تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئاتموسفۆڕ
[ [= فەرەنسی: ئاتمۆسفێر] ]
«نتـ.»، «کئێر.» ١- ئەو هەوایەیە کە دەوری زەوی داوە و لە چەند گاز «غاز» ی جیاجیا پێکهاتووە: ٧٨% ئازۆت، ٢١% ئۆکسیژێن و ئەوی تریشی: ئارگۆن، هیدڕۆژێن و هیلیۆم و چەند گازێکی ترە. «عا.» جەو. ٢- واحیدی قورسایی کە هەوای دەوری زەوی دەیخاتە سەر زەوی و هەموو ئەو شتانەی لەسەر زەوین و بە قەدەر قورسایی لوولەیێکی پڕ جیوەیە کە ٧٦ سانتیمەتر درێژ و بنەکەشی سانتیمەترێکی چوارگۆشە بێ «ئەلزەفتەلجەووی» و بە شێوەیێکی مام ناوەندی دەکاتە ١٠٣٣ گرام لە سەر هەر سانتیمەترێیکی چوارگۆشە. تێبــ. - ئەم وشەیە لە ڕێگای زمانی فارسیڕا هاتۆتە ناو زمانی کوردی لە کۆردستانی ئێران، لە ٢ وشەی یۆنانی ئاتمۆ «= هەڵم، بوخار» و سفێر «= گۆ، کورە» پێکهاتووە. تمـ: لاڕووس ٧٧.
ئیتمینان دان
[[عا.: اطمئنان + کو: دان]]
(مست. مت.) ١- خاترجەم کردنی کەسێک یا کۆمەڵێک، دڵنیا کردن. ٢- ئەمین کردنەوەی کەسێک لە مەترسی.
ئیتمینان هەبوون
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) تم: ئیتمینان کردن.
ئیتمینان کردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) باوەڕ کردن بە کەسێ، دڵنیابوون، خارەجەم بوون. )ئیتمینان هەبوون.
ئیرادەتمەند
[[عا. کو.]]
(ست.)، (کئێر.) ئەو کەسەی زۆر دلسۆز بێ بەرامبەر دۆست و ئاشنای خۆی. قوربان پیاوی وا ئیرادەتمەندم کەم دیوە.
ئەوڕاقی ئیعتماد
(نت.) تم: ئیعتبارنامە.
باتمان
[[بات + مان ؟]]
(نت.) ١- سەنگێکە بۆ کیشانەی شت و لە هەر شوێنە و ناوچەیەکی (کعر.) دەگۆڕێ و تا ٢٨ کیلۆ دەڕوا، بەڵام لە (کئێر.) هەروەک (بادەنان) ناگۆڕێ و ١٦ کیلۆیە. ((... ناردی بیست باتمانی پەمبۆ بۆ کڕی، میر شێخیان دەنێونا...)) (تحفە، ج١، ل-٣٧٣). تێبــ.- بە لای منەوە (مان)ی دوایی ئەم وشەیە هەر (مەن، من)ە کە ئەویش سەنگێکە و لە گەلێ ناوچە و مەڵبەندی کوردستانا باوە، لە زمانی سانسکریتیدا (مانە) بە مانای ((سەنگێکی دیاری کراو))ە و لە زمانی (ئاکەدی)شدا (مەنە) هەر بەو مانایە هاتووە (تم:معین، فەرهەنگ، ج٤، ل-٤٣٦٦). ٢- ناوی شارێکە لە کوردستانی تورکیا.
باران ببارێ ئاشم دەگەڕێ، باران نەبارێ جووتم دەگەڕێ
(کن.) دنیا هەرچۆنی بسووڕێ کاری من پەکی ناکەوێ.