وشەدان

ئاگر و دوو بڕان

«مستـ. لا.» ماڵ ویران بوون، ئاسەوار نەمان ● «ئاگر و دووی بڕێ» ماڵی ئاگری تێدا نەکرێتەوە و دووکەڵی هەڵنەستێ «بەو مانایەی کە کەسی تێدا نەمێنێ کە پێویستی بە ئاگر هەبێ.».

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەوەندەی بڵەی یەک و دوو

(کن.) خیرایی زۆر.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بە عاستە م و دووبە ڵا

«بنت.»، «مک.» زۆرکەم:: بە عاستەم و دوو بەڵا لەبەری هەستا. دوو بەڵا بەلاوە چوو. بە عاستەم و دوو بەڵای مابوو له بانەکه بکەوێتە خوار. تێبــ.ینی: نازانم وشەی «بە ڵا» لێرەدا هەر «بلاء» ی عەڕەبییه یا شتێکی تر.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

باڕووتی بێ دووکەڵ

(نت.) جۆرێک باڕووتە کە لە فابریقە دروست دەکرێ و رەنگی سپی واشە. تێبــ.- ئەو ماددانەی کە ئەو جۆرە باڕووتەیان لێ درودت دەکرێ هەر ئەوانەن کە بۆ دروست کردنی باڕووتی ڕەشۆکی دەست دەدەن، لە باتی شۆرە جەوهەری شۆرە (ئەسید نیتریک) و لە باتی گۆگرد جەوهەری گۆگرد (ئەسید سوولفۆڕیک) و لەباتی خەڵووزیش ماددەیەکی (سیلۆلۆز)ی لەباتی (لۆکە) دەکاردەکرێ. * باڕووتی سپی.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بۆ دووکەڵ

«نت.» بۆنێکه که ئەگەر ئاگری بن چشت له «گڕ» بکەوێ و دووکەڵ بکاو له چێشتەکه بدا، له کاتی خواردنا هەم به لووت و هەم به چێژتن هەستی پێ دەکرێ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئابدووزەک

[ [١- ئاب/ ١ + دووز = دز + ١- ئەک/ ٢ ]]

«کئێر.»، «نتـ..» ئامرازێکە لە شووشە و لاستیک و پلاستیک دروست ئەکرێ، دەرمانی تراوی پێ دەکەنە ناو لەشی ئینسانەوە. * سێرینگ، «کعر.» شرینقە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاشەبەتەندوورێ

[[ نتـ. ]]

تمـ: ئاشوبەتەنوورە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاشەبەتەندوورە

[[ نتـ. ]]

تمـ: ئاشەبەتەنوورە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاڵدووزکردن

«تو. کو.»، «مستـ. مـــتـ.»، «سیمـ.» ڕووکێش کردنی مەعدەنێک بە زێڕ یا زێو. * ئاوەزێڕکردن. ئاوەزێو کردن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئۆردووگا

[[ئۆرردوو+گا «جێگە» ]، [تو. کو.]]

«نتـ.» ۱- جێگای کۆبوونەوەی لەشکر، شوێنێکی چەکدار ئۆردووبەزیی لێدەکەن. ۲- شوێنی کۆمەڵێ خەڵکی هاوپیشە، بۆ مەبەستێک لێی کۆ بووبنەوە.: ئوردووگای هاوینی قوتابییان ٭لەشکەرگا. (عا.)معسکر.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەشەتەندوورە

[[ ١- ئاش + ە - ئە/ ١ + تەندوور + ە- ئە/١ ] ]

«نتـ.»، «مکـ.» ئاشێکی «تەندوورە» ی هەب، ئاشێکی دۆڵاشەکەی لە باتی ئەوەی لە دار و تەختە، یان هەر جۆگەیێک بێ، بە بەرد و قسڵ هەڵدەبەسترێ و لە دۆڵاشی دیکە ڕژدتر دەچێتە سەر «تەمبوو». ئەمەش بۆ ئەوەیە ئاو بە فیڕۆ نەچێ و کەمتریش پێویست بێ بۆ وەگەڕخستنی ئاش. * «سیمـ.» ئاشەتەنوورە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەمەندووسکانە

[[ئەمەندووسکە+ئانە]]

(بنت.) تم: ئەمەندووکانە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەمەندووسکە

[[ئەمەند+ ئووسکە=ئووچکە]]

(بنت.) تم: ئەمەندووچکە. تێبــ.- دەنگی (چ)ی ئووچکە لەسەر زمانان بۆتە (س).

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەمەندووچکە

[[ئەمەند+ ئووچکە]]

(بنت.) میقدارێکی کەمتر لە ئەمەندووکەی پێ دیاری دەکرێ. *ئەمەندووسکە، ئەوەندووسکە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەمەندووکانە

[[ئەمەندووکە+ ئانە]]

(بنت.) بۆ موبالغە لە بچووک نیشاندانی شتێکدا. هێشتا ئەمەندووکانەیە، وایە! گەورەتربێ چۆن دەبێ. *ئەمەندووسکانە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەمەندووکە

[[ئەمەند+ئووکە]]

)بنت.) میقدارێکی کەمتر لە (ئەمەندە) پێشان دەدا.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەوەندووسکە

[[ئەوەند+ ئووسکە]]

(بنت.)، (مک.) تم: ئەمەندووچکە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەوەندووکە

[[ئەوەند+ ئووکە]]

(بنت.)، (مک.) تم: ئەمەندووکە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەردووخ

«نت.» چه ڕخی خەرەکی خوری ڕستن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەردووگ

«نت.» ئەو پێستەیە که دووگی مەڕ دادەپۆشێ، له کوردەواری دەهێندێ برین و کوان... ئەوانەی د ەگرن *«بک.» بەردووڤ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاوردوو

[[ئاور+دوو]]

«نتـ.»، «مکـ.» سووتەمەنیی کە لە کوردستان باو بووە، تەندووری پێ داخەن و ئاوری پێ بکەنەوە «چرپی، تەپاڵە، پشکەڵ،...». ٭ «بکـ.» ئاوردوو «تمـ: ژابا_۴، کفـ_۴۸».

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاگرودوو

[[ئاگر + و + دوو «دووکەڵ» ]]

«نتـ.» ١- «هلـ.» تمـ: ئاوردوو ٢- «سیمـ.»، «کنـ.» ئاگردان «بەنیشانەی ئاوەدانی ماڵ و بنەماڵە و خێزان» تمـ: «هبێد ــ ١» * وەجاغ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئۆردوو

[[تو. مەغوولی]]

«نا.» ۱- هەموو ئەو شەڕکەرانە یا چەکدار و سەربازانەی سەر بە دەوڵەتێک یا فەرماندەیەکن.: ئوردووی نادرشا، ئوردووی سمکۆ، ئوردووی سوور. ۲- «مجـ.» کۆمەڵێکی زۆری خەڵک کە پێکەوە جۆرە پەیوەندێکیان هەبی.: ئۆردووی پێشەنگی «کەشفی» ٭هوردوو، لەشکر، قۆشەن. «کئێر.» ئەڕتەش.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئۆردوو بازاڕ

[[تو. کو.]]