تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 35
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
1_ بەش
[[ ست: بهغا.، په،: بهخش]]
«نا.»، «کئێر، کعر.،
بک
،» 1-
هەر
پارچەیەک له شتێک
که
لەت
و
کوت
کرابێ.
جا
ئەم
لەتانه هەموویان
به
قەد
یەک
بن
یا
گەوره و
چووک
،
قورس
و
سووک
، و گەوره و
چووک
،
قورس
...
بن
.
هەر
«
جزء
» ێک له ئەجزای «
کل
» ێک.::
دنیا
سێ
بەشی
ئاو
و بەشێکی وشکانییه. بەشی
زۆری
قسەکانی دەربارەی
نەخۆشی
زەردوویی
بوو
. 2-
نەختێ
له شتێ
که
بۆ
چەند
کەس
تەرخان
کرابێ.
ئەو
نەختەی
بەر
یەکێکیان دەکەوێ. «عا.»، حصة، سهم.:: بزانن بەشی
خۆی
چەندی
بەردەکەوێ بیدەنێ. بەشی
خۆی
به
زیادەوه وەرگرتووه و هێشتاش ناڕازییه. 3-
ڕزق
و
ڕۆزی
.
قیسمەت
و نه
سیب
. «بەشی قڕژەی
نان
و گۆشته»، «
یاخوا
بەشت
هەر
دووزمانی
بێ
». «خوایه ڕازیم
به
بەشت» .4- پارچەیەک،
هێندێک
و
نەختێک
له شتێ
که
به
شەریکایەتی ئی
چەند
کەسان
بێ
.::
ئەم
ئۆتۆمبێله بەشی خەسرەوی پێوەیه.
ئەم
خانووه
بە
شی
هەتیوی
پێوەیه،
بێ
ئاگاداری
قازی
نافرۆشرێ. 5-
مەڵبەند
، ناوچەی
ان
هەر
هەرێمێکی وڵاتێک::
شاری
هەڵەبجه له بەشی شارەزووره، بەشی جوانڕۆ دەکەوێته جنووبی
کوردستانی
سنه
. بەشی موکریان له
کوردستانی
ئێرانه.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
2_- بەش
[[؟]]
(ست.)
ئاواڵە
داپچراو،لێک
کراوەوە
. برینەکەی
دەمی
بەش کردۆتەوە. تێبــ. -آ)
ئەم
سفەتە زیاتر
بۆ
دەمی
گیاندار
و
برین
بەکاردێت. ف)
من
وای
بۆ
دەچم
کە
ئەم
وشەی
دەگەڵ
(١-بەش)
هەر
یەک
بن و یەکێک
لە
مەءناکانی (١-بەش)
بێ
، چوونکو وەختێ (
دەم
) دادەپڕێ
یا
(
برین
سەری
دەکاتەوە، ڕاستتییەکەی
ئەوەیە
(کل)ێک دەبێتە
دوو
(
جز
) سەرەڕای ئەوەش چوونکو
زۆر
لەم
بۆچوونەی
خۆم
دڵنیا
نەبووم
وەکوو
واحیدێکی
سەربەخۆ
حیسابم
کرد
و
بە
جیا
نووسیم.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
3-بەش
«ست.»، «مک.»
حاڵی
گایەکی ناوچاوانی
تا
سەردەمی
سپی
بێ
،
خۆی
ڕەنگی چ
دەبێ
ببێ
. «
وەک
گای بەش وایه» .* «هل.» قەش.2-
حاڵی
بزنی
ناوچاوان
سپی
. * «مک.، هل.»
قەشان
. 3- (هل.)
حاڵی
مانگایەکی
ناوچەوان
سپی
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەش به حاڵی
... ڕستەیەکه، یەکێک له
سەرەتا
یا
دوایی
قسەی
زیاد
دەکا
تا
ئەو
کەسانەی گوێیان له قسەیەتی نەیبەنە سەرخۆیان:: بەش
به
حاڵی
خۆم
دەڵێم
پیاوی !
درۆزن
ڕووی
ڕەش
بێ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەش بڕان
«مست.
لا
.. فج.»
بێ
نسیب
بوونی
کەسێ
له شتێ «ماددی،
مەعنەوی
»
که
به
هیوا
بووبێ پێی بگا و
دەستی
کەوێ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەش بڕاو
«نمف.: بەش
بڕان
» کەسێکی بەهەویای شتێک بووبێ
دەستی
کەوێ
و و
دەستی
نەکەوت
بێ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەش بە ش کردن
«مست. مت.» شتێک، جێگایەک
یا
وڵاتێک کردنه
چەند
پارچه:: گۆشتەکه بەش بەش
کەن
و بیبەن
بۆ
ئەو
ماڵانه. ئیستعمار
نەبا
کەس
نەیدەتوانی
ئەم
وڵاته
وا
بەش بەش
کات
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەش بەش
«ست.»
حاڵی
شتێک، جێگایەک
یا
وڵاتێک
که
پارچه
پارچه
و
لەت
و
کوت
کرابێ،
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەش خواردن
«مست.، مت.» 1-
بێ
بەهره
کردنی کەسێک لەوەی
بۆی
دیاری
کرابێ:: فەرزنده چووه
دەرێ
هەتا
هاتەوه بەشەکەیان خواردبووو. 2- «مج.»
به
ناڕ
وا
دەست
،
دە
ماڵی
خەڵکی
نان
و
دەست
به
سەر
هێندێکی
یا
هەموویدا گرتن.:: مامەکەیان بەشی
ئەو
هەتیوانەی
هەر
خوارد.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەش خواردن
«مست. لا.، فج»
بێ
بە
هره
بوون
، مەحرووم
بوون
:: منداڵینه
هەرچی
درەنگ
بێتەوه بەشی دەخورێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەش خوراو
«نمف.: بەش
خوران
،
کە
سێکی بەشی خورابێ، شتێکی
لێ
داگیر
کرابێ،
به
زۆر
ماڵی
زەوت
کرابێ.::
ئەی
بەش
خوراو
خۆمان
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەش چوونەوه سە ربەشان
«کن.»
به
کەسێک دەگوترێ: «ڕەببی بەشت بچێتەوه سەربەشان»
به
نیازی
ئەوەی
ئەو
کەسه کەسێکی
نزیکی
بمرێ و ببێته میراتگری و
هێشتا
میراتەکە بەش نەکرابێ
خۆشی
بمرێ و بەشەکەی
ئەو
بەسەر میراتگرەکانی پێشوودا بەش کرێتەوه.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەش کردن
بەس
بوون
، کفایەت
بوونی
له شتێ
بۆ
مەبەستێ::
سێ
مێتر
فاسۆنیا
بۆ
کۆت
و شاڵوار بەش
دەکا
. چێشتەکه
زۆره
سێ
کەسی
دیکەش
بێن
هەر
بەش
دەکا
. کەوشەکەی برزۆ بەشی
سێ
مانگی
نەکرد.
دەستی
پێوه نەگرتبا تووتنەکەی بەشی هەفتەیێکی
نە
دەکرده. زیاتر بیری له پارەی سەرفترەکه دەکردەوه
چۆنی
خەرج
کات
، جێژنانەیەکیش
بۆ
ژنەکەی و منداڵەکەی بکڕێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەشکی
[[ به/2 + شك + ئی «زهمیری:وی = ئهو ]]
«
تب
.، بنت.» تم:
بەشکه
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەشکێکو
[[ به/2 شك +ئێك «= 3- ئی» +ئوو «زهمیری: ئێوه» ]]
«
تب
.، بنت.» تم:
بەشکه
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەگه بەشە به شدارین
«کن.»
ئەگەر
شتێک بەش دەکەن ئێمەش بەشی
خۆمان
دەوێ. تێبــ.ینی:
به
لای
منەوه
ئەم
وشەیه،
هەر
بۆ
ئەو
کاته بەکاردێت
که
یەکێک
به
حەققانەت و
ڕاستی
بەشی دەشتێکدا هەبێ و
ئەگەر
ویستی
وەری
بگرێ،
نەک
ئەوەی
که
«بەش» بخاته
ناو
شتێکەوه «ببێته شەڕێک تێیدا»،
جا
بۆیه
وا
تێدەگەم:: «
بەشداری
خەمتانم»
یا
«له
خۆ
پیشاندانەکەدا
بەشدار
بوو
»
که
تازه
له «مساهمة» و «
اشتراک
» ی عەڕەبی
ڕا
تەرجمه کراون، له
جێی
خۆیان
نەبن و
بۆ
ئەم
تەرحە وشتانه:
هاوبەش
،
هاوبەشی
،
به
باشتر
دەزانم. 2- «مج.»،مک.»
سەگ
. تێبــ.ینی:
بەو
ئیعتیبارە ی
که
هەرچی
له ماڵێ بخورێ بەشی
ئەوی
تێدایه و
دەبێ
بیدرێتێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەشدار
« «سفا.» 1-
حاڵی
کەسێکی بەشی له شتێکدا هەبێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەشقم
[[ محر: بهشكم]، ]
«
تب
.، بنت.»، «مک.» تم:
بەشکه
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەشورار
[[ب/8+ شوار]، ]
(ست.)، (مک.)
حاڵی
سابوونێکی
باش
کەف
بکا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەشوو
«ست.»، «کعر.، سن.»
حاڵی
ئافرەتێکی
که
شووی
کردبێ.::
مام
بارام
سێ
کچی
بە
شووی
هەیه و دوانیشی
لە
ماڵەوه عازەبن.* «مک.»
به
مێرد
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەشوودان
«مست. مت.»، «کعر.، سن.» ١-ژن
یا
کچێ
له پیاوێک
مارەکردن
. 2-
هەڵخەڵەتاندن
و
تووشی
بەڵاکردنی
کەسێ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەشک
[[ كو، عا.]، [ به /8 +شك] ]
«سفا.»
حاڵی
کەسێکی گومانی له
کەسێ
له کارێ،... هەبێ::
هەر
له هەوەڵەوه
لێی
بەشک
بوون
له
خۆی
بەشک
نەبێ
قسەی
وا
ناکا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەشکم
[[به/2+ شك + ئم «زه میری: من» ] ]
«تب. بنت» تم:
بەشکه
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەشکه
[[ به/ 2+ شك + 1-ئه]
«
تب
.،
بنت
.،» «
ئەدی
ئەگەر
...،
ئەگەر
ئەگەرهاتوو...،
ئەی
که
....
هات
ووا....، تێبــ.ینی: 1»
ئەم
وشەیه
هاوتای
زۆره
که
هەر
یەکەیان
هێندێک
دەنگیان «هێندێکیان له
ناوەڕاست
و هەموویان له
دوایی
»
لێ
زیاد
کراوه، دەنگەکانی
دوایی
بە
لای
منەوه «
زەمیر
» ن، له ڕابردوودا «
بەشکم
»
دەگەڵ
بەشکوو
بە
پێی زەمیرەکەی
دوایی
مانای
جیاواز
بووه،
بەڵام
بەرەبەره
ئەو
فەرق
و جیاوازییه
لەناو
چووه و
هەموو
وشەکان
یەک
مانایان
بۆ
ماوەتەوه. 2- تەلەففوزی
ئەم
وشانە ش گۆڕانی بەسەردا هاتووه بەلای منەوه له ڕابردوودا «
بە
،
شکم
=
بەشکی
من
» گوتراوە و له
قورسایی
تەلەففوز خراوەته سەردەنگی «ش»
بەڵام
ئیێستا
ئەم
وشەکه... ج»
وەکوو
نیشانم داوه کەرتی «
شک
.»
لەم
وشەیەدا
هەر
«
شک
» ی عارەبییه،
بە
ڵام
من
خۆشم
لەم
«
شک
» ە
به
شکم
. *بەشقم.
بەشکم
.
بەشکێکم
.
بەشکێکو
،
بەشکوو
،
بەشکم
.
بەشکی
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەشکۆ
[[ به/2 + شك + ئو «زهمیری: ئێوه ]]
«تب. بنت» تم:
بەشکه
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەشکەم
[[بهشكه + ئم «زه میری من» ]، ]
«
تب
.». «بنت.» تم:
بەشکه
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەشی خوا
«نت.»، «
سیم
،»
هەرچی
له
لایەن
خواوه
به
ئادەمیزاد
بگا، وەکوو:
ڕزق
و
ڕۆزی
،
بەختەوەری
و
بەدبەختی
،
بەڵا
و
نەگبەتی
و
نەخۆشی
،
منداڵ
و...:: بەشی خوایه و شوکرانەی دەوێ * «مک.» بەشی
خوڵا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەشی خودا
«نت.»، «مک.» تم: بەشی
خوا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەشی خوڵا
«نت.»، «مک.» تم: بەشی
خوا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەشینەوه
[[بهشین «بهخشین +٢- ئهوه/2]]
«مست. مت.» ١-
دابەش
کردنی شتێک بەخۆڕایی::
شیرینی
دەبەشنەوه.
گۆشتی
قوربانی
دەبەشینەوه
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەشەرت
[[عا.]، [کە.]، [به/٨+شهرت «شهرط» ]]
«ست.»
بە
پێی
قەرار
و مەدارێکی
لە
پيشدا قسەی
لێ
کرابێ.::
به
شەرتێ دەگە ڵت
دێم
که
تۆ
هیچ
نەکەی
.
بە
شەرتێ دەگەڵی
ئاشت
بۆتەوه.
خۆ
تۆ
بە
شەرت
نەبویته
ئەندام
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئا، ئا ! دەبەشنەوه
ڕستەیێکه بەسەر سووڕمانەوه دەگوترێ. زیاتر
دووکاندار
به
کڕیارێکی
دەڵێ
که
نرخێکی
وا
بۆ
کاڵایەک
بڵێ
نەچێتە عەقڵەوه.*
بە
خشینەوه.
دابەش
کردن/2.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەش چوونەوه سە ربەشان
«کن.»
به
کەسێک دەگوترێ: «ڕەببی بەشت بچێتەوه سەربەشان»
به
نیازی
ئەوەی
ئەو
کەسه کەسێکی
نزیکی
بمرێ و ببێته میراتگری و
هێشتا
میراتەکە بەش نەکرابێ
خۆشی
بمرێ و بەشەکەی
ئەو
بەسەر میراتگرەکانی پێشوودا بەش کرێتەوه.
1
2