تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



بەندان
[[ 6- «به‌ند» + 2- ئان/6]، ]
)پبت.) پاشبەندێکه بە دوای هەر ناوێکەوه بلکێ، پێشان دەدا که مەدلوولی ئەو ناوه بە کۆمەڵ پێکدێت یا به کۆمەڵ دەگێڕێ و دەگەڕێ.:: ڕێبەندان. سەهۆڵ بەندان. خەنەبەندان.
بەنگ کێشان
«مست.، لا» بەکارهێنانی بەنگ وەکوو جگەره.
بەهاران
[[به‌هار/1+2-ئان/2]]
«نت.» .وەختی بە هار، فەسڵی ب هار، «بەهاران چ مەحزوون دەناڵێنی بولبول، له عیشقی تۆیه ئەی گوڵ»، «؟»
بەهارستان
[[به‌هار/1+ئستان/1]]
«نت.» بەهارێکی خۆش که له هەموو لایەک هەوای خۆش بووبێ و دار پشکوتبن و دەشت و چیمەن به گوڵان ڕازابنەوه. «هەموو دنیا بەهارستانه ئیمڕۆ، له لای من هەر چلەی زستانه بێ تۆ.» «؟»
بەوری بەیان
«نت» 1- بەوری زۆر بەهەڵمەت. 2- «کن» پیاوی زۆر ئازا و پەلامارد ەر. تێبــ.ینی: من نازانم وشەی «بەیان» لێرەدا له کوێڕا هاتووه بەڵام ئەوەندەی دەزانم که ئەم وشەیه به تێکڕایی ئە م دوو مانایەی هەیه که باسم کردن.
بەکارهێنان
«مست. مت.» کەڵک وەرگرتن لە شتێ، لە کەسێ بۆ هەر مەبەستێک بێت:: ئەم قەڵەمه با بۆ تۆ بێ هێشتا بە کارم نەهێناوه، ئەمانه خەڵک بۆ مەبەستی تایبەتی خۆیان بەکاری دێنن.
بەکەرەم نەمان
بەگرت دان
[[ به‌/3+ گرت «گرتن» + دان «فع.» ] ]
«مست.، مت.» بوونه مایەی گیران و بەندکرانی کەسێ.
بەگوێ دادان
«مست. مت.» به شێوەیێکی ناڕاستەوخۆ، مەبەستێک دە کەسێ گەیاندن.:: وا دیاره هێندێ قسەیان بە گوێ دا داوه.
بەگیان کەوتن
«مست.لا.» 1- به چاکی و خێرایی هەزم بوونی خواردەمەنیەک:: هێندەت پەله کرد نەتهێشت نانەکەمان به گیانی بکەوێ. 2- خواردەمەنییەک له لایەن کەسێکەوه: ترخێنەم به گیان ناکەوێ.* بە دڵەوه نووسان.
بەگیرهێنان
[ ]
«مست. مت.»، «کعر.، کئێر.» 1- دۆزینەوەی کەسێک که خۆی لە ڕووبەڕووبوون دەگەڵ کەسێ یا کەسانێ بپارێزێ:: له کووچەی ماڵی خۆیان بە گیرمان هێنا هەر چۆنێ بێ لەم دوو سێ ڕۆژانه دا به گیری دێنین. 2- پەیدا کردنی شتێکی پێویست:: هه موو کتێبــ.خانەکانی بێڕوت گەڕام کتێبــ.ێکیان ڕاسپاردبووم بەگیرم هێنا.* «مک.» وەگیر هێنان «مک.، سیم.» بەگیر خستن سیم. بەرگیر خستن، بەرگیرهێنان.
بەگیروەستان
«مست. لا.» وەژان کەوتنی ئەندامێک یا جێگایەکی لەشی ئادەمیزاد و له کارکەوتنی * «مک.» ڕاگیران.
بەڵالێدان
[[عا. كو]]
«مست، لا» 1- گرفتار بوون، تووشی ناڕ ەحەتی هاتن. 2- «مج» نەمان، فەوتان، لەناوچوون:: دەک بەڵا لەم حاڵەدا. بەڵای لێاد ژیانی قوون دەرکان.
بەڵاگە ردان
[[ 2- به‌لا /1 + گەردان [، [ عا، كو ] ]
«نفا.» کەسێک یا شتێک یا ڕووداوێک که ئەو ەی لێ ڕەچاو بکرێ پێشی بەڵا بگرێ «وەکوو: سە دەقه، نەزر، خێر و خێرات» و له مرۆڤ دووری خاتەوه.* بەڵاگێڕ، بەڵاگێرڕەوه.
بەڵغەم پێدانەدان
«کن،» بۆ بە پیاو نەزانین و بە هیچ و پووچ زانینی کەسێک.::یەکێکی وایه بی بینی بە ڵغەمی پێدانادەی.
بەڵێندان
«مست، لا» ڕازی بوون، وەعدەدان. بەڵێنتان دەدەمێ تا مردن دەگەڵتان بم. بەڵێنی داوە ئیتر دەم لە جگەرە نەدا. بەڵێنمان بدەیە ئیتر قومار نەکەی.
بەیان نامه
[[عا. كو] [٢-بەیان + نامە]]
«نت.»، «کئێر.» نووسراوێکه دەوڵەتان، کۆمەڵه و پارته سیاسییەکان و ئەو جوره ڕێکخراوانه، له کاتی پێویستدا بڵاوی دەکەنەوە و بیروڕا و هەڵوێستی خۆیان بەرامبەر مەسەلەیێک یا ڕووداوێکی سیاسی و کۆمەڵایەتی تێدا دەردەخەن.::بەیاننامەی نەتەوەیەک گرتووەکان دەربارەی مافی مرۆڤ. بەیاننامە ی یازدەی ئازار دەربارەی مافی نەتەوایەتی کورد له کوردستانی عێڕاق. * «کعر.» بەیان.
بەیان کردن
[[عا. كو] [٢-بەیان = کردن]]
«مست.، لا» شەرح کردن، ئاشکرا کردن، لێکدانەوه.
بەیانان
[[1-به‌یان+ ئان/٢]]
«بنت.» تم: بەیانی/2.
بەیانیان
[[به‌یانی/2+2-ئان/2]]
«بنت.» تم: بەیانی /2.