«نا.»، «کئێر، کعر.، بک،» 1- هەر پارچەیەک له شتێک که لەت و کوت کرابێ. جا ئەم لەتانه هەموویان به قەد یەک بن یا گەوره و چووک، قورس و سووک، و گەوره و چووک، قورس... بن. هەر «جزء» ێک له ئەجزای «کل» ێک.:: دنیا سێ بەشی ئاو و بەشێکی وشکانییه. بەشی زۆری قسەکانی دەربارەی نەخۆشی زەردوویی بوو. 2- نەختێ له شتێ که بۆ چەند کەس تەرخان کرابێ. ئەو نەختەی بەر یەکێکیان دەکەوێ. «عا.»، حصة، سهم.:: بزانن بەشی خۆی چەندی بەردەکەوێ بیدەنێ. بەشی خۆی به زیادەوه وەرگرتووه و هێشتاش ناڕازییه. 3- ڕزق و ڕۆزی. قیسمەت و نه سیب. «بەشی قڕژەی نان و گۆشته»، «یاخوا بەشت هەر دووزمانی بێ». «خوایه ڕازیم به بەشت» .4- پارچەیەک، هێندێک و نەختێک له شتێ که به شەریکایەتی ئی چەند کەسان بێ.:: ئەم ئۆتۆمبێله بەشی خەسرەوی پێوەیه. ئەم خانووه بە شی هەتیوی پێوەیه، بێ ئاگاداری قازی نافرۆشرێ. 5- مەڵبەند، ناوچەی ان هەر هەرێمێکی وڵاتێک:: شاری هەڵەبجه له بەشی شارەزووره، بەشی جوانڕۆ دەکەوێته جنووبی کوردستانی سنه. بەشی موکریان له کوردستانی ئێرانه.

(ست.) ئاواڵە داپچراو،لێک کراوەوە. برینەکەی دەمی بەش کردۆتەوە. تێبــ. -آ) ئەم سفەتە زیاتر بۆ دەمی گیاندار و برین بەکاردێت. ف) من وای بۆ دەچم کە ئەم وشەی دەگەڵ (١-بەش) هەر یەک بن و یەکێک لە مەءناکانی (١-بەش) بێ، چوونکو وەختێ (دەم) دادەپڕێ یا (برین سەری دەکاتەوە، ڕاستتییەکەی ئەوەیە (کل)ێک دەبێتە دوو (جز) سەرەڕای ئەوەش چوونکو زۆر لەم بۆچوونەی خۆم دڵنیا نەبووم وەکوو واحیدێکی سەربەخۆ حیسابم کرد و بە جیا نووسیم.

«ست.»، «مک.» حاڵی گایەکی ناوچاوانی تا سەردەمی سپی بێ، خۆی ڕەنگی چ دەبێ ببێ. «وەک گای بەش وایه» .* «هل.» قەش.2- حاڵی بزنی ناوچاوان سپی. * «مک.، هل.» قەشان. 3- (هل.) حاڵی مانگایەکی ناوچەوان سپی.

... ڕستەیەکه، یەکێک له سەرەتا یا دوایی قسەی زیاد دەکا تا ئەو کەسانەی گوێیان له قسەیەتی نەیبەنە سەرخۆیان:: بەش به حاڵی خۆم دەڵێم پیاوی ! درۆزن ڕووی ڕەش بێ.

«مست. لا.. فج.» بێ نسیب بوونی کەسێ له شتێ «ماددی، مەعنەوی» که به هیوا بووبێ پێی بگا و دەستی کەوێ.

«نمف.: بەش بڕان» کەسێکی بەهەویای شتێک بووبێ دەستی کەوێ و و دەستی نەکەوت بێ.

«مست. مت.» شتێک، جێگایەک یا وڵاتێک کردنه چەند پارچه:: گۆشتەکه بەش بەش کەن و بیبەن بۆ ئەو ماڵانه. ئیستعمار نەبا کەس نەیدەتوانی ئەم وڵاته وا بەش بەش کات.

«ست.» حاڵی شتێک، جێگایەک یا وڵاتێک که پارچه پارچه و لەت و کوت کرابێ،

«مست.، مت.» 1- بێ بەهره کردنی کەسێک لەوەی بۆی دیاری کرابێ:: فەرزنده چووه دەرێ هەتا هاتەوه بەشەکەیان خواردبووو. 2- «مج.» به ناڕ وا دەست، دە ماڵی خەڵکی نان و دەست به سەر هێندێکی یا هەموویدا گرتن.:: مامەکەیان بەشی ئەو هەتیوانەی هەر خوارد.

«مست. لا.، فج» بێ بە هره بوون، مەحرووم بوون:: منداڵینه هەرچی درەنگ بێتەوه بەشی دەخورێ.

«نمف.: بەش خوران، کە سێکی بەشی خورابێ، شتێکی لێ داگیر کرابێ، به زۆر ماڵی زەوت کرابێ.:: ئەی بەش خوراو خۆمان.

«کن.» به کەسێک دەگوترێ: «ڕەببی بەشت بچێتەوه سەربەشان» به نیازی ئەوەی ئەو کەسه کەسێکی نزیکی بمرێ و ببێته میراتگری و هێشتا میراتەکە بەش نەکرابێ خۆشی بمرێ و بەشەکەی ئەو بەسەر میراتگرەکانی پێشوودا بەش کرێتەوه.

بەس بوون، کفایەت بوونی له شتێ بۆ مەبەستێ:: سێ مێتر فاسۆنیا بۆ کۆت و شاڵوار بەش دەکا. چێشتەکه زۆره سێ کەسی دیکەش بێن هەر بەش دەکا. کەوشەکەی برزۆ بەشی سێ مانگی نەکرد. دەستی پێوه نەگرتبا تووتنەکەی بەشی هەفتەیێکی نە دەکرده. زیاتر بیری له پارەی سەرفترەکه دەکردەوه چۆنی خەرج کات، جێژنانەیەکیش بۆ ژنەکەی و منداڵەکەی بکڕێ.