تمـ: ئاشەبەتەنوورە.

«نتـ.»، «سیمـ.» یاریپەکی کوردەواری مناڵانەی فولکلۆرییە. تێبــ. ــ مناڵەکان دەبن بە دوو دەستە و مامۆستاکانیان لێک «دادێنن»، هەر لایەکیان تێکەوت «دادەبێ» : مناڵەکانی ئەم دەستەیە «هەر چەند کەسێ بن» لە دەوری یەک ئاڵقە دەدەن و سەر بە سەری یەکەوە دەنێن. منداڵەکانی دەستەکەی تریش بە دەوریاندا هەڵدەخولێن و هەوڵ ئەدەن خۆ باوێنە سەر پشتیان و هەر کەس توانی «سواربێ» تا دەستەی تێکەوتوو «هەڵدەستێتەوە» دانابەزێ. مامۆستای دەستەی «تێکەوتوو» ش بە دەوری هاوڕێکانی خۆیدا سووڕ ئەخوا و دەریانپارێزی تا ئەوانیتر نەتوانن سواریان بن. ئەگەر مامۆستای دەستەی تێکەوتوو توانی دەست یا لاقی لە مناڵێکی دەستەکەی تر بدا «پیسی کا» ئەوا ئەوجار ئەوان تێدەکەون و دەستەکەی تر هەڵدەستێتەوە. * ئاشەبەتەندوورە. ئاشەبەتەندوورێ. «سنـ.» ئاشەتەنوورێ. «مکـ.» کەری سووری پشتدرێژ.

«نتـ.»، «سنـ.» تمـ: ئاشەبەتەنوورە.

«نتـ.»، «سیمـ.» تمـ: ئاشەتەندوورە.

«نتـ.» ئەو کەسەی لە سەر ئاش دادەنیشێ و چاوەدێری هاڕینی دان دەکا. ئەوەئ ئیدارەی ئاشی بە دەستە. * ئاسیاوان. «بکـ.» ئاشڤان، ئاشڤانچی «کفـ ــ ٥١»، «زا.» ئارەوانچی «ژابا ــ ٦» قەڕاش «جخـ: جـ ٢، ل ــ ٢٣٢»، کەڕاش «ژابا ــ ٣٢٨».

«حمسـ.» ئیشی ئاشەوان، لە سەر ئاش دانیشتن و سەرپەرستی کردنی ئیش و کارەکانی.: مام خدر حەوت ساڵان لە دێی «خاتوخاس» ئاشەوانی کرد.

«حمسـ.»، «سنـ. هو.» تمـ: ئاوپڕژێن کردن. «عەینەن! وە ئەسرین، ئاوپاشی ڕاش، کەر» «نەک گەرد بنیشۆ، وە گۆنای دڵبەڕ» «مەولەوی: مکبـ_۳٦»

«مست، متـ.»، «مک.» تم: ۱_ئاودان/۲_: هێشتا لە ئاوداشتن نەهاتوونەوە.

«نتـ.»، «هۆرێن و شێخان» ١- مووچڕک. ٢- پشێوی فیکری ٣- «جافی، گەرمیان» باوێشک: ئاژاشکە گرتوویە تێبــ.: بەلای منەوە «ئاژ» ی ئەم وشەیە دەگەڵ ڕیشەی فیعلی هەژاندن «هەژ» یەکن و لە «ئاژ» ی دووەمدا دەنگی «ژ» یەکە بە جیرانەتی «ک» بۆتە «ش».

(حمس.)،(کئێر.) کۆسپ هێنانە سەر ڕێی جێبەجێ بوونی کاران، تەگەرە تێخستن. ئەوەندەی ئیشکال تراشی کرد یەکجاری وازم لە کارەکە هێنا.

١- ژیان، گوزەران. ئیعاشەی بە چییە؟ *مەعیشەت. ٢- (کعر.) داییرەیەکی حکومەتییە بە کاروباری ئازووقە ڕادەگا. نانی ئیعاشە بە پێنج فلسانە.

(کن.) دنیا هەرچۆنی بسووڕێ کاری من پەکی ناکەوێ.

(مصت. مت.) دەرەقەت هاتن، دەروەست هاتن. چارەپێکران (کارێ یا کەسێ.:ئیمپریالیزم بەهەموو هێزیەوە باشری خەباتی مللەتان ناکا. هەر چەند ئەم پەلە تووتنە بژار دەکەین باشاری گیاکەڵە ناکرێ. «... سوڵتانی ئەستەمبووڵێ دەسەری کردووم بەفەرشێکی، سەد کەسم هێناوە کەس باشاری ناکا...» (تحف ،، ب١، ل - ٣٨٧).

(صت،) سروشتی شتێ یا کەسێ کە لە هەموو هاوچەشنەکانی خۆی چاکتر بێ. لە هەموان چاکتر.: چاکترین ڕێگا بۆ ئازادی میللەتان ڕێگای خەباتە.

(نت.)، (مک.) باڵندەیەکی ڕاوەکەری بچکۆلەیە کە درێژایی دەوری سی سانتیمیتر دەبێ، چاوی زەردن، پشتی کەوەڕەنگ و بەر زگی سپییە پەڵەپەڵەی زەردی تاریکی تێدایە، لەحەوا باڵندەی تر دەگرێ و جار و باریش هێلکەی پەلەوەران دەخوا، لە کوردستانی خۆمان هەیە، *(کعر.، سن.، جنو.) واشە. تێبــ. -1) بۆ کەرتی یەکەمی ئەم وشەیە (باش) تم: ١- باز، تێبــ. - ج. ب) ئەگەر چی لە بەرگی یەکەمدا ( ئۆ) بە ئامرازێک دانراوە کە دەگەڵ ڕییشەی هێندێ مەسدەران سفەتی مەفعوولی دروست دە کا، بەڵام لەبەرچاو ڕاگرتنی (تێبــ.، ج) ی وشەی (باز) وامان لێدەکا بڵەین ئەم ئامرازە سفەتی فاعلیش پێک دێنێ.

(نت.)، (سیم.) «باڵەندەیەکی دەنووک کەوانەییە، لە واشە بچوکترە، ڕاوە چۆلەکەی پێدەکرێ.» (خا. ب1، ل- 1.1).

(شی.) بۆ قبووڵ کردن با بەڕاست زانینی قسەی کەسێک بەکار دێت: ئێوارێ بچۆ لای دوکتۆر (-باشە). لە بیرت نەچێ نامەیەک بنووسە بۆ عەزیز (- باشە). ٢-وەڵامی پرسیارە د ە ربارەی کەسێ یا شتێ: نەخۆشەکەتان ئیمڕۆ چۆنە؟ (- باشە). دەگەل شێرکۆ نێوانتان چۆنە؟ (- باشە). *چاکە، خاسە، قنجە، (جنو) خووە.

«کن.» کاری چاک پێویست با شاردنەوە ناکا.

(نا.)، (سن.) تم: باڵیشمە.

«بنتـ.» ١- بێ پێچ و پەنا. ٢- بێ دەڕوو دامان. ٣- بە دەنگی بەرز. ٤- بێ داپووشین و پەردەبەسەردادان.: ئەمریکا بە ئاشکرا شەڕ بە دنیا دەفرۆشێ. ● «بانگی محەممەدی بە ئاشکرا خۆشە» : کاری چاک نابێ بشاردرێتەوە. «مانگا بە دزی کەڵ دەگرێ، بە ئاشکرا دەزێ»، هیچ شتێک تا سەر دە پەردەدا نامێنێتەوە.