تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



بالیفە
[[بالیف + ئەك /١]]
(نت.)، (مک.)، دۆشەکەڵەیەکە لە ناو لانکەدا بۆ منداڵ ڕادەخرێ. تێبــ. - دەنگی (ک) ی ( ئەک /) کەوتووە و دوایی ئە م وشەیە وە کوو (٥- ئە/١) دێتە بەرچاوان.
بالە
[١-[ند]، ٢-[؟]]
١-بالە - تم: باڕە. ٢-بالە - (نا)، (سن) دەستەوانەیەکی چەرمە (بازەوان) لە وەختی عاملاندن و چەشت کردنی بازی تازە گێراو، یا لە کاتی ڕاوا بۆ هەڵگرتنی بازی ڕاوکەر دە دەستی دەکا، تا پەنجەی باز د ستی بریندار نەکات.
بەڵالۆک
[[ به‌ڵ «بۆڵ» + 1- ئاڵوو «تێبــ.ینی:» + ئووك ]]
«نت»، 1- (سیم.، مک.) دروختێکی کێوییه لە جسنی داری ئاڵوباڵوو، بەرەکەشی هەر ئاڵووباڵوه بەڵام دەنکی وردتره و گۆشتیشی کەمتره. ب» بەری ئەم داره تێبــ.ینی: آ» بەلای منەوه ئەسڵی در ەختی ئاڵووباڵوو هەر ئەمەیه و کەوی کراوه و بۆته دەسچێن. ب» له کوردستان ئەم داره زۆره، بەرەکەی دەخورێ و ناوکەکەی دەکوتن له باتی دەرمانی ژوانی «مسهل» بەکاری دێنن. * «سن.» بەڵاڵووکە کێفیله. 2- سن.» تم: ئاڵووباڵوو.
بەڵالێدان
[[عا. كو]]
«مست، لا» 1- گرفتار بوون، تووشی ناڕ ەحەتی هاتن. 2- «مج» نەمان، فەوتان، لەناوچوون:: دەک بەڵا لەم حاڵەدا. بەڵای لێاد ژیانی قوون دەرکان.
بەیت و بالۆره
«نت.» تم: بەند وباو.
بەیت و بالۆره بۆ هەڵبەستن
سازکردن و بڵاوکردنەوەی بەندو باوی دژی کەسێ یا کەسانێ.
بالەبال
[ [ند.]]
ئیحتیمال
[[=عا.: احتمال]]
(نمس.) ڕێ تێچوون. ئیحتیمالی هەیە ئەوساڵ زستانی سارد بێ، ئیحتیمالە هەر ئاگاشی لێ نەبێ، بە هەموو ئەو ئیحتیمالانەشەوە هێشتا کردنی باشترە لە نەکردنی.
ئیحتیمال دان
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) بۆ جێ بەجێ بوون (یا نەبوون)، ڕوودان (یا نەدان)ی مەسەلەیەک، کارێک و... لە نێوان گومان و یەقین دا بوون. لەم بابەتەوە هیچ ئیحتیمالێک مەدە، ئیحتیمال نادەم لە توانایان دابێ.
ئیخفال بوون
[[عا.: ئیغفال +کو: بوون]]
(مست. لا.) فریو خواردن، هەڵفریوان. *(بک.) هاتنەخاپین
ئیخفال کردن
[[عا. کو.]]
ئیستیعمال کردن
[[عا.: ئیستیعمال + کو: کردن]]
(مست. مت.) دەکارکردن، بەکارهێنان. ئەو دەرمانانە ئیستیعمال کە و کە تەواو بوون وەرەوە لام. ئەرێ خۆ تۆ ئەم ڕادیۆیە ئیستیعمال ناکەی دە بیدە بە شێرکۆ. ئێمە ڕۆنی گییا ئیستیعمال ناکەین.
ئیستیقبال
[[-عا.: ئیستیقبال]]
(نمس.) تم؛ ئیستیقبال کردن. ((مەزانۆ مەیۆ بە ئیستیقبالت)) (( زەروورەن بە دین جەمین لاڵت)) (خانا- ٨٧).
ئیستیقبال کردن
[[عا. کو.]]
(مست. مت.) ١- بەرەوپیرچوون، پێشوازکردن. ٢- بە خۆشی وەرگرتنی قسە یا کاری کەسێک.
ئیستیقلال
[[=عا.: ئیستیقلال]]
(نا.) سەربەخۆبوون و ئازادی تەواوی وڵاتێک لە کاروباری سیاسی و ئابووری و... بێ ئەوەی بێگانەبە ئاشکرا چ بە نهێنی) دەسەڵاتێکی هەبێ و دەست دە کاران وەربدا.
ئیسحال
[[محر. عا.: ئیسهال]]
(نمس.) تم: ئیسهال.
ئیسهال
[[-عا.: ئیسهال]]
(نا.) نەخۆشی زگ چوون. * ئیسحال، زگ چوون، زگەشۆڕە، زەحیری، دیزەنتری.
ئیسهال بوون
[[عا. کو.]]
(مست. لا) تم: ئیسهال گرتن.
ئیسهال گرتن
[[عا. کو.]]
(مست.لا.) تووشی نەخۆشی زگەشۆڕە بوون.
ئیشکال
[[=عا.:ئیشکال]]
(نمس.)، (کئێر.) دواڕۆژی، ئاڵۆزی، ناڕەحەتی. زۆری ئیشکال تێدایە، ئیشکالێکی گەورەیە، ئیشکالی تێخستووە. * (کعر.) موشکیلە.
ئیشکال تراش
[[ئیشکال + تراش]، [عا. کو.]]
(نفا.)،(کئێر.) ئەو کەسەی کاران وەگران دەخا، ئەوەی کۆسپ دێنێتە بەر کاران. ئیشکالتراشی وەک خدری هەر نابێتەوە.
ئیشکال تراشی
[[ئیشکال تراش + ئی]. [عا. کو.]]
(حمس.)،(کئێر.) کۆسپ هێنانە سەر ڕێی جێبەجێ بوونی کاران، تەگەرە تێخستن. ئەوەندەی ئیشکال تراشی کرد یەکجاری وازم لە کارەکە هێنا.
ئیهمال
[[=عا.: ئیهمال]]
ئیهمال کردن
[[عا. کو.]]
ئیکمال بوون
[[عا.: ئیکمال + کو: بوون]]
(مست. لا.)، (کعر.) لە ئیمتحانا لە یەک یا چەند دەرس دەرنەچوون و ناچار بە ئیمتحان دانەوەیان بوون.