تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 18
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
دەباوەش گرتن
«مست. مت.» د ەست
دە
ناو
قەد
یا
سەروتری
کەسێ
وەرهێنان تێبــ.-
ئە
مەیان
بۆ
دەربڕینی
هەستی
خۆشەویستیه
بەرامبەر
کەسێ
و زیاتر
لە
نێوان
دڵداران و
دوو
دۆستیش
کە
دەمێک
بێ
یەکتریان نەدیتبێ، باوە و ڕوودەدا.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئا، ئا ! دەبەشنەوه
ڕستەیێکه بەسەر سووڕمانەوه دەگوترێ. زیاتر
دووکاندار
به
کڕیارێکی
دەڵێ
که
نرخێکی
وا
بۆ
کاڵایەک
بڵێ
نەچێتە عەقڵەوه.*
بە
خشینەوه.
دابەش
کردن/2.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بان بەسەر دەبانێ، بەقوون نابانێ
1)
بە
مەڕێ دەگوترێ
که
بەرخ
وەخۆ
بگرێ و بیلێسێتەوه
بەڵام
نەیەڵێ بیمژێ. ب»، «کن.» ژنێکی
تەواو
ڕام
نەبووبێ و
خۆی
بە
دەست
مێردەوه نەدات. تێبــ.- ١-
ئەم
وشەیه
بەو
شێو
ەیه
که
له مەتەڵەکەی سەرەوەدا دەکار کراوه،
دەبێ
لە
مەسدەرێکەو ه هاتبێ،
هەروەکوو
دەڵێن
دەنازێ له مەسدەری «
نازین
»
یا
دەبارێ لەمەسدەری «بارین»، کاتێ دەشڵەین «دەبانێ»
یا
«نابانێ»
بەو
جۆرەی له مەتەڵەکەدایه،
دەبێ
بڵەین دەبانێ لەمەسدەری «
بانین
» هاتوه،
بەڵام
ئەم
مەسدەره لازمه
قەت
نەبیستراوه، ب»
ئەوەندەی
پێم
شک
بێ
لەو
مەسد ە
ره
نەبیستراوه
یا
گوم
بوه. ٢- وشەی «
بانۆک
» و «
نەبان
» کەوتوونهوە و له مەتەڵەکەشدا له حاڵەتی مزارعی «دەبانێ» و «نابانێ»
دا
د ەیبینین.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بە بایە و بە بارانێ لە عومری بەفری کەم دەبێتەوە
(کن.)
بە
هەر
بارێکدا
بێ
هەر
زیان
دەبینێ، کارێکی
لە
هەموو
سەرێکەوە زەرەربێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
دەبا
(ئمت.)
بۆ
تەئکیدە
لە
هەردوو
حاڵەتەکەی سەرەوەدا.
دەبا
بڕۆین،
دەبا
بیبینم * (مک.)
بڵا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاردەبارە
[ [ئارد + ه ـ ئە/١ + بار + ە ـ ئە١/ ]]
«نتـ.»، «سیمـ.»
هەندێک
ئاردە
زیاد
لە
مزەی
ئاش
، ئاشێر دەیدا
بە
ئاشەوان*
ئاردەوارە
، «مکـ.» قڕەمزە. تێبــ. ـ «
بارە
»
کە
لەم
وشەیەدا هاتووە
دوو
ڕێی دەچێتێ، یەکیان
کە
بە
مانای «
بەهرە
» و ئەویتریان «
بار
+ ە ـ
ئە
/ ١»
بێ
کە
ئەو
دەمە
مانای وشەکە دەبێتە «هەقی
بار
کردنی ئارد»، بەلای منەوە ئەمەیان نیزیکترە
لە
ڕاستی
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاردەبرنج
[[ئارد+ ە ـ ئە ١برنج] ]
«نتـ.»
برنجی
هاڕاوە
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاردەبێژ
[[ ئارد + ە ـ ئە١/ + بێژ] ]
«ستـ.» شتێ
زۆر
ورد
هاڕابیتەوە،
وەک
ئاردی
دابێژراو
وا
بێ
. تێبــ. -
تەنیا
مامۆستا
وەهبی
ئەم
وشەیەی نووسیوە،
خاڵ
و
مردۆخ
و گیو باسیان نەکردووە. هس.:
ئاڵەبێژ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاسوودەبوون
«مستـ. لا.» ١-
لە
کۆڵ
بوونەوەی
گیروگرفت
. ٢- ماندووحەسانەوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەدەبخانە
«نتـ.» تمـ:
ئابخانە
. «ئەدەبخانەکە و حەوزی
تێکەوتن
» «پڕیانە
لە
ئاو
،
هێندە
بێ
بەختن» «
پیرە
مێرد
- ٢٦٥»
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەدەبی
[[عا.]]
«سـ.»
هەر
کار
یا
شتێکی
پێوەندی
بە
ئەدەبەوە «۲-
ئەدەب
» هەبێ.:
گەلاوێژ
گۆڤارێکی
ئەدەبی
بوو
. «
دایک
» شاکاری ئەدەبیی ماکسیم گۆرکییە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەدەبیات
[[ئەدەب+ئات]]
«نتـ.» ۱-
هەموو
کەلەپووری
ئەدەبی
نەتەوەیەک، وڵاتێک
یا
زمانێک.: ئەدەبیاتی
کوردی
، ئەدەبیاتی
چەرخی
شازدەهەمی فەڕانسە، ئەدەبیاتی شووڕەوی، «
شێعر
و ئەدەبیاتی
کوردی
»
یادگاری
مامۆستا
ڕەفیق
حیلمییە. ۲-
هەموو
بڵاو
کراوەکانی پاڕتێکی
سیاسی
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەردەباران
«نت.» تم:
بەردە
باران
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەردەباران
[[بهرد/1+3-ئه/2+بزران/2]]
«نت.» جۆره سزایەکە
بۆ
تاوانباران له کۆنەوه له کۆمەڵگاکانی ئادەمیزادا
باو
بووه. «عا.»
ڕەجم
. *
سەنگەسار
. 2- تم:
بەرده
باران
کردن/2.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەردەباران کردن
«مست. مت» 1- تاوانبارێک
بەم
«
سزا
»
یه
گەیاندن
. تێبــ.ینی:
ئەم
کارە
بەشێوەی جیاجیا
ئەنجام
دراوه،
لە
هێندێک
کۆمەڵکاگانی ڕۆژهەڵاتا، کابرای تاوانباریان
هەتا
ناو
قەد
لە
زەوی
گرتووه و دەستیان کردووه
به
بەرد
تێگرتنی
هەتا
مردووه. له هێندێکیشیان له دەشتاییەک ڕایان گرتووه و خەڵکیان لەدەوری
کۆ
کردۆ تەوه و
بە
هەر
لایەک
ڕای
کردبێ بەردی پێدادراوه.*سە نگسارکردن. 2-
زۆر
بەرد
بە
جێگەیێک
دان
و تێبــ.ینی:
ئەم
کاره
ب ە
نیازی
تووڕە
کردن
و سوکایە
تی
بەسەر خاوەنی جێگەکە
هێنان
دەکرێت.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەدەب کردن
[[ئەدەب+کردن]، [عا. کو.]]
۱- «مستـ. لا.»
شەرم
کرد
لە
کردنی کارێک:
قوربان
ئەدەب
دەکەم عەرزتان
کەم
. «ئەحوەلی تەفرەقە
نەزەر
تەقوییەتی
سەبەب
دەکا
» «عاڕفی
وەحدەت
ئاشنا
لەم
قسەیە
ئەدەب
دەکا
» «
نالی
- گمـ۹» ۲- «مستـ. متـ.» تەنبێ کردنی کەسێک «
بە
لێدان
و
جنێو
...» تێبــ.ینی:
دەبێ
بەم
مانایە
لە
ئەسڵا «
بە
ئەدەب
کردن
»
بێ
،
چونکوو
بێ
ئەدەب
بە
ئەدەب
دەکرێ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
١-ئەدەب
[[عا.]]
«نا.» ١-
شەرم
بە
خۆیی
،
سەنگینی
و
گرانی
لە
هەستان
و دانیشتنی
ناو
مەجلیسان،
حورمەت
گرتنی
گەورەتر
لەخۆ ۲- «مجـ.»، آ»
ئەو
شوێنانەی
لەشی
ئادەمیزاد
کە
ناو
هێنانیان شوورەییە. ب» تمـ:
ئابخانە
. ٭عەدەب.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
٢-ئەدەب
[[عا.]]
«نا.» یەکێکە
لە
زانستە
کان
کە
لکی
زۆرن:
ڕێزمان
،
بەیان
و بەدیع، عەرووز و
قافیە
،
شێعر
و
نووسین
«معین:
فەرهەنگ
. جـ۱- ۱۷۸» :
ئەدەبی
یۆنانی،
ئەدەبی
عەڕەبی. «
لە
«
ژین
» ەوە
ئەمە
شاباشی ڕێی «
گەلاوێژ
» ە» «
لە
پایەی
ئەدەبا
نوکتە
بێژ
و
هەم
گوڵ
ڕێژە
» «
پیرە
مێرد
- ١٦٠»