تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 8
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەستێرک
[[ئەستێر+ئک]]
«نتـ.» تمـ:
ئەستێڵ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەستێرە
[[ستـ: ستەر، پهـ: ستەر، ستار، ستارەک]]
«نا.» ۱-
هەموو
ئەو
جیسمانەی
کە
شەوانە
وەکوو
خاڵێکی
بچووکی
ڕووناک
لە
ئاسمان
دەدرەوشێنەوە،
بە
گشتی
دووجوورن:
گەڕۆک
، نەگەڕ. ۲- تمـ: ئەستێرەی
بەخت
: ئەستێرەی
گەشە
، ئەستێرەی بڵیندە، ئەستێرەیان
لە
کزییە ٭ «سنـ.»، «هو.»
هەسارە
«بکـ.»
ستێر
، ستێرک.
ئەختەر
. ئەستێرەی بەخت_ «نتـ.» ئەستێرەیێکی چارەنووسی ئینسانێکی
پێوە
بەند
بێ
٭
ئەستێرە
/۲، ئەستێرەی
تاڵع
. تێبــ.ینی:
بە
شتێکی
زانستی
ئەستێرەناسیی
کۆن
وای
دادەنا
کە
چارەنووسی
دنیا
و
هەموو
خەڵکی
دنیا
پەیوەندی
هەیە
دەگەڵ
حەوت
ئەستێرەی
گەڕۆک
«تمـ: _»
کە
تا
ئەو
کاتە
ناسرابوون،
بە
پێی حیساباتێکی
دوور
و
درێژ
دەیان
دۆزییەوە
کە
فڵان
ئینسان
لە
ژێر
سێبەری
کام
ئەستێرەدایە و
کەی
لە
دایک
بووە
،
ئەو
ئەستێرەیە
لە
کامە
«
بورج
» دابووە،
ئەوسا
چارەنووسی
کابرا
لە
ڕووی
گەڕانی
ئەو
ئەستێرەیە
دیاری
دەکرا
، پاتشایانی
کۆن
بۆ
ئەم
مەبەستە
و
گەلێ
مەبەستی
تر
،
ئەستێرە
ناسی
تایبەتییان
لە
بارەگاکانیان ڕادەگرت. ئەستێرەی بەیان_ «نتـ.» تمـ: ئەستێرەی ڕۆژێ. ئەستێرەی تالع_ «نتـ.» تمـ: ئەستێرەی
بەخت
«ئەستێرەی تالع
ڕووی
کردە
نەهات
» «
بێ
شنە
و سروەی
شەماڵ
کزومات» «
پیرە
مێرد_۳۲۰»
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەستێرە ناس
[[ئەستێرە+ناس «ناسین» ] ]
«سفا.»، «تتـ.»
ئەو
کەسەیە
سەری
لە
گەڕان
و
هەڵاتن
و ئاوابوونی ئەستێران دەردەچێ ٭ئەختەرشناس،
حیسابگەر
.
منجم
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەستێرە ناسی
۱- «
نا
.».
لێک
دانەوە
و
حیساب
کردنی
هات
و
چۆ
و
هەڵاتن
و
ئاوابوون
و
بەرز
و
نزم
بوونەوەی ئەستێرەکان و
هەڵدان
و هەڵێنانی
ئەو
کارەساتانەی
بە
پێی
ئەم
حیسابانە ڕوودەدەن. تێبــ.ینی: ئاشکرایە ئامانجی
ئەم
زانستە
لە
ڕابردوودا
دەگەڵ
ئێستا
لێک
جیاوازن. ۲- «حمسـ.»
کاری
زانایەکی
ئەستێرە
ناس
. ٭ئەختەرشناسی،
حیسابگەری
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەستێرە ڕاکشان
«مستـ. لا.»
بزووتنەوە
و جووڵانی ئەستێرەی «نەگەڕ» ە
لە
شوێنی
خۆی
و خوشینی
بە
ئاسمانا
بە
خێرایی: چاوت
لێ
نەبوو
ئەو
ئەستێرەیە ڕاکشا. تێبــ.ینی:
ئەو
ئەستێرەی ڕادەکشێ
لە
جازبەی مەنزوومەی
خۆی
دەردەچێ،
وێڵی
«فضا»
دەبێ
و
هەرچی
هاتە
پێشێ دەیداتە
بەر
،
تا
دەگاتە ئاتمۆسفۆڕی
زەوی
پڕش
و
بڵاو
دەبێتەوە دەسووتێ،
جار
و
بارە
کە
ئەستێرەکە
زل
بێ_
یا
لەبەر
هەرچێکی تر_ بتوانێ
بێتە
ناو
ئاتمۆسفێڕی
ئەرز
، جازبەی
ئەرز
ڕایدەکێشی و
لە
شوێنێک
دەدا
قووڵی
دەکا
،
ئەوەی
پێیان دەڵین «بەردی
ئاسمان
» پاشماوەی
ئەم
کارەن.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەستێرەی ڕۆژێ
«نتـ.» ئەستێرەیێکە
دەگەڵ
سپێدە
سەر
لە
ئاسۆ
دەردێنێ. «چاوت ئەستێرەی ڕۆژێ، سۆفیان پێی دەچنە نوێژێ» «فولکلۆر» ٭ئەستێرەی
بەیان
. ئەستێرەی سەرشان_ «نتـ.»، «تتـ.» شتێکە
لە
مەعدەنی
زەرد
یا
سپی
،
لە
شێوەی
ئەستێرە
دروست
دەکرێ
، ئەفسەرانی لەشکریی
هەر
دەوڵەتێک بەپێی
گەورە
و بچووکییان و
بەو
جۆرەی قانوونی وڵاتەکەیان دایناوە
چەند
دانەیێکی
لەسەر
شان
یا
جێگەی
تریان
دادەدروون.:
ئەم
ئەفسەرە
سێ
ئەستێرەی
لەسەر
شانە
،
بێ
قەزابی
خۆ
ئەستێرەمان لەسەرشان دانادرووی «نامانکەی
بە
ئەفسەر
» منەتی
چمان
بەسەرەوە دەکەی؟ئەستێرەی سیوەیل_ «نتـ.» ۱- یەکێکە
لە
ئەستێرە
نەگەڕەکان،
لە
جەنگەی
گەرم
و
کاتی
گەییشتنی میوەجاتا
هەڵدێ
،
زۆر
بە
ورشە
و گرشەیە. تێبــ.ینی:
ئەم
ئەستێرەیە دوای
نیوە
شەو
سەر
لە
ئاسۆی
کوردستان
دردێنێ و
دەگەڵ
ئەستێرەی
بەیان
کەمتر
فەرقی
دەکرێ
بۆیە
کورد
ناویان
ناوە
«
کاروان
کوژە
» ۲- «کنـ.»
نایاب
،
کەم
دیار
، کەسێکی
کەم
ببیندرێ:
خۆی
لێ
کردووینە ئەستێرەی سیوەیل. «
عاشق
بووم
بە
ڕووی
ئەستێرەی سیوەیل» «
شۆرێ
کەوتبووە، دڵەکەی پڕمەیل» «
پیرەمێرد
- ۱۵۱»
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەستێرەی کلکدار
«نتـ.» جۆرێک ئەستێرەن
کە
کلکێکی
کەم
و
زۆر
درێژیان
هەیە
و
ناوبەناو
لە
«منظومه شمسی»
نیزیک
دەبنەوە و دەبیندرێن، کلکەکەیان
لە
«
غاز
» و «
هەڵم
» پێکهاتووە. ٭«بکـ.» ستێرکی
بدوو
«تمـ: ژابا- ۹»، ستەیر
دوڤ
«تمـ: کفـ- ٦۸۹»، «گەڕووسی، کرماشانی» ئەسارەی دومدار «تمـ: دۆمۆرگان، لێکۆڵینەوەی زمانەوانیی لەهجەکانی
کوردی
- ۱۱۱». ئەستێرەی گەڕۆک_ «نتـ.»، «تتـ.»
ئەو
ئەستێرانەن
کە
بە
دەوری
ڕۆژا دەخولێنەوە،
خۆیان
هیچ
ڕووناکییان
نییە
و
نووری
هەتاو
ڕووناکیان
دەکا
،
زەوی
یەکێکە
لەوان
کە
تا
ئێستا
«
نۆ
»
یان
ناسراون و
تێکڕا
پێیان
دەڵێن
«منظومەی شمسی» و بەپێی نیزیکی و دوورییان
لە
ڕۆژ
ئەمانەن:
عطارد
«له
هەموان
نیزیکتره له
ڕۆژ
»،
زوهرە
،
ئەرز
«
زەوی
»، مریخ،
مشتەری
،
زحل
، ئۆڕانووس، نێپتۆن.
هێندێ
لەو
گەڕۆکانە
یەک
یا
چەند
ئەستێرەیان
هەیە
کە
بە
دەوریاندا دەخولێنەوە و پێیان
دەڵێن
«
مانگ
»،
زەوی
یەک
«
مانگ
» ی
هەیە
. ئەستێرەی مانگێ: «نتـ.» ئەستێرەیەکە
دەگەڵ
مانگ
دەردەکەوێ و لەسەرەتای مانگدا
زۆر
لێی
نیزیکە
هەتا
مانگ
گەورەتر
دەبێ
، ئەیش زیاتر
دوور
دەکەوێتەوە. ئەستێرەی نەگەر: «نتـ.»، «تتـ.»
ئە
ئەستێرانەن
کە
لە
جێگەی
خۆیان
نابزوون «
لە
مەدارێکدا ناسووڕێنەوە»،
ئەمانە
خۆیان
ڕووناکییان
هەیە
وەکوو
گەڕۆکەکان
نەک
هەر
سارد
بوونەوە
،
بەڵکوو
گەرماییشیان
زۆرە
و سروشتیان
وەکی
هەتاوە.
ئەوانەی
زۆر
لێک
نیزیکن «نسبیا»
لە
شەوا
کە
ئاسمان
ساف
و
بێ
هەور
و هەڵابێ،
وەکوو
پەڵە
هەورێکی
سپی
دیاری
دەدەن. «
کاکەشان
» یەکێکە
لەو
پەڵە
هەورە
مەزنانە
کە
۱۸میلیون ئەستێرەی
گەورە
و
بچووکی
تێدا کۆبۆتەوە و
هەر
چەندێکیان دەورەی ئەستێرەیەکیان داوە و بوونە «منظومه»
یەک
چوار
ساڵی پێ دەوێ
تا
«
نوور
» ی نیزیکتری ئەستێرەی نەگەڕ بگاتە
زەوی
،
لە
کاتێکدا دەزانین
کە
لە
هەر
سانییەیەکدا
نوور
۳۰۰هەزار کیلۆمەتر
ڕێگا
دەبڕێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەستێر
«نا.»، «مکـ.» تمـ:
ئەستێڵ
.