تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
شیرینی نوێ
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 34
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
برا باب
«نت.»، «مک.»
دوو
کەس
کە
باوکیان
یەک
بێ
و لەدایکێک نەبن.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
برای باب
«حافیدی» «نت.»، «مک.» تم: ١-
ئام
«
مام
» «
خزم
برای بابیش
بێ
هەرباشه» «فولکلۆر» .
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باب و باپیر
(نت.)
چەند
پشتی
ئینسانێک. *باووباپیر.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
١- باب
(نا.)، (مک.) ١- نێرینەی
ئادەمیزاد
کە
ژنی
هێنابێ و
منداڵی
بووبێ، دەبێتە
بابی
منداڵەکان. ٢- (مج.)
هەر
ئەو
حاڵەتەی
ژمارە
(١)
بۆ
هەندێ
گیانداری
کەوی
وەکوو
ئەسپ
و... ((
لە
ئێستریان پرسی
بابت
کێیە؟
کوتی
خاڵم
ئەسپە
)) (فۆلکلۆر). تێبــ.- ئاوێستایی
هاو
مانای
ئەم
وشەیە
زۆر
گۆڕانی بەسەرهاتووە:
پەتەر
، پیتەر، پتەر، پیتهەر، فیدز (تم: یکد،
پد
. خ٢، ل-١١) و
تەنیا
لە
لەهجەی جنووبی
زمانی
کوردیدا
لە
قالبی (پیەر) و
لە
بن لەهجەی سلەیمانیشدا
لە
وشەی (باوەپیارە)دا دەبیندرێ،
کەچی
زمانی
فارسی
(
پدر
) و فرەنسی (پێڕ) و ئینگلیسی (فادز)یان پاراستووە.
بەڵام
ئەم
وشەیە (١-باب)
لە
(پاپ)ی
پەهلەوی
کەوتۆتەوە (تم: ژابا-٣٣). هس.: پایەک، پایەکان، بابەک، بابەکان (بک.)
باڤ
. (کعر.)
باوک
،
باو
. (جنوو.) پیەر، بۆوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
٢- باب
(س.)، (کئێر.) ١-
شایان
، لاییق (
بۆ
شتێک). ٢-
ڕێ
و
شوێن
. ٣-
دەستە
،
جەماعەت
. نۆکەرباب.
بابی
ددان
- (سن.)
هەر
خواردنێکی
بە
دڵی
ئینسان
بێ
،
هەر
شتێکی
دەگەڵ
سەلیقەی
کەسێ
ڕێک
بکەوێ *باو،
مۆد
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
٣- باب
[[عا.]]
(نا.) ١-
دەرگا
،
دەروازە
. ٢- بەشێکی کتێبــ..
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاوی بابەقەتار
«نتـ.»، «مکـ.»
ئاوی
کانییەکە
لە
موکریان،
خەڵک
لایان
وایە
خواردنەوەی
کۆخە
و
کۆخەڕەشە
چاک
دەکاتەوە و
لە
هەموو
لایێکەوە
بۆی
دەچن و دەیهێنن. تێبــ. ــ بابەقەتار
خۆی
«
چاک
» ێکە
لە
دێی «خوراسانە» ٣٠/٢٠ کیلۆمەتر
دوور
دەکەوێتەوە ڕۆژهەڵاتی «مەهابات» و کانیاوەکە نیزیکی
ئەم
«
شەخس
» ەیە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابا
(نا.)، (کک) ١- تم:
باپیر
. ٢-
کەس
،
شەخس
. بابایەکی
وەکوو
شێرۆ
چی
بەسەر
ئەو
جوورە
کارانە
داوە.
ئێمە
بابایەکی فەقیرین دانوومان
دەگەڵ
ئەوان
ناکوڵێ. ٣- تم:
بابە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابابردۆڵە
[[بابابردوو+ ئەڵە]]
(سمف.) تم:
بابردەڵە
. تێبــ.-
لەم
وشەیەدا (و)ی وشەی (
بابردوو
)
دەگەڵ
(ئە)ی (
ئەڵە
)
تەرکیب
بووە
و (ئۆ)ی
لێ
پەیدا
بووە
.
تەنیا
خوالێخۆش
بوو
مامۆستا
گیو
ئەم
وشەیەی
لە
(مەهاباد)ا نووسیوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابان
[[باب + ئان]]
(نت.)
ماڵە
باوکی
ئافرەتێک. تێبــ.- آ)
ئەم
وشەیە
ئەگەرچی
لە
باری
زمانەوانییەوە جەمعی (باب)ە،
بەڵام
بەم
مانایە دەکار ناکرێ و ناگوترێ: (
بابانی
ئەفراسیاو
هەمووی
پیاوی
چاک
بوون
) و
بۆ
ئەم
مەبەستە
(باب و باپیر)، بەکاردیت. ب)
ئەم
وشەیە
بەم
مانا
مەجازیەشی
کە
بە
تەواوی
وەکوو
حەقێکی لێهاتووە،
تەنیا
بۆ
ئافرەت
دەگوترێ. *
باوان
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابان وێران
(سمف.) کەسێکی
ماڵە
بابی
وێران
بووبێ. تێبــ.-
ئەم
وشەیە
لە
ناو
ئافرەتاندا دەکار
دەکرێ
و شەرتیش
نییە
کە
ئەو
ژنەی
بەم
سفەتە
ڕووی
قسەی تێدەکرێ
بە
ڕاستی
تووشی
بەڵایەکی
وا
بووبێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابانت خرا (پ) بێ
(کن.)
تووک
و نزایە و
تەنیا
لە
ناو
ژناندا باوە،
گەلێ
جار
هەر
وەکوو
قسەیەکی
ئاسایی
دەگوترێ و
لە
دڵان
گران
نایە
،
بەڵام
لە
کاتی
دەمەقاڵی
و شەڕە دەندووکێدا
بە
(جنیو)
حیساب
دەکرێ
و شەڕەکە
بەتین
تر
دەکات. * بابانت شیوێ، بابانت
کوێر
بێتەوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابانت شێوێ
(کن.) تم: بابانت خرابێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابانت کوێر بێتەوە
(کن.) تم: بابانت خرابێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابنە پێچ
(نت.)، (مک.) گیایەکی
بۆنخۆشی
لاسک
سەوزی
باریکی
گەڵا
وردی
بەهارییە،
گوڵی
سپییە و
لە
ناوەڕاستیا
تۆزێ
زەرد
و بۆنی
خۆشە
،
بۆ
هەندێ
داودەرمان
بەکاردێت، زیاتر گوڵەکەی
ئیشک
دەکرێ
،
وەکوو
(
چا
)
دەمی
دەکەن و دەیخۆنەوە
یارمەتی
(
هەزم
)
دەدا
و
ئەگەر
خەست
بێ
،
بۆ
(
ڕەوانی
)
باشە
. *
بابوونە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابڕ
[[با + بڕ (بڕین)]]
(سفا.)
حاڵی
سمێڵی
زۆر
گەورە
و
ئەستوور
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابۆ
[[با + بۆ (بۆن)]]
(ست.)، (مک.)
حاڵی
گۆڵە
سەگێکی
بە
شوێن
دێڵە
بەبادا هەڵوەدابێت. //بەبا.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابۆڵە
[[با + ب؟ + ئۆڵە]]
(نت.) ١- (مک.)
نانی
لوول
دراو
کە
پێخۆرێکی زیاتر (
ماست
،
پەنیر
،
ڕۆنی
کەرە
،...) و
ئەو
جوورە شتانەی
دە
ناودا بێت. ساندویچی
کوردی
. ٢- (سن.)
منداڵی
ساوا
کە
دە
پارچەیەکەوە پێچرابێ و بەسترابێ *(مک.) قۆنداغە. کردنە
بابۆڵە
- آ) دانانی
هێندێ
پێخۆر
لە
ناو
نان
و پێچانەوەی. کوڕم ڕۆنەکە
دە
نانەکە
هەڵسوو
بیکە
بابۆڵە
و بیخۆ. ب) (-کەسێک)، (مج.)
تێکەوەپێچان
و
زاڵ
بوون
بە
سریدا.
کوڕە
لەسەر
پەت
و سینگی
خۆت
دانیشە
،
دەنا
هەڵدەستم دەتکەمە
بابۆڵە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابۆڵە پێچ
(نت.)، (سن.) تیزماڵکە پەڕۆیەکە
منداڵی
ساوای
پێ دەپێچنەوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابۆڵە پێچ کردن
(معت. مت.)، (سن.) پێچانەوەی
منداڵی
ساوا
بە
شکڵی
مەلۆتکە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابۆڵەی باسک
(نت.)، (کن.)
ئەستوورایی
قۆڵی
ئینسان
. * (سیم.)
بازۆڵە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابی بابی
[[؟]]
(نت.)، (کعر.) یارییەکی منداڵانەی کوردەوارییە. تێبــ.- منداڵەکان دەبنە
دوو
دەستە
یەکیان (تێکەوت)
سەر
بە
دیوارەوە دەنێن و دەستەکەی
تر
بە
پڕتاو
دێن
خۆ
داوێنە
سەر
شانیان،
ئەوجار
هەر
یەکیان
چەند
پەنجەی
دەستی
جیا
دەکاتەوە و
لەوی
تێکەوتووە دەپرسێ: ((
بابی
بابی
،
چەند
بابی
))،
ئەگەر
هەڵیهێنا
چەند
پەنجەیە هەڵدەستیێتەوە و
بەو
جۆرە
یاری
درێژەی پێدەدرێ. * (مک.)
کەری
سووری
پشت
درێژ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابە
[[باب + ئە]]
١- وشەی (باب)ە و
لە
حاڵەتی
بانگهێشتن
دایە
، منداڵانی باوکێک-
بۆ
(
خطاب
) و (
ندا
)
بەکاری
دێنن *باوکە، باوە (بک.)
بابۆ
. ٢- (مج.) گەورەش
بە
ڕووی
قسە
دە
کەسێ
کردن
بەکاری
دێنێ
. بابەگیان
ئەو
قسانەی
تۆ
ئاسمان
و ڕیسمانیش
نین
. ٣- (مج.) جاروبارە
خۆی
دەبێتە ئامرازی
بانگهێشتن
.
بابە
!
خەڵکینە
،
بابە
! عالەمینە،
بابە
ئەی
خەڵکی
گەڕەک
ئەوە
چەند
ساڵەخراپەیەکتان
لەم
کابرایە دیتووە؟ ٤- نازناوێکە دەکەوێتە
پێش
ناوی
شێخ
و
دەروێش
و
چاک
و
پیران
.
بابە
قەتار
، بابەگورگوڕ، تەکیەی
بابە
غەلیفەی
لە
گەڕەکی سئ ئاشان
بوو
*بابا، باوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابە عەمرە
[[بابە + عەمر (عومەر) + ئە]]
(نت.)، (
سی
،.) ئادەمیزادی
بە
دیمەن
منداڵی
بە
تەمەن
پیر
. تێبــ.-
ئەم
حاڵەتە
هۆی
فیزیۆلۆژی
هەیە
و زیاتر ئینسانی
وا
کۆسە
دەبێ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابەت
[[=عا.: البابە)]
(نا.) ١-
جۆری
کاڵا
، نەوعی شتوموک.
ئەم
مەغازەیە
هەموو
بابەتێکی تێدایە. ٢-
هەر
شتێکی
بۆ
کارێ
یا
کەسێ
دەس
بدا
، لاییقی
ئەو
کەسە
بێ
،
بە
کەڵکی
ئەو
کارە
بێت.
ئەم
جلکانە بابەتی
ئێوە
مانانن،
فڕنی
بابەتی
بێ
ددانە
. ((
پاڵان
قەجەرییەکی
باش
بابەتی
کوێخا
سجیلی موحتەڕەم))، (کابرایرکی سەقزی). ٣-
لەباتی
،
لە
جێگەی
، دەربارەی.
ئەو
دە
تەغار
گەنمە
بابەتی
دە
و
دوو
ئەدی
زەکاتەکە؟ تێبــ.-
بە
مانای
سێیەم
لە
فارسی
ڕا
پەڕیوەتە
ناو
کوردی
* (سن.)
باوەت
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابەلێ
(شر.)،(مک.) تم:
باوکەلێ
.
1
2