تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئاگربارانە
[[ ئاگرباران + ە ــ ئە/ ]١ ]
«نتـ.» هەوایەکی گۆرانی کوردییە. □ «ئەی خودا لەم ئاگربارانە، ئەی خودا لەو ڕێزە خاڵانە، یار بەبێ تۆ مالم وێرانە». «فۆلکلۆر».
ئاگربازی
«حمسـ.»، «سیمـ.» تمـ: ئاتەشبازی.
ئۆباڵ
[[=عا.: وبال]]
«نا.» سزا و مەسئوولییەتی ئەنجامی خراپ کە لە کردن یا نەکردنی کارێک دەوەشێتەوە. «ئۆباڵت بە ئەستۆم ڕۆژ بازاری قیامەتێ» «ڕۆژی قیامەتی مەسئوولییەتی گوناحەکانت ڕوو بکاتە من». «کوشتەی فیراقی تۆیە عیلاجی ئەگەر نەکەی» «ئۆباڵی بەو ملەت کە دەڵێی نێرەکە کاردووە» «ڕەزا_۴۰» ٭وەباڵ.
ئۆینباز
«نفا.» ١- ئەو کەسەی کردەوەی وا دەکا خەڵک پێی ڕابوێرن. ۲- فێڵباز، کەسێکی کارەکانی ئاڵۆز بن و خەڵک سەرە و دەری لێ نەکەن.
ئیجبار
[[=عا.: اجبار]]
(نمس.) ناچاری، زۆری، تۆبزی.
ئیجبار کردن
[[عا. لو.]]
(مست. مت.) ناچارکردن، بە تۆبزی کارێک بە کەسێک کردن.
ئیجباری
[[عا. کو.]]
١- (س.) کاری بەزۆر، کارێکی کەسێ لەژیر پاڵەپەستۆی یەکێکی تر دەیکا. ٢- (نت.)، (کئێر.) خزمەتی سەربازی کە بە پێی قانوون دەبێ هەموو کەس بۆ وڵاتی خۆی ئینجامی بدا. ((...قەت بووە ئیجباری لە کوردی بگرێ)).
ئیخباری لێ کردن
[[عا. کو.]]
(مست. مت.)، (کعر.) ئاگادار کردنی میری دەربارەی کەسێ یا کەسانێ یا هەڵسان و دانیشتنیان. ((بە میرزا قادر بڵێن ئیخباریان لێ کردووە خێرا بگەڕێتەوە سیتەک.)) تێبــ.- ئەم وشەیە و ئەوی پێشەوەشی تەنیا بۆ مەبەستی خراپە بەکاردێن.
ئیخباری کردن
[[عا. کو.]]
(مست. مت.)، (کعر.) ئاگادار کردنی میری لە کارێک یا دەربارەی شتێک. ئیخبارییان کردووە کە ماڵی شێخ لەتیف پڕە لەوانەی لە کۆمەڵە ڕایان کردووە. *(کئێر.) ڕاپۆرت دان، گوزاریش دان.
ئیخبارییە
[[=عا.: اخباریە]]
(نا.)، (کعر.) نامە یا هەر جۆرە نووسراوێکی بۆ ئاگادار کردنی میری لە کار و چالاکی و هەستان و دانیشتنی کەسێ یا کەسانێ بنووسرێ. * (کئێر.) ڕاپۆرت، گوزاریش.
ئیستیخبارات
[[عا.]]
(کعر.)، (مست. مت.) خەبەر وەرگرتن، گەڕان بە شوێن دەنگ و باساندا. ٢- (نا.) داییرەیێکە بۆ کۆکردنەوەی دەنگ و باس و پاراستنی سوپای هەر دەوڵەتێک. *(کئێر.) ڕوکنی دوو. ٣- (مج.) ئەو کەسەی لەم داییرەدا ئیش دەکا.
ئیستیقبال
[[-عا.: ئیستیقبال]]
(نمس.) تم؛ ئیستیقبال کردن. ((مەزانۆ مەیۆ بە ئیستیقبالت)) (( زەروورەن بە دین جەمین لاڵت)) (خانا- ٨٧).
ئیستیقبال کردن
[[عا. کو.]]
(مست. مت.) ١- بەرەوپیرچوون، پێشوازکردن. ٢- بە خۆشی وەرگرتنی قسە یا کاری کەسێک.
ئیشتیباه
[[=عا.: ئیشتیباه]]
(نا.). ١- (کئێر.) سەهو، غەڵەت. میرزا ڕەشید هەمیشە لە حیسابدا ئیشتیباهی هەیە. ٢- (کعر.) شک، گومان، دوودڵی.
ئیشیئباه لێکردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.)، (کعر.) ١- شک کردن لە کەسێ کە ڕەنگە کارێکی کردبێ. ئیشتیباهی دزییان لێکردووە بۆیە گرتوویانە. ٢- شک لە نەخۆشییەک کردن کە تووشی کەسێک بووبێ. دوکتۆر دەیگوت ئازاد ئیشتیباهی سیلی لێدەکرێ.
ئیعتبار
[[=عا.: ئیعتبار]]
(نا.) ١- نرخ، بایەخ. قسەی ئەم پیاوە ئیعتیباری بۆ نییە. ئەوەندەیان درۆ کردووە قسەیان ئیعتیباری نەماوە. ٢- باوەڕی، بڕوا، بە حیساب هاتن. ئیعتیباری پێ مەکەن. پیاوی هەڵمەتە کاسە بە هیچ ئیعتیبار ناکرێ. ٣- (کئێر.)، آ) ئەو باوەڕەی بازرگان یا بانک بە کەسێکی دەکا و پارە یا کاڵای بە قەرز دەداتێ. ئیعتیباری ملوێنێکی لە بازاڕ هەیە. بانک ئیعتبارێکی سەت هەزار تمەنی بۆ کردۆتەوە. *(کعر.) ئیعتیماد. ب) میقدارێک پارەیە لە بوودجەی دەوڵەتیدا بۆ مەبەستێک تەرخان دەکرێ. ئیعتباری سووتەمەنی مەدرەسەکانی مەهاباد ساڵی ٢٥٠ تمەن بوو.
ئیعتیبار پێ کردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.)، (کئێر.) باوەڕ کردن بە کەسێ لە هەر بابەتێکەوە بێ.
ئیعتیبار کردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.)، (کعر.) بە حیساب هێنان، لە قەڵەم دان. ئیعتیباری کەن من هەر نەبووم، وای ئیعتیبارەکە پیاوێکی کوشتوە و خۆی هاویشتۆتە ماڵت.
ئیعتیبارنامە
[[عا. کو.]]
(نت.)، (کئیر.) ١- کاغەزێکە تێیدا دەنووسرێ کە کەسێ بۆ نوێنەرایەتی پەرلەمان یا کۆنگرەی پارتێکی سیاسی هەڵبژێردراوە و ئەندامی ئەنخومەنی هەڵبژاردن ئیمزای دەکەن. ٢- نامەیەکە باڵیۆزی دەوڵەتێک لە سەرۆکی دەوڵەتی خۆیەوە بۆ سەرۆکی ئەو دەوڵەتەی دەبا کە لە وڵاتەکەیدا بۆتە باڵیۆز و بەپێی ڕێ و شوێنێکی تایبەتی تەسلیمی دەکا. (عا.) ئەوڕاقی ئیعتیماد.
ئیقباڵ
[[عا.: ئیقباڵ= ڕووتێکردن]]
(نا.) بەخت، تاڵع. چبکەم ئیقباڵی منیش ئاوایە. ((هەموو شتێک بە ئیقباڵە)).