مست. لا.»، «مک.» چەواشەبوونی ئەحواڵی کەسێک لەباشی ڕا بۆ خەراپی.::دە ک ڕەببی تەخت و بەختی و رگەڕێ

«نت.»، «سیم.» تم: بەرگەسەرین تێبــ.ینی: پشتی جووره سەرینێکه.

«مست.، لا.»، «مک.» تم: بازگەشت بوونەوه. پیاو نابێ له قسەی خۆی بەرگەشت بێتەوه. «یاڕەببی خوڵایه تۆبە و ئەستەغفیر وڵڵا،. بەرگەشت بوومەوه» «ڕستەیێکه یەکێک دەیڵێ که «کفر» ێکی بە دەمدا هاتبێ.

«مست.، مت.» 1- ڕێگا بڕینەوه له شتێ یا کە سێ تا نەتوانێ کارێکی دەیەوێ بیکات:: بەری ئەستێڵەکه بگرن. د ه تۆ لاچۆ بەری مەگره هەر ئێستا بۆ حەوت پشتی ئاقڵ د ەکا. * پێش گرتن. 2- ڕێگه بڕینەوه له تەشەنه کردنی هەندێ برین برین و نەخۆشی پێست «ئاگره، بیرۆ...» به پێی داب و دەستووری کوردەواری. تم:ئاگره «تێبــ..» .

«مست.، مت.»، «مک.» تم: بەرگەگرتن.

(مست. مت.)، (کعر.) پرسیار کردن و قسە دەرکێشانی یەکێکی ڕەسمی (محقق) لە کابرایەک دەربارەی مەسەلەیەک. * (کئێر.) ئیستینتاق کردن، بازجۆیی.

(مست. مت.) بە تەئسیری کەسێ یا شتێ کارێ کردن. کردنی کەسێ یا شتێ بە سەرچاوەی بیر کردنەوە و مەبەست لێ ئەستاندن. نالی لە حەبیبەی ماڵیاوا ئیلهامی وەردەگرت، خانی بۆ (مەم و زین)ەکەی لە بەیتی (مەمی ئالان) ئیلهامی وەرگرتووە.

(ست.) ١- حاڵی بارەبەرێکی باری قورس بێ. ٢- (مج.) آ) ئادەمیزادی تەمبەڵ. ب) ژنی زگ پڕ.

(حمس.) ئەو ئەنجامەی بارێکی گران (ماددی و مەعنەوی) لە ئینسان یا گیانلەبەرێکدا بەدی دێنێ.

(نمس.) ١- کەلوپەلی زۆر دەگەڵ خۆ بردن بۆ سەفەر و.... کوڕە جا بۆ دوو ڕۆژ ئەم هەموو بارگرانیەی بۆچییە؟ ٢- کاری ئەرک و تەکلیفی زۆر خستنە سەر کەسێ. ئەگەر بۆتان نابێتە بارگرانی ئەم جانتایەم بۆ دەگەڵ خۆت ببە بۆ فەرامەرز.

(نت.)، تم: بارگین.

(نت.)، (مک. سن.، کعر.) ١- ئەسپێکی یەختە کرابێ و بۆ بارهەڵگرتن کەڵکی لێ وەربگیرێ. ٢- ئەسپ. ٣- (مج.) جنێوێکە بە مانای: بێ ئەقڵ و حەیوان، پەخمە و بێکارە و ئەگەر بە توڕەیی نەگوترێ لە دڵان زۆر گران نابێت. ئەم کابرایە هەر دەڵەی بارگینە کوڕە بڕۆ بارگین. *(بک.) بەرگیر. بارگیر (تم: ژابا-٣٤). (جنو.) یابوو.

(نت.) کەلوپەکی سەفەر، شەڕ و... و.... چەشنی ئازووقە، نوێن، جلوبەرگ، تفاقی چێشت لێنان و... و.... کە جاران دەخرایە ناو خورجینێکی گەورەی تایبەتی وبازرگان و پیاوی دەست ڕۆییو و میرەکانی کوردستان،دەگەڵ خۆیان دەیانبرد.

(مست. مت.) سازکردن و پێچانەوەی ئەو کەلوپەل و شتومەکانەی دەگەڵ زۆ دەبرێن بۆ سەفەر. ((کە بارگەت بۆ هەوار تێکنا عەزیزم + شکا ئەستوندەکەی تاوڵی مرادم))

(نت.)،(مک.) هەموو کەلوپەلی پێویست بۆ سەفەرێکی کاتی هێندێک دوورودرێژ، کە کەسێ یا کەسانێ دەگەڵ خۆیان دەیبەن. ((بابم حاکم بوو لە ئیسفەهانێ ئەمنیشیان تەڵەب دەکرد حوکم دەهاتەوە سەرە، تەدارەکم دەگرت بارگەوبنە، چەندم ڕەنگین دەکردنەوە نۆکەرە))، (تحفە: ج٢، ل-٢٨٠).

(نت.) کەسێکی کاری ئەوەبێ بارگە سازکا و بیپێچێتەوە و کە گەیشتنە مەنزڵ کەلوپەلی پێویست دەربێنێ، خاوەنی بارگە هەرچی لازم بووو لەوی داواکا و مشووری ئەو شتانەش دەخوا کە دەبڕێنەوە. تێبــ.- لە دیوەخانی دەربەگ و میرەکانی کوردستان، یەکێک بە تایبەتی بۆ ئەم کارە تەرخان دەکرا، کاربەدەستان و گەورە پیاوانی دیوان و پیاوانی دەوڵەمەند و دەست ڕۆیشتوویش بارگەچیان هەبووە، ئاشکرایە ئێستا ئەم کارە بەلاوە نراوە.

(نت) ١- (سیم.، کعر.) کووتاڵ فرۆش، ئەو کەسەی قوماش دەفرۆشێ *کئێر. بەزاز. ٢- (کئێر.) تاجر. تێبــ.-آ) ئەم وشەیە شێوەی داتاشین و داڕشتنی بە لای فارسیدایە،ئەگەر کوردی با، بە لای منەوە دەبوو پاشبەندەکەی کە بۆ (نسبە و اتصاف)ە دەبوو (وان) بێ و بە (٣-ئە) بە (بازاڕ)ەوە لکابا، ئەوسا وشەکە دەبوو بە (بازاڕەوان) هەر وەکوو دەڵێن (دەشتەوان) یا (تووتنەوان). ب)فەرهەنگستانی ئێران چەند ساڵێ پێش شەڕی دووەم ئەم وشەیەی لە جیاتی (تاجر) بووژاندەوە و لەوساوە خۆی و لکوپۆپی لە کوردستانی ئێران وەبەر کەوتنوون.

(فر.، کۆ)، (نمس.) ١- (کئێر.) کاری کڕین و فرۆشتنی کاڵای جۆراوجۆر. (عا.) التجارە. ٢- (سیم.، کعر.) کووتاڵ فرۆشی، قوماش فرۆشی. * (کئێر.) بەزازی.

«نت.» بەر بووک یا هەر ژنێکی دیکه، که لەسەر بارگەی جیازی بووکەوه سوار دەبێ و لەماڵی بووکێ ڕا دەچێته ماڵی زاوا.

حمس.» ئازایەتی، چاو نەترسی