(نت. ست.) ١- هەر وڵاغێ کە باری لێ بندرێ. بارەبەرمان هەر ئەو گوێدرێژەیە.

(ڕستە)، (مک.) تم: بارەکەڵڵا.

(نت.)، (کئێر.) بەربێڵایەکە لە خان و کاروانسەرایان دروستی دەکەن، کاروانچی بارەکانیان لەوێ دەخەن، تا بەفر و باران و هەتاو لێیان نەدا. تێبــ.- کەرتی (ئەنداز) لە مەسدەری (هەنداختەن) پەهلەوی وەرگیراوە، کە لە زمانی کوردیدا شکڵی گۆڕاوە، و بە مانا پەهلەوییەکەوە بۆتە (هاویشتن، ئاویشتن) زمانی (فارسی)ش ئەم وشەیەی بە شێوەی (ئەنداختەن) وەرگرتووە. ئەم بڕە وشەیە لە تەرکیبی چەند وشەیەکی دیکەی کوردیشدا وەکوو: تیرەنداز، چاوەنداز، سەرەنداز و...و... دەبیندرێ.

(ست.)، (مک.) چلۆنایەتی شوێنێکە لە ڕێ و بانان کە بەردێکی گەورە، بەرزایی زەوی، قەدپاڵی کێو یا لقوپۆپی داران لە باری وڵاغ بدات.

(ست.) حاڵی وڵاغێکی هاتبێتە ئەوەی بتوانێ بار هەڵگرێ، بەڵام هێشتا نەهێنرابێتە بەربار. ئێسترە زەرد بارەکی بووە (وەختی ئەوەی هاتووە باری لێ بندرێ).

ڕستەیەکە بە مانای ئافەرینی خوات لێبێ، بۆ هاندان و قەدرزانین بەکاردێت. *بارەقەڵڵا.

(نت.) ١- کۆشک و سەرای پاتشایان. ٢- دیوەخانی پاتشایان و ئەمیران، کە وەزیر و کاربەدەستانی گەورە لەولاولای پاتشا دادەنیشن و هەرکەسێ کاریکی هەبا و پاتشا ئیجازەی دابا، دەهاتە ژوورێ و قسەی خۆی دەکرد. *(کئێر.) دەربار. (کعر.) بیلات (بەلات) ٣- (نت.) جێگای پارتی سیاسی و نەقابە و یەکێتی و تیپی وەرزش و یاری (فوتبۆڵ و...) تێبــ.- ئەم وشەیە بەلای منەوە ئەسڵی فارسییە و (بارگاه)ە و وای بۆ دەچم کە لە ڕێگەی (شانامە) و (ئەسکەندەرنامە) و ئەو جوورە چیرۆکانە هاتبێتە ناو زمانی کوردی و شێوەی کوردی وەرگرتبێ. وشەی (بار) لە تەرکیبی ئەم وشەیەدا فارسی بە مانای (ئیجازە، ئیزن، ڕوخسەت) دەکاری دەکا، بە دووریشی نازانم کە لە ئەسڵی پەهلەوی بە مانای (بەرز، بڵیند)ە وەرگیرابێ، ئەگەر ئەوەیان قبووڵ کەین وشەکە دەبیتە وشەیەکی کە فارسی لە کوردی وەرگرتووە، تەنیا شتێک وام لیدەکا کەمتر بۆ ئەم لایەی داشکێنم ئەویش ئەوەیە کە نەمدیوە زمانی پەهلەوی وشەی (بارگا) یا (بارەگا)ی تێدابێ.

(نت.)، (مک.) ئەوەندە قۆڕ یا خۆڵە کە بە جارێک (پێمەڕە) هەڵیدەگرێ. چەند بارەپێمەڕە قوڕ دەو قووڵکەیە کەن با پڕبێتەوە.

(نت.)، (مک.) بچێتە خوارەوە. قووڵکەیەک لە هۆو قولینچکە هەلقەنن دوو سێ بارەپێمەڕە قووڵ بێ.

(نت.)، (مک.) تم: بای سوور. مۆری محەممەدی خات بە سێ بای مەمبارەکێتی.

«نتـ.»، «سیمـ.» هەندێک ئاردە زیاد لە مزەی ئاش، ئاشێر دەیدا بە ئاشەوان* ئاردەوارە، «مکـ.» قڕەمزە. تێبــ. ـ «بارە» کە لەم وشەیەدا هاتووە دوو ڕێی دەچێتێ، یەکیان کە بە مانای «بەهرە» و ئەویتریان «بار + ە ـ ئە / ١» بێ کە ئەو دەمە مانای وشەکە دەبێتە «هەقی بار کردنی ئارد»، بەلای منەوە ئەمەیان نیزیکترە لە ڕاستی.

(نت.) پلووسکێکی گەورەیە، لە دار یا تەنەکە و ئەو جوورە شتانە دروست دەکرێ، بە سەر (شیو) یا شوێنێکی نزما کە کەوتبێتە نێو کێڵگەوە ڕایەڵ دەکری و ئاو لە بەرێکەوە دەباتە ئەو بەر بۆ کشتوکاڵ. * قەمتەرە. تێبــ.- آ) ئەمەی لە سەرەوە باس کرا، شکڵی ئەم دوایانەی دروست کردنی (ئاوبارە)یە کە کەرەستەی نوێ پەیدا بووە، دەشێ لە ڕابردوودا (شیو) یا شوێنە نزمەکەیان بە پانایی پێویست پڕکردبێتەوە، بە خۆڵ یا ئیشکە کەڵەک دیواریەکان هەڵچنی بێ، تا هاتۆتە ئاستی زەویەکان و ئەوجار جۆگەیان بە سەردا کێشابێ. ب) ئەسڵی کەرتی دووەمی ئەم وشەیە (بارە)ش دوو ڕێی دەچێتێ: یەکەمیان ئەوەیە کە لە (ڤەرە)ی ئاوێستایی بە مەعنای (شوێن، جێگا) وەرگیرابێ کە (وار) ئێستاش لە لەهجەی باکووریدا (تم: ژابا-٤٢٩) و لە (هەوار)ە ناوەندیشدا بەم مانایە بەرچاو دەکەوێ. یاخۆ لە (ڤارە)ی ئاوێستایی کە (بارە، باروو)ی فارسی لێ کەوتۆتەوە بە مانای (دیوار، قەڵا) (تم: معین. فەرهەنگ، ج١-٤٥١) و لە (دیوار)ی کوردیشدا دەبیندرێ، ئەگەر ڕاستی بۆ چووبم ئەوا مانای وشەکە دەکاتە (دیواری ئاو، جێگای ئاو). دووەمیشیان ئەوەیە کە کەرتی (بارە) لە ئەسڵا (بوارە) بێ و دەنگی (و) کەوتبێ، لەم حاڵەتەدا مانای وشەکە دەبێتە بواردنی ئاو، پەڕاندنەوەی ئاو...

«نتـ.»، «سنـ.» شیرەی گوڵان کە هەنگ دەیگێڕێ و دەیکا بە هەنگوین. «تم: مخـ. جـ۱- ۲۵»