تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 23
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
١-ئەمە
[[ئەم + ئە]]
(نت.)
ناوی
ئیشاڕەتە
بۆ
نیزیک
. ئەمە چ زەزنازەنایەکتانە منداڵینە؟ ((... ئەمە کێیە
جوێن
بە
چاوساغەکە
دەدا
...)) (
بیرەوەری
خۆم
) ((...
باشە
دەی
فەرموو
ئەمە
قەڵەم
و
کاغەز
...)) (قزڵجی: پێکەنین-٧٣) *(مک.)
ئەوە
،. (بک.)
ئەڤ
، ئەڤا، ئەڤە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
٢- ئەمە
[[ست: ئەهما. پە: ئەماه]]
(ز.)، (مک.) زەمیری نەلکاوی
یەکەم
کەسی
جەمعە (
ئەوانەی
قسە
دەکەن). ((... قەرزی مەبەخشە چلۆنێکی ئەمەش قەرزدارانی
خۆمان
دەبەخشین)) (ئینجیل: مەتی-١٤) ٨ئێمە،
مە
. (بک.)
ئەم
،
مە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمەتا
[[ئەمە+تا]]
(شر.) وەڵامی پرسیاری:
کامەتا
،
کوا
؟ ی پێ دەدرێتەوە. (جم؛ ئەمەتان).
کامەتا
کتێبــ.ەکە؟ -
ئەمەتا
لێرەیە. تێبــ.-
ڕەنگە
پارچەی دووەمی
ئەم
وشەیە،
دەگەڵ
(
تا
) و (تە)ی ئاوێستایی
کە
مانایان (
ئەم
)ە (تم:
پد
. یگد. ج٢-٣٦٧)
پێوەندی
هەبێ،
لەم
خاڵەدا
دووپاتە
کردنەوەی (
ئەم
)
دەشێ
بۆ
تەئکید
بێ
. ڕێشی تێدەچێ
کە
(
تا
)
لە
(ستا)ی ئاوێستایی وەرگیرابێ
کە
لە
پەهلەویدا
بۆتە
(ئێستاتەن).
بە
مانای:
بوون
،
هەبوون
(تم: فرەوشی: پفا-١٤٤)، هەڵسەنگاندنی
دەگەڵ
شێوەی سنەیەکەی (
ئەمەسە
) بۆمان دەردەخا
کە
ڕای
دووەم
لە
ڕاستی
نیزیکترە. *
ئەمەتانێ
،
ئەمەتە
،
ئەمەسە
،
ئەوەتا
، ئەوەتونێ. (بک.) ئەڤە،
ڤایە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمەتانێ
[[ئەمەتا+ ئانێ]]
(شر.) تم:
ئەمەتا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمەتە
[[ئەمەتا+ئە]]
(شر.٩ تم:
ئەمەتا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمەریکا
(نا.٩، (کعر.) تم؛
ئەمریکا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمەسە
[[ئەمە+سا]]
(شر.)، (سن.٩ تم:
ئەمەتا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمەل
[[=عا.: امل]]
(نا.) تم:
ئومێد
.
هیچ
ئەمەلی نەماوە ڕوحمی
خوا
نەبێ
، ئەمەلت
بەم
کابرایە
نەبێ
. (( خستییە
ناو
قەفەس
،
بڕا
، ڕێی
ئەمەل
)) ((
هیچ
چارەی
نەما
،
بێجگە
لە
ئەجەل
)) (سەلام-١٤٠)
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمەند
[[ئەم+هەند]]
(بنت.) تم:
ئەمەندە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمەندووسکانە
[[ئەمەندووسکە+ئانە]]
(بنت.) تم:
ئەمەندووکانە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمەندووسکە
[[ئەمەند+ ئووسکە=ئووچکە]]
(بنت.) تم:
ئەمەندووچکە
. تێبــ.- دەنگی (چ)ی
ئووچکە
لەسەر
زمانان
بۆتە
(س).
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمەندووچکە
[[ئەمەند+ ئووچکە]]
(بنت.) میقدارێکی
کەمتر
لە
ئەمەندووکەی پێ
دیاری
دەکرێ
. *ئەمەندووسکە،
ئەوەندووسکە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمەندووکانە
[[ئەمەندووکە+ ئانە]]
(بنت.)
بۆ
موبالغە
لە
بچووک
نیشاندانی شتێکدا.
هێشتا
ئەمەندووکانەیە، وایە! گەورەتربێ
چۆن
دەبێ
. *ئەمەندووسکانە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمەندووکە
[[ئەمەند+ئووکە]]
)بنت.) میقدارێکی
کەمتر
لە
(
ئەمەندە
)
پێشان
دەدا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمەندە
[[ئەم+ هەند (هێند) +ئە]]
(بنت.) ١-
بە
شێوەیەکی نامەحدوود میقدارێک
پێشان
دەدا
(جاروبارە
بە
ئیشاڕەی
دەست
یان
بەراوردکردن
دەگەڵ
شتێکی
تر
تەحدید دەکرێ). ماریکمان
کوشت
ئەمەندە
دریژ
بوو
نەبێتەوە، ئەمەندەی بەرچیغێکیش
ئەستوور
بوو
.
قەت
وڵاغم نەدیوە
ئەمەندە
بەرز
و
شۆخ
. ئافرەتی
ئەمەندە
خوان
هەر
نابێتەوە. ٢- وەڵامی پرسیاری (
چەند
) و (
چەندە
)ی پێ دەدرێتەوە. مارەکەی کوشتتان
چەندە
درێژ
بوو
؟ -ئەمەندەی پشتێندێک. *ئەمەند،
ئەمەنە
،
ئەوەند
،
ئەوەندە
،
ئەوەنە
،
هێندە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمەنی
(پب.)
بە
دوای ڕەگی
هەندێ
فیعلی ڕابردۆوە دەنووسێ و
ناوی
شتێکی
لێ
پێکدێنی
کە
(فیعل)ەکە
بەبێ
ئەو
سەرناگرێ. (تم: هبێد-٤٤و٤٥).
سووتەمەنی
(
ئەو
شتەی
سووتان
بێ
ئەو
نابێ)،
خواردەمەنی
(
ئەو
شتانەی
بۆ
خواردن
دەشێن). تێبــ.-
لەم
ساڵانەی دواییدا وشەی (
چاپەمەنی
)
لەباتی
(مطبوعات)ی عەرەبی داتاشراوە. ئەمە
بە
دوو
سەران
هەڵەیە، یەکیان پاشبەندەکە خراوەتە
سەر
(ناو)ێک و ناوێکی
تری
پی
دروست
کراوە
،
کە
دەگەڵ
ڕەوتی
زمانی کوردیدا رێک
نییە
. دووەمیان
ئەوەیە
ئەگەر
چاومان
لەو
هەڵەیەش قووچاند دەبوایە
وشە
تازەکە مانای (کەرەستەی
چاپ
)
یا
(نووسراوێکی
بۆ
چاپ
کردن
)
ئامادە
کراوە
، بدات
کەچی
دەبینین لاباتی
چاپکراو
بەکار
دەهێنرێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمەنە
(بنت.)،(سن.) تم:
ئەمەندە
. تێبــ.-
لە
قسە
کردنا (ن)ە
کە
تۆزێک
دەگیرێ،
هەروەکوو
(ن)ێکی
سووکی
لە
پێشەوەبێ
وایە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمەگ
[[؟]]
(نا.٩ ١-کاری
سەخت
و
قورس
کر
پیاو
ماندوو
بکا
. هس؛
ئەرک
. ٢-
ئەو
حەقەیە
کە
دایک
و
باب
لەبەر
ماندوویەتی
پێگەیاندن
و
بەخێوکردن
، دەیانکەوێتە
سەر
منداڵی
خۆیان
.
کوڕ
قەت
لە
ئەمەگی
دایک
و
باب
دەرناچی،
ڕۆڵە
ڕەببی ئەمەگم بتگرێ. ٣- (مج.) حەقێکی
لە
ئەنجامی
ماندووبوون
بە
کەسێکەوە (
جێبەجێ
کردنی کارێکی، ڕزگارکردنی
لە
تەنگانە
، لەکۆڵ کردنەوەی
گیروگرفت
و...)
بۆ
یەکێک
ساز
دەبێ
.
ئەوەندەی
ئەمەگی
زۆراب
بەسەرەوەیە نەبێتەوە. تێبــ.- آ)
لە
هەنذێ قامووساندا
ئەم
وشەیە (
ئەمەک
) نووسراوە،
ئەوی
ڕاست
بێ
بەسەر زمانانەوە
بێجگە
لە
دەنگی (گ) شتێکی
تر
نابیسترێ.
بۆ
ئەوەی
(ک) تەلەفوز بکرێ
پێویستە
قورسایی
زیاد
بخرێتە
سەر
شەویلاکە
. ب) هیندێک
بە
وشەیەکی تورکی دەزانن (تم: ژابا-٢٠) و
لە
زمانی ئازەربایجانیشدا بەکاردێت.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمەگ بەجێهێنان
(مست. لا.)
پاداشت
دانەوە
،
خزمەت
کردنی کەسێک
بەرامبەر
بە
ماندووبوونی
بە
کارێکەوە،
وەفا
بەجێگەیاندن. ((....
زۆری
نەخایاند دایکیشی ئەمەگی بەجێهێنا و دوای
باوکی
کەوت
بۆ
شاری
خامۆشان...))، (قزڵجی: پێکەنین-١٠١).
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمەگ بەخەسار
[[کو. عا.]]
(ست.) ١-
حاڵی
دایک
و بابێکی منداڵیان
نالەبار
و ناعاملاوبێ.
دایە
گیان
بە
هۆمێدی خودای نایەڵم
ئەمەگ
بەخەساربی.
ئەمەگ
بەخەسار
خۆی
منداڵەکانی یەکێکیان
باش
دەرنەچوون. ٢-
حاڵی
کەسێکی سەرەڕای
ماندووبوون
بە
کارێکەوە هیچی
بۆ
حیساب
نەکرێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمەگ بەسەرەوە بوون
ژێرباری کەسێک
بۆ
کەسێکی
تر
لەبەر
ئەوەی
کە
پێیەوە
ماندوو
بووە
. ((ڕەفیقینە ئەمە زۆرمان ئەمەگی
ئەو
پیاوەی لەسەرە...)) (تحفە: ج١-١٩٨).
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەمەگ دانەوە
(مست. لا.) تم:
ئەمەگ
(
ئەمەگ
بەجێهێنان).
1
2