تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئامۆژگاری
[[ئا ــ مۆژ «ریـ.. فعـ..» + گار = کار + ٢- ئی، پهـ: ئامۆژاکاریهـ]]
«نتـ.» ١- نەسیحەت «بۆ کاروباری کۆمەڵایەتی»، ٢- تەعلیمات «بۆ کاری سیاسی، ئیدارە و...» : ئەوەندەی ئامۆژگاری دەکەن هەروەک خۆیەتی، هێند لاسارە ئامۆژگاری کەسی بە گوێدا ناچێ. تێبــ. ــ ئەم وشەیە لە ڕیشەی فیعلێکی کۆنی کوردی «ئا ــ موژ. مۆچ.» وەرگیراوە کە ئێستا خۆی لە بیر چۆتەوە و ڕەگەکەی لە چەند وشەیێکی تریشدا «دەستەمۆ، نامۆیی» دەبیندرێ. ب» لە زمانی فارسیدا سنێ مەسدەری ئامووزانیدەن، ئاموو زیدەن و ئامووختەن هەر لەو کۆنە فیعلە ماوەتەوه، بەرامبەر بەم وشەیەی کوردیش «ئامووزگاری» هەیه، کە «حمسـ.» ە و مەعنای ئێستای «مامۆستای قوتابخانەی ئیبتیدایی» یه، جا وەکوو دەبینین لە کوردیدا مەعنای ئەم وشەیە لە جەوهەرا جۆرە «فێر کردن» ێکی تێدایە بەڵام پێوەندی بە دەرس و خوێندنەوە نیە. * ئامۆژیاری، مۆچ، مووچاری، مۆچیاری، مۆژگاری
ئامۆژگاری کردن
«مستـ. متـ.» نەسیحەت کردن، دەرس دادان قسەوەبەرنان «تەلقین».
ئامۆژیاری
«نتـ.»، «سنـ.» تمـ: ئامۆژگاری.
ئامیار
[[٢- ئام + یار]]
«نتـ.»، «هو.» ئاواڵ، ڕەفیق، هاوڕێ □ «چون بەی تەوردەوڵەت ئامیارتەن + ستارەت سەعدەن فەلەک یارتەن» «خانا ــ ٢٦٥».
ئامیان
[[؟]]
«نا.»، «سنـ.، هو.» تمـ: ئامێژەن/ ٢.
ئامین
[ [= عا، له‌عیبری وه‌رگیراوه]‌]
وشەیەکە پاش دوعا و پاڕانەوە لە خوا، دەیڵێن مانای: دوعاکە قبووڵ که، مەبەستەکە پێک بێنه، با وا بێ. تێبــ. ــ ئەم وشەیە دەگەڵ ئیسلامەتی هاتۆته ناو زمانی کوردییەوە و بە شێوەیێکی تایبەتی پاش خوێندنی «فاتیحا» دەکوترێ، مەسیحییەکانیش پاش نوێژ و دوعای خۆیان «ئامێن» دەڵێن.
ئامێتە
[[پهـ: ئامێخته‌ک]]
«سمفـ.» ١- تێکەڵاو. ٢- چلۆنایەتی ماددەیەک کە لە تێکەڵ کردنی دوو شتی هاوچەشن پێکهاتبێ.: نانی هەژاران ئامێتەیە «لە ئاردی گەنم و جۆیە». □ «دەردم ئامێتەی دەردی فەرهادە + منیش چون فەرهاد ڕەنجم بە بادە» «فۆلکلۆر». «باوەس بالینم سێڵا و هوون بۆ + ئامێتەی زووخاو دیگ دەروون بۆ» «مەولەوی: مکب، ل ــ ٤». * ئاویتە.
ئامێتە بوون
«مستـ. لا.» تێکەڵاوبوونی دووشت لە خۆیانەوە.
ئامێتە کردن
«مستـ. متـ.» تێکەڵ کردنی دوو ماددە.
ئامێر
[[؟] ]
«نا.»، «هلـ.» تمـ: ئامراز □ «... وەکوو کەلوپەل و پێویستی ماڵ و لەبەرکردن و ڕازاننەوە و ئامێری بەرهەم دەرهێنەر و... هتد» «سەرنجێک لە دەروازەی فۆلکلۆری کوردەوە: نەقابەی مامۆستایان ــ لقی هەولێر، ل ـ ١١» هس.: ئاموور، ئامارات.
ئامێز
[[؟]]
«نا.»، «مکـ.» تمـ: باوەش.: ئرو چنارە هێندە ئەستوورە ئامێزی تێ وەرنایە.
ئامێژەن
١1- «سـ.»، «مکـ.، سیمـ.» تمـ: ئامێتە. ٢- «نا.»، «سنـ.» هەوێنی پەنیر. * ئامیان. فریشک «تمـ: مخـ. جـ ٢ ل ـ ٢٥٢».
ئامێژەن کردن
«مستـ. متـ.» تێکەڵاو یا تەرکیب کردنی دوو جوور لە ماددەیەک یا چەند ماددەی لێک جیاواز.: ئاردەکەمان دوو بە یەک لەگەڵ جۆ ئامێژەن کراوە.
ئامە
[[ئام + ٢- ئامه/‌١]، [؟] ]
«نتـ.»، «سنـ.» دایک. «تمـ: مخـ. جـ 1، ل ـ22».
ئامەد
«نا.»، «سنـ.» بەخت، ئیقبال، هات، شانس. تێبــ. ــ ئەم وشەیە لە «موکوریان» دوو شیوەی «ئامەت» و «هامەت» ی وەرگرتووە و لە قاڵبی «دەرامەت» و «نەهامەتی» دا دەبیندرێ، بەڵام بە تەنیایی بە کار نەهاتووە.
ئاودامان
«ستـ.» کراس و کەوای درێژ کە بگاتە قولاپەی پێ، زیاتر بۆ کراسی ژنانە بەکاردێت.: کراسی ئاودامان.
ئاوی ئاموون چێ
«کنـ.» تووک و نەفرینە: بڕوا و نەیەتەوه، چوونی بێ هاتنەوەی نەبێ. تێبــ. ـ ا» ئاموون ناوی چەمێکە لە ئاسیای ناوەندی «تمـ: هبێد، ل ـ ٢». ب» «چەمێکە بە قەراغ شاری «خواڕەزم» دا دەڕوا و لە نێوان تورکستان و خوراسان دایە»، «بوڕهان: عەبباسی، ل ـ ٥٢». ج» دوکتۆر معین لە باتی ئاموون «ئامووی، ئاموویه، ئاموو دەریا» دەڵێ و بە چەمی «جەیحون» ی دادەنێ کە لە باکووری خوراسانەوە بە دەشتی «ئامووی» دا دەڕوا. «معین: فەرهەنگ، جـ ٥، ل ـ ٦١».
ئاوەڵ دامان
«نتـ.»، «هلـ.» تمـ: ئاواڵ کراس.
ئاگری بێ ئامان
«نتـ.»، «کنـ.» بەڵا و چەرمەسەرێکی چارەکردنی گران بێ یا هەر نەکرێ. □ «ڕەببی ئاگری بێ ئامانیان تێ بەربی».
ئیجارەنامچە
[[ئیجارە+ نامە+چە]، [عا. کو.]]
(کئێر.) تم: ئیجارەنامە.