تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 641
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بۆرباو
[[1-بۆر+4-باو]]
«ست.» تم:
بۆرەڵووک
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
دەباوەش گرتن
«مست. مت.» د ەست
دە
ناو
قەد
یا
سەروتری
کەسێ
وەرهێنان تێبــ.-
ئە
مەیان
بۆ
دەربڕینی
هەستی
خۆشەویستیه
بەرامبەر
کەسێ
و زیاتر
لە
نێوان
دڵداران و
دوو
دۆستیش
کە
دەمێک
بێ
یەکتریان نەدیتبێ، باوە و ڕوودەدا.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
لەباو ەش کردن
«مست. مت.» هەڵگرتنی یەکێک و بەسینگی خۆوە
نووساندن
و
بە
د
ستێ
یا
هەردووو
دەست
ڕاگرتنی
تا
نەکەوێته خوار.:
کچی
خانمۆڵ،
بڕۆ
ئەو
منداڵه
لە
باو
ش
که
و بیهێنه با
هێندە
نەگری.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئابات
«مکـ..»، «سـ..»
ئاوەدان
. تێبــ. -
ئەم
وشەیە
بە
تەنیایی
دەکار ناکرێ،
دەگەڵ
ناوێک
تەرکیب
دەبێ
و ناوێکی
تازە
دروست
دەکا
بۆ
ناونانی
ئاوایی
و
دێهات
،
لە
کوردستان: حاجیابات، حەسەنابات، عەلیابات. *
ئاوا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئابان
[فر. ]
«کئێر.»، «نا.»
مانگی
هاشتەمی ساڵی
ئێرانی
،
دووەم
مانگی
پاییز
«٢١ی تشرینی
یەکەم
- ٢٠ تشرینی
دووەم
»، *
خەزەڵوەر
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئابدارباشی
[ ١- ئابدار + باشی «تو = سەری»، کو. تو. ]
سەرۆکی
هەموو
ئەو
کەسانەی
لە
ئابدارخانە
«تمـ.: ـ»
ئیش
دەکەن.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاتەشبازی
[ [ئاتەش + بازی] ]
«حمسـ.» هەڵدانی
فیشەکەشێتە
و
تەقەمەنی
ڕەنگاوڕەنگ
و جۆربەجۆر
لە
جێژن
و ئاهەنگاندا،
بۆ
کەیف
و
خۆشی
□ «
ئاتەشبازی
بە
کونگی
خاڵی
ناکرێ».
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاخەبان
[ [٢- ئاخ + ٣- ئە٢ + بان ]]
«نتـ.» ١- داپۆشینی سەربانی خانو
بە
گڵ
و
خۆڵ
پاش
دارەڕا
کردن
و
پێش
سواغ
دان
*
گڵەبان
. ٢- «بکـ.»
هاوشاری
،
خەڵکی
وڵاتێک، هاونیشتیمان «!» «کفـ ـ ٤١» ٣- «هلـ.» چاوەخانوێکی سەربانەکەی
تەخت
بێ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاردەبارە
[ [ئارد + ه ـ ئە/١ + بار + ە ـ ئە١/ ]]
«نتـ.»، «سیمـ.»
هەندێک
ئاردە
زیاد
لە
مزەی
ئاش
، ئاشێر دەیدا
بە
ئاشەوان*
ئاردەوارە
، «مکـ.» قڕەمزە. تێبــ. ـ «
بارە
»
کە
لەم
وشەیەدا هاتووە
دوو
ڕێی دەچێتێ، یەکیان
کە
بە
مانای «
بەهرە
» و ئەویتریان «
بار
+ ە ـ
ئە
/ ١»
بێ
کە
ئەو
دەمە
مانای وشەکە دەبێتە «هەقی
بار
کردنی ئارد»، بەلای منەوە ئەمەیان نیزیکترە
لە
ڕاستی
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاریباری
«نتـ.»، «کیـ.»
هەڵووچە
،
هەڵووژە
. هس.:
ئاڵووباڵوو
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئازوباز
«نتـ.»، «سیمـ.» تمـ:
ئازوبەزە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاغابانوو
«نتـ.»، «مکـ.» قوماشێکی لۆکەیه،
یا
دێغ
دێغی
ڕەش
و سپییە
یا
گۆل
گۆل
بە
ئەندازەیێکی
تایبەتی
و
چوارگۆشە
دروست
دەکرێ
و پیاوان لەسەری دەبەستن،
لە
هێندێک
شوێن
لە
باتی
ڕەش
و
سپی
،
سوور
و
سپی
باوە. * جامانه،
جامانی
، جەمەدانه،
جەمەدانی
. 2 -
هەر
ئەو
قوماشەیە و
تۆزێ
باشتره،
بە
ئەندازەی
تایبەتی
بڕبڕ
نەکراوە و
چەشنی
قوماشی
تر
بە
تۆپه، ژنان دەیکەن
بە
کراس
. *
ئاغەبانوو
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاغەبانوو
«نتـ.» تمـ:
ئاغابانوو
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئامباز
[[ ئام + باز = بازوو «باسک» ]]
«نتـ.»
کاری
دوو
کەس
کە
یەکتر
لە
باوەش
کەن
، باسکیان
تێک
بهاڵقێنن.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئامباز بوون
«مستـ. متـ.»
ئاواڵە
کردنەوەی
دەست
و
باسک
و
لە
کەسێک وەرهێنانە،
بە
جۆرێک دەستێ
بە
ژێر
باسک
و دەستێ
بە
سەرشانیدا
لە
تەختی
پشتی
کابرا
بگەنەوە
یەک
، کابرای
تریش
هەر
وا
دەکا
. تێبــ. ـ
دوو
دۆست
کە
ماوەیەک یەکتریان نەدیبێ ئامبازی
یەک
دەبن
یا
دوو
کەس
کە
پێکەوە
نیازی
شەڕیان هەبێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاوبارە
[[ئاو/١+ بار + ئە/١]]
(نت.) پلووسکێکی گەورەیە،
لە
دار
یا
تەنەکە
و
ئەو
جوورە شتانە
دروست
دەکرێ
،
بە
سەر
(
شیو
)
یا
شوێنێکی نزما
کە
کەوتبێتە
نێو
کێڵگەوە
ڕایەڵ
دەکری و
ئاو
لە
بەرێکەوە دەباتە
ئەو
بەر
بۆ
کشتوکاڵ
. *
قەمتەرە
. تێبــ.- آ) ئەمەی
لە
سەرەوە
باس
کرا
، شکڵی
ئەم
دوایانەی
دروست
کردنی (ئاوبارە)یە
کە
کەرەستەی
نوێ
پەیدا
بووە
،
دەشێ
لە
ڕابردوودا (
شیو
)
یا
شوێنە نزمەکەیان
بە
پانایی
پێویست
پڕکردبێتەوە،
بە
خۆڵ
یا
ئیشکە
کەڵەک
دیواریەکان هەڵچنی
بێ
،
تا
هاتۆتە ئاستی زەویەکان و
ئەوجار
جۆگەیان
بە
سەردا
کێشابێ. ب) ئەسڵی کەرتی دووەمی
ئەم
وشەیە (
بارە
)ش
دوو
ڕێی دەچێتێ: یەکەمیان
ئەوەیە
کە
لە
(ڤەرە)ی ئاوێستایی
بە
مەعنای (
شوێن
،
جێگا
) وەرگیرابێ
کە
(
وار
) ئێستاش
لە
لەهجەی باکووریدا (تم: ژابا-٤٢٩) و
لە
(هەوار)ە ناوەندیشدا
بەم
مانایە
بەرچاو
دەکەوێ.
یاخۆ
لە
(ڤارە)ی ئاوێستایی
کە
(
بارە
، باروو)ی
فارسی
لێ
کەوتۆتەوە
بە
مانای (
دیوار
،
قەڵا
) (تم:
معین
.
فەرهەنگ
، ج١-٤٥١) و
لە
(
دیوار
)ی کوردیشدا دەبیندرێ،
ئەگەر
ڕاستی
بۆ
چووبم
ئەوا
مانای وشەکە دەکاتە (دیواری
ئاو
، جێگای
ئاو
). دووەمیشیان
ئەوەیە
کە
کەرتی (
بارە
)
لە
ئەسڵا (
بوارە
)
بێ
و دەنگی (و) کەوتبێ،
لەم
حاڵەتەدا مانای وشەکە دەبێتە بواردنی
ئاو
، پەڕاندنەوەی
ئاو
...
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاوبارە
[[؟]]
«نتـ.»، «سنـ.» شیرەی
گوڵان
کە
هەنگ
دەیگێڕێ و دەیکا
بە
هەنگوین
. «تم: مخـ. جـ۱- ۲۵»
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگر لێبارین
[[ئاگر + لێ «لە + ی = ز» + بارین]]
«مستـ. لا.»، «کنـ.»
بەڵا
بەسەر
هاتن
،
تووشی
ناڕەحەتی
بوون
. ● «
ئاگری
لێبارێ»
تووک
و نزایە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگرباران
«نتـ.»، «کنـ.» ١- گەرمای
بێ
ئەندازە
. ٢- دابارینی
گوللە
لە
شەڕدا،
دەستڕێژ
کردنی
چەند
کەس
وێکڕا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگرباران کردن
«مستـ. متـ.»
بۆمبا
،
گوللە
تۆپ
و
تفەنگ
و
هەرچی
لەم
بابەتە
بێ
بە
سەر
جێگایەک
یا
کەسێکدا
بەردانەوە
.
25
26
27
28
29
30
31