مست. لا.»، «مک.» چەواشەبوونی ئەحواڵی کەسێک لەباشی ڕا بۆ خەراپی.::دە ک ڕەببی تەخت و بەختی و رگەڕێ

ست.»، «مک.» 1- کە سێکی له ناو نوێندا بێ بەڵام نەخەوتبێ، جا نووستبێ و هەڵستابێت یا هێشتا خەوی لێ نەکەوتبێ:: دوێنێ شەوێ بوو به چواریش هەر به خەبەر بووم. 2- موتڵەقی کەسێکی نەنووستبێ:: بزانه ئاغا بە خەبەره یا نەنووستووه.* «سن.» خەوەر، بێدار. «بک.» هشیار «جن.» بیار.

مست. مت.»، «کن.» تم: بەخێوکردن.

هێزێکی نادیاره، ئادەمیزاد له زۆر کۆنەوه بۆ خۆی ڕەچاو کردووه و لای وایه هەر چاکه و خراپەی بەسەری دێ لەو هێزەوەیه.

نمس.» تم: بەخت کردن، تێبــ.ینی: آ) بەلای منە وه ئەم وشەیه و «بەخشین» و «بەشینەوه» و «پەخش» و «بەش» هەموویان له سەرچاو یەکەوە کەوتوونەتەوه و لە ڕێگای گۆڕان و گەشە کردنا به قۆناغی زمانی «پەهلەوی» دا تێپەڕیون که قۆناغی پێش قۆناغی ئێستای زمانی کوردییه و لێک ترازاون و هەر لکەی ڕچەی تایبەتی خۆی گرتۆتە پێش و مانای جۆربەجۆریان هێناوەته گۆڕ. ئەم وشەیە و «1- بەخت» له سیغەی مەفعوولی ئا وێستاییدا «بەخته» ماونەوه و تۆزێ گۆڕانیان بەسەردا هاتووه و ماناکەشیان دژ وەستاوه. ب» ئەم وشەیه به تەنیایی لەزمانی کوردیدا دەکار ناکرێ و به هۆی فیعلی مساعدی «کردن» مەسدەری «بەخت کردن» لێ داتاشراوه.

(ست.) ١- حاڵی دایک و بابێکی منداڵیان نالەبار و ناعاملاوبێ. دایە گیان بە هۆمێدی خودای نایەڵم ئەمەگ بەخەساربی. ئەمەگ بەخەسار خۆی منداڵەکانی یەکێکیان باش دەرنەچوون. ٢- حاڵی کەسێکی سەرەڕای ماندووبوون بە کارێکەوە هیچی بۆ حیساب نەکرێ.

ست.» 1- تم: بەدبەخت. «ڕەشه بەختم بە خەڵک سەگ دەوەڕێ»، «ڕەشەمێ بوو، به من پشیله وە ڕی» «پیرە مێرد» 2- ئافرە تێکی شووی کردبێ و له ما ڵو مێردی ناڕازی بێ. «د ەک بەخت ڕ ش خۆی.... بۆ مێردی کردی.» .

مست. مت.» له دەست دەر کردنی شتێک، ماڵی خۆ بێ جێ تەخشان پەخشان کردن، دۆڕاندن لە قومارا. ئەو هەموو ماڵەی بۆ بەجێ مابوو ساڵێ وەرنەسووڕابۆوە هەمووی بەخت کرد. هەزار دیناری بە پۆکەر بەخت کرد.

«نا.» 1- «بەرخەنێرێکی لەدوو ساڵان گەور تر بێ.» «جێد.»، ل- 14». 2- «بەران و سابرێن» «خا. ب1، ل-142». 3- «بەران، خرت، سابرێن.» «معر.. کشت، ب1. ل-42.» 4» مک.» به ڕانی خەسێنراو.

نت.»، مانگی «مایس» دەکەوێته «نیسان» و حوزەیران، سی و یەک ڕۆژه. سێەم مانگی بەهار.. تێبــ.ینی: بۆیه ئەم ناوی لێندراوه چونکوو خۆی لەو مانگانه نییه به شێوەیەکی ئاسایی بارانی تێدا ببارێ، بەڵام ڕێی دەچێتی ببارێ و ڕێشی تێدەچێ نەبارێ، بارین و نەبارین بە بە خته.

کن.» هەمیشه تێدەشکێ و دەکاراندا سەر ناکەوێ.

کن.» هەر کارێکی دەستی بداتێ سەردەکەوێ.

ست.» 1-تم: بەختەوەر:: خۆی بە بەختیار دەزانێ. 2- ناو بۆ نێرینه.

حمس.» 1- حاڵەتی کەسێکی خاوەن بەخت و بەختەوەر.:: بە ختیاری لەمە زیاتر چۆن د بێ؟ 2- ناوی عەشیر تێکی گەوره و ئازایه، عەشیرەتی لووڕی گەوره. تێبــ.ینی: گومانم لەوەدا نییه که ناوی ئە م عەشیر ەته پەیوەندێکی دەگەڵ «بەخت» و «یار» دا نییه که وشەی بەختیاری ئیمڕۆ هەیەتی و باش دە زانین وشەیێکی تازەیه، بەڵام بە دووری نازانم که ئەم ناوه له «ئەپا خذیذره، ئەپاختەره» ی ئاوێستایی به مانای «باکوور= شیمال» که له زمانی پەهلەویدا بۆته «ئەپاختە ره» کەوتبێتەوه. «تم: معین، بورهان، ج1، ل-204» .

نت.» بەرخێکه له دوو ساڵ گە ورە تر بێ و خاو ەنی هەڵیبژاردبێ له دوا ڕۆژا ببێته «بەران»، بەڵام هێشتا نەزانێ لەکاتی خۆیا بۆ «بەران» د ست دەدا یان نا.

ست. مک.» خاو ن بەخت، کەسێ بەختی هەبێ.:: منداڵی بەختەوەرییه * «کعر.» بەختیار.

حمس.» تم: بەختیاری /1.

مست. مت.» لێ بووردن، لێ خۆش بوون، عافوو کردن.:: بی بەخشێ. ئەو جارەش دەتبەخشین جارێکی تر شتی وا نەکەی. 2- «مست.، لا.» شتێک بەخۆڕایی و به بێ پارە دان بە کەسێک.:: جوامێر ئەسپەکەی بەخشیوه.

مست. مت.»، «مک.» تم: بە شینەوه.

مست. لا.» به خۆ نازین، لەخۆبایی بوون.