۱- پەرەنگ، پشکۆ، پەنگر، سکڵ کە «ئە» یەکی سوواوە جێگەی گرتۆتەوە.
ئەسکینناس
«نا.»، «مکـ.» پارەی کاغەز. ٭«سنـ.» ئەسکەناس. «کعر.» بانقەنۆت. «نازت بوو، نازت بێ+سەت تمەن ئەسکینناس پایەندازت بێ» «فۆلکلۆر» .: گیرفانی پڕ بوو لە ئەسکینناس، جاران ئەسکینناسی سەد دیناریش هەبوو. تێبــ.ینی: وەکوو دەزانن پارە لە پێشدا مەعدەن «مس، زێڕ، زێو،...» بوو، لە شۆڕشی فەڕەسادا پارەی کاغەز «حەواڵە بۆ سەر خەزێنە ی میللی» داهێنرا کە پێیان دەکوت «ئاسسیگنات» ئەم وشەیە لە ڕێگای زمانی عرووسیڕا «تمـ: معین: فەرهەنگ. جـ۱- ۲۷۱» هاتۆتە ناو زمانی فارسی لەوێش ڕا بۆ کوردی. لەوانەشە بە هۆی بازرگانیی ڕاستەوخۆی نێوان بەشێک لە کوردستانی ئێران و عرووسیات، هەر ڕاستەوخۆ لە ڕووسیڕا هاتبێتە ناو زمانی کوردی.
ئەسکەلە
[[لە ئیتالی: سکالۆ]]
۱- ئەو شوێنەیە لە کەناری دەریا، کە کەشتی لەنگەری لێ بەردەداتەوە و ڕادەوەستێ. ٭«کئێر.» بەندەر، «کعر.» مێنا. ۲- هەموو ئەو «خانوو، عەمبار و بارەنداز» انەی بۆ ڕاپەڕاندن و هاسان کردنی کاروباری لەنگەر خستنی پاپۆڕ «دابەزین و سوار بوونی خەڵک، بارکردن و بارداگرتن» لە قەراغ بەحر دروست کرابێ.
ئەسکەملی
[[؟]]
«نا.»، «کعر.» کورسییە بۆ لەسەر دانیشتن لاجامەیێکی هەیە پشتی وێ دەدرێ. ٭«کعر.» ۲- ئەسکەمل، «کئێر.» سەندەڵی.