تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



به خێرهاتن کردن
مست. مت.» خۆشی و بێشی کردن دەگەڵ میوان یا هەر کەسێکی تر که دێته ماڵێ یا شارێک و کەیف خۆشی پێشان دان له هاتنی. تێبــ.ینی: لەم کاتانەدا ڕستەی: بە خێر بێن، به خێر هاتن، یا خوا بە خێر بێن، سەر چاوان هاتن به میوانە کە دەگووترێ. ژنانی کورد لەم بابەتەوه کەس دەسکیان له دوو ناکا. * بە خێر هێنان.
به چاوەوه کردن
مست. مت.» به هێزی «چاوەزار» کەسێک تووشی ناڕەحەتی یا زیان کردن.:: هێنده کوتی: گوڵدانەکه جوانه جوانه ! تا به چاوەوە ی کرد و شکا.
بواردن
«مست. مت.» به جێ هێشتنی شتێ و بە حیساب نەهێنانی، به هیچ دانانی:: هەردوان بژمێره و سێ یەمینیان ببوێره لەو مەجلیسەدا کەسی نەبوارد و قسە ی به هەموویان گوت. *هەڵبواردن.
بوختان پێکردن
«مست. مت.» بە ناڕاست قسەیەک یا کارێک دانه پاڵ کەسێ.:؛بوختانی پێدەکەن. بۆختانی پێ کرد گوتی هەزار تمەنم قەرزداره.
بوختان کردن
«مست. لا.» قسەی ناڕاست وەپاڵ خەڵکی دان، کردەوەی وەها وەپاڵ خەڵکی دان که نەیان کردبێ.* «بک.» بوختان کردن. «جن.» بۆخت ڕخته.
بووردن
«مست.، لا.» 1- تم: ڕابواردن. 2- تم: لێبووردن.:: ببووره نەمتوانی دوێنێ بێمه خزمەتتان. 3- زۆر گەییشتنی تەڕەکاری «کاڵەک، شووتی» هاروێ و...
بووک بردن
مست. مت.» تم: بوک گواستنەوه.
بووک سوار کردن
مست. مت.» بووک لەبەر ماڵی بابی سواری «مایین» کردن تەسلیمی بووکێنیان کردنی تا بیگوێزنەوه ماڵی زاوا. تێبــ.ینی: ئەم کاره تەنیا لەناوی شیرەتان و دەوڵەمەندانی شارانی کوردستان باو بوو، بووکی فەقیرو هەژاران به پێیان دەگوێزرایەوه
بڕ کردن
«مست. لا.» بڕینی ڕێگا، لە شوێنێکەوه گەیشتنه جێگایەکی تر.:: ئەم کابرایه نەخۆشە بڕناکا بە پێیان بچێته کەرکووک، ئەم بارگینه لەکەنتەیه چۆن بڕدەکا بۆ پێنجوین.
بڕوا پێکردن
«نا.»، «مک.» تم: باوەرپێکردن.
بڕواکردن
«مست. لا.» تم:باوەرکردن.
بڕوێش کردن
[ ]
«مست. مت.» 1- باس ئیش نەکردنی «ئاش» که لەباتی ئەوەی گەنم بکا به ئارد، هەرەر قەڵت و بڕی کا «تم: بڕوێش/٢» ئاشەکە ئیمڕۆ بڕوێش دەکا باش «ناهاڕێ». 2- قسەی بێ ڕێ و جێ کردن.کوڕه کابرا دەبیبڕ ەوه، ئەو بڕوێش کردنەت لەچییه؟ بۆ چی قسەکانت هیچیان به سەر هیچەوه نیه ؟.
بژار کردن
«مست. مت.» 1- هەڵکێشانی گییای هەرزه و به زیان له باخچه و کشتوکاڵ. 2- خاوێن کردنەوەی هەمووشتێ لەو شتانەی هاوجسنی خۆی نین. «عا.» تطهیر، تنقیح.
بژاردن
«مست. مت.» 1- تۆڵەکردنەوەی زە رەر و زیانێکی له کەسێ کەوتبێ. «عا.» تعویض:؛ ئەسپەکەی شامراد له ژێر کوێخا تۆفیقدا سەکەت بوو. بۆی بژارد. 2- خاوێن کردنەوەی دانەوێڵە لەو شتانەی هاو جسنی خۆی نین: برنجەکه ببژێره. ساوار به بژاردن پا نابێتەوه دەبێ بە ردەشۆر کرێ. هس.: «فر.» بووجاری + له بێژینگدانی د غەڵ و دانەوێڵه. 3- «مج.» ئەژمارتن له هەندێ بن لەهجەی موکریانیدا.* «بک.» بژارتن.
بگاردن
«مست. مت.»، «سن.» تم: بوارن، ڕابواردن، هەڵبواردن* «سن.» بگیرانن.
بگردن
«مست. لا.»، «سن.» تم: بوردن.
بڵاو کردن
«مست. مت» ل، لێک دوورخستنەوە، لێک جیاکردنەوە:: شانی تووکی سەر لێک بڵاو دەکا.
بڵاوه لێکردن
«مست. لا.» تم: بڵاوەکردن.
بڵاوه پێ کردن
[[بڵاوه +پێ «به‌+ی» + کردن ]]
«مست.، مت.» به کۆمەڵێ خەڵک لێکتر یا له شوێنی دوور خستنەوه.:: پۆلیس خۆ پیشاندانەکەی بڵاوه پێکرد. لەشکەرەکەیان بڵاوه پێکرد.
بڵاوه کردن
«مست. لا.» به ولاولادا ڕۆیشتنی کۆمەڵێ خەڵک که له شوێنێکا کۆ بووبنەوه:: کابرا قسەکانی هێنده بێ ڕێ وجێ بوون خەڵکەکه زوو بڵاوەیان کرد.* بڵاوەلێکردن.