تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئیستینکاف کردن
[[عا.: ئیستینکاف + کو: کردن]]
(مست. لا.) ١- بە عەیب زانینی کارێ. ٢- سەرکێشی کردن، نەکردنی کارێک. هەر ئیستینکاف دەکا قسەشی دەگەڵ بکا، کەوایە ئیستینکاف دەکەی؟
ئیسلاح کردن
[[عا. کو.]]
(مست. مت.) ١- چاک کردن، چاک کردنەوە (مەعنەوی و ماددی) ٢- نەهێشتنی کەم و کۆڕی (لە ئینسان یا لە دەزگایەکی ئیداری و...دا) ٣- لابردنی خراپی و شکاوی و لەکارکەوتەیی ( لە ماکینە و..دا) ٤- (مج.)،(کئێر.) ریش تاشین، چاک کردنی سەر لای سەرتاش.
ئیسپات کردن
[[عا. کو.]]
(مست. مت.) دەرخستنی ڕاستی ئیددیعایەک. دە فەرمووو بزانین چۆنمان بۆ ئیسپات دەکەی.
ئیسڕاحەت کردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) ١- ماندوویی دەرکردن. ٢- ماندوویی دەرچوون. ٣- (مج.) دڵنیابوون، خاترجەم بوون، دامرکان.
ئیسڕار کردن
[[عا.: ئیسڕار + کو.: کردن]]
(مست. لا.) پێ داگرتن، سووربوون، لەسەر کارێ، لەسەر (مەسەلەیێ) ڕۆیشتن.
ئیسڕاف کردن
[[عا.: ئیسڕاف + کو: کردن]]
ئیسیئناف کردن
[[عا. کو.]]
(مست. مت.) ١- (کئێر.) داوای تەماشا کردنەوەی کێشەیەک کە لە پێشدا بریاری دادگای لەسەر دەرچووبێ. ٢- (کعر.) داوای تەماشا کردنەوەی بڕیاری دادگای تەمیز لەسەر مەسەلەیەک.
ئیش تێداکردن
(مست. مت.) ١- خەریک بوون بە سازکردن و دروست کردنی شتێک. ئەوە شەش مانگە ئیشی تێدا دەکەن هێشتا هێشتا دوو چاوە خانوویان پێ تەواو نەکراوە. چاکوتە تەواوبووە و پانتۆڵەکەش ئیشی تێدا دەکەن. ٢- خەریک بوون بە چاک کردنەوەی شتێکی لە کارکەوتوو. دیواری حەوشەکەیان ڕووخاوە ئیشی تێدا دەکەن. ئەوە خۆ هێشتا ئوتۆمبیلەکە هەر لەوێ کەوتووە هیچ ئیشتان تێدا نەکردووە.
ئیش کردن
(مست. لا.) ١- کار کردن، بە کارێکەوە خەریک بوون، بێکار نەبوون. ٢- بەجێ گەیاندنی ئەو پێویستەی بۆ ئەندامێکی لەش یا مەکینە یا دەزگایەکی کۆمەڵایەتی ڕەچاو کراوە. مێشکی ئیش ناکا (ناتوانێ بیر بکاتەوە). سەعاتەکەی شێرکۆ باش ئیش دەکا. بزانە ئوتۆمبیلەکە ئیش دەکا یان نا؟ تەلەویزیۆن بە رۆژ ئیش ناکات. داییرەکانی دەوڵەتی ڕۆژی هەینی ئیش ناکەن.
ئیشاڕە(ت) کردن
[[عا. کو.]]
ئیشتیبا(ه) کردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.)، (کئێر.) ١- لە حیسابدا سەهوو کردن. ٢- لە کاراندا بە هەڵەچوون.
ئیشتیڕاک کردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) ١- بەشداربوون لە کارێکدا. ٢- کڕینی رۆژنامە و گۆڤار و... بە ڕێکوپێکی، ڕاستەوخۆ لە ئیدارەکەیان. ٣- بوونە ئەندام لە ڕێکخراوێکدا، بەشداربوون لە کۆبوونەوەیەکدا.
ئیشتییا کردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) ئارەزووی خواردەمەنی و چێشتێکی تایبەتی کردن. لە پاڵەوە دانیشتووە و وردە ئیشتییایان دەکا، لە ئەوڕوپا پیاو ئیشتییای قبووڵی دەکا.
ئیشتییانەبردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) ١- حەز لە خواردنی خواردەمەنێکی معین نەکردن. خەڵکی شار ئیشتییایان چەنگ سووتەکە و ئەو جوورە چێشتانە نابا. ٢- (کن.) تێرخواردن لە چێشتێک، کەم خواردن و ئارەزوو بەسەرچوون لە خواردەمەنیەک، حەز بە خواردن نەکردن. وەرە بە زیادی کە ئیشتییام نابا.
ئیشغاڵ کردن
[[عا.: ئیشغاڵ + کو: کردن]]
(مست. مت.)، (کئێر.) ١- خەریک کردنی کەسێ، لەکارکردنی. پیاوی چاک بە ئیشغاڵمان مەکە کارمان هەیە. ٢- داگیر کردنی شارێ یا وڵاتێ یا جێگایەک بە زەبری لەشکر. هیتلەر هەموو ئەوروپای ئیشغاڵ کرد. *(کعر.) ئیحتیلال. ٣- (کعر.) پڕ کردنەوەی شوێنێک ( بە دانیشتن یا وەزیفە). خۆیەتی و لینگی ژنی ئەو خانوە زلەی ئیشغاڵ کردووە. چەند وەزیفە هەبوو تا خۆم گەیاندێ هەمووی ئیشغاڵ کرابوو.
ئیشک کردن
(مست. مت.)، آ) نەهێشتنی تەڕایی لە شتێکدا کە خۆی تەڕایی هەبێ، بە هەر هۆیەکی لەلاوە. لە کوردستان گەلێ میوە و گیا و گۆڵ ئیشک دەکەن و هەڵیدەگرن بۆ زستانێ. ب) بە کارێکی مەعنەوی ( بەد قەدەمی، چاوپیسی، بێ شانسی...) خیر لە کارێک یا شتێک بڕین، کەڵک پێوە نەهێشتن. ((بچێتە سەر سیروان ئیشکی دەکا)). ٢-(مست. لا.) آ) تم: ئیشک بوون. هەموو ساڵی لەم مانگەیدا کانی پیرەمەلەک ئیشک (ئیشکی) دەکا، ب) بڕانی شیری مەڕ و بزن و مانگا و... مانگاکەی ماڵی حاجی شەریف ئیشکی کردووە.
ئیشکیل کردن
(مست. مت.)، (سن.) ١- پاشبەند و پێشبەند کردنی وڵاغی بەرزە. بەم گوریسە ماینەکە ئیشکیل کە با ڕانەکا. ٢- بەستنەوەی دەستێک و قاچی وڵاغ بۆ هەر مەبەستێ بێ.
ئیشیئباه لێکردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.)، (کعر.) ١- شک کردن لە کەسێ کە ڕەنگە کارێکی کردبێ. ئیشتیباهی دزییان لێکردووە بۆیە گرتوویانە. ٢- شک لە نەخۆشییەک کردن کە تووشی کەسێک بووبێ. دوکتۆر دەیگوت ئازاد ئیشتیباهی سیلی لێدەکرێ.
ئیعتیبار پێ کردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.)، (کئێر.) باوەڕ کردن بە کەسێ لە هەر بابەتێکەوە بێ.
ئیعتیبار کردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.)، (کعر.) بە حیساب هێنان، لە قەڵەم دان. ئیعتیباری کەن من هەر نەبووم، وای ئیعتیبارەکە پیاوێکی کوشتوە و خۆی هاویشتۆتە ماڵت.