تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 30
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیم
[[ست: ئیم]]
(نا.) شێوەی
کۆنی
(ئەم)ە و
لە
چەند
وشەیەکدا
ماوە
و
لە
هەندێ
ناوچەی
کوردستان
دەکوترێ.
ئیمڕۆ
،
ئیمساڵ
،
ئیمشەو
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیمام
[[=عا.: ئیمام]]
(نا.) ١-
پێشەوا
و
ڕابەری
دینی
.
بە
مەزەبی ئیمامی
حەنەفی
مارەی
کەن
. ٢-
ئەو
کەسەی
پێش
نوێژی
،
نوێژی
جەماعەت
دەکا
. ئیمامی مزگەوتی هەباساغای. ٣-
هەر
بەکر. ئیمامی عومبەر، ئیمامی
جەحفەری
(
شیعە
)
کە
یەکەمیان (ئیمامی عەلی) و ئاخریان (مەهدی)یە. ب)
هەریەک
لەو
چوار
کەسەی
کە
پاش
پێغەمبەر
(ن.خ.) خەلیفەیی ئیسلامیان
کرد
. ئیمامی ئەبووبەکر. ئیمامی عومبەر ئیمامی عوسمان. ئیمامی عەلی. ٤- تم:
ئیمامە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیمامە
[[عا.: ئیمام + کو: ئە]]
(نت.)
دەنکە
مووروێکی درێژۆکەیە
بە
سەری
تەزبیحەوە
دەکرێ
. *
ئیمام
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیمامەت
[[عا.: ئیمامر]]
(نمس.) تم:
ئیمامەتی
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیمامەتی
[[عا.: ئیمام+ کو: ئەتی]]
(نمس.) ١- پێشەوایی و
ڕابەری
کاروباری
دینی
موسوڵمانان.
قوربان
ئەو
ڕەمەزانە
تەشریف
بێنە
ئیمامەتییەکمان
بۆ
بکە
. ٢- یەکێکە
لە
ئەرکانی
ئیمان
لە
ئایینی
شیعەدا *ئیمامەت.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیمان
[[=عا.: ئیمان]]
(نا.) تم:
ئیمان
. تێبــ.-
ئەم
وشەیە
کە
دەگەڵ
بڵاو
بوونەوەی
ئیسلامەتی
لە
کوردستانا هاتۆتە
ناو
زمانی
کوردی
هەندێ
جار
دەنگ
بزوێنەکەی (ی)
هەروەک
عەرەبییەکەی
درێژە
و
هەندێ
جارانیش (
بە
تایبەتی
لە
تەرکیبدا)
کورت
دەبێتەوە و دەبێتە (ژیر=کەسرە)،
بۆیە
وەک
وشەیەکی
تەنیا
(ی)ەکەی
بە
درێژ
(ی) داندراوە و
لە
شوێنی
خۆی
نووسراوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیمان
[[=عا.: ئیمان]]
(نا.)
باوەڕ
،
بڕوا
(
دینی
و
کۆمەڵایەتی
) ((...زوڵمی دنیای داگرتووە
خوا
ڕەحم
بە
ئیمانەکەمان
بکا
. (قزڵجی:پێکەنین-٦٦). ((فەرمووی نیشانەی تێکچوونی
جیهان
)) ((
بێ
باوەڕییە و زەعیفی
ئیمان
)) (پیرەمێرد-٢٥٦).
خوا
ئیمانت داتێ، ئیمانت
سڵامەت
بێ
، ئیمانت
لێ
نەستێنێ، ئیمانم
بە
خەباتی میللەتی ککورد بەقەوەتە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیمان هێنان
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) ١-
پەیدا
کردنی
باوەڕی
بە
ڕێ
و شوێنی
دینی
یا
بیروباوەڕێکی
سیاسی
و
کۆمەڵایەتی
(بەگشتی). ٢- موسوڵمان
بوونی
یەکێکی
غەیرە
موسوڵمان (بەتایبەتی).
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیماندار
[[ئیمان + دار]، [عا. کو.]]
(سفا.) تم:
ئیماندار
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیماندار
[[عا. کو.]]
(سفا.) کەسێکی
باوەڕی
بە
دینی
ئیسلام
هەبێ.
خوا
عافووی
کا
ئیشاڵڵا
لە
ڕێزی ئیماندارانە و دەچێتە بەحەشتێ. ٢- کەسێکی
باوەڕی
(
بە
هەرچییەکی
بێ
)
بەهێز
بێ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیمتیحان
[[=عا.: ئیمتیحان]]
(نمس.)
ئەزموون
،
تاقی
کردنەوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیمتیحان دان
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) ١- لێبوونەوەی قوتابیان
لە
وەڵام
دانەوەی
هەموو
ئەو
پرسیارانەی
بە
نیازی
تاقی
کردنەوەی ڕادەی
فێربوون
و تێگەیشتنی دەرسەکانیان لێیان
دەکرێ
. ٢- تم:
ئیمتیحان
(
لە
ئیمتیحان
دەرچوون
) ئیمتیحانی
خۆی
داوە
پێویست
بەم
قسانە
ناکا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیمتیحان کردن
[[عا. کو.]]
(مست. مت.) ١-
پرسیار
کردن
لە
قوتابیان، ساڵێ
چەند
جارێک
بە
نیازی
ئەوەی
بزانن
ئەوەی
خوێندوویانە
بە
چاکی
فێری
بوون
یان
نا. ٢-
تاقی
کردنەوەی کەسێک
بۆ
هەر
نیازێک و
بە
هەر
شێوەیەک
بێ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیمتییاز
[[=عا.: ئیمتییاز]]
(نمس.) ١-
جیاوازی
نێوان
دوو
کەس
یا
دوو
شت
(
بە
لای
چاکەدا
بۆ
یەکێکیان)،
بە
سەردا
هەبوون
. ئیمتیازی
چی
بەسەر خدردا
هەیە
.
ئەو
ئیمتیازە
چییە
بۆ
شێرکۆ
؟. ٢- ئیجازەیەکی
دەوڵەت
بۆ
دامەزراندنی
کارگە
، دەرهێنانی
مەعدەن
،
بڵاو
کردنەوەی
ڕۆژنامە
و
گۆڤار
و... دەیدا
بە
کەسێ
یا
کەسانێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیمجار
[[ئیم + جا (جار)]]
(بنت.) تم:
ئەوجا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیمزا
[[=عا.: ئیمزا]]
(نا.) نیشانەیەکە
لە
کۆتایی
نامە
و...دا دەندرێ، نووسینی
ناوی
نووسەری نامەیە
بە
شێوەیەکی
تایبەتی
لە
پای
کاغەزان
بۆ
ئەوەی
بزانن
کێ
نووسیویە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیمزا کردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) دانانی نیشانەی
ناوی
خۆ
لە
ژێر
نامە
و نووسراوان و...
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیمپڕاتۆ (توو) رێتی
(حمس.) ڕێژیمێکی پاتشایەتی و دەوڵەتییە
کە
سەرۆکەکەی ئیمپڕاتوور
بێ
. دوای شەڕی
دووەم
ئیمپڕاتۆرێتی ژاپۆن
گەلێ
گۆڕانی بەسەرداهات. ٢-
بە
تێکڕایی
هەموو
ئەو
خاکانەی
کە
لە
ژێر
دەسەڵاتی ئیمپڕاتوورێکدا بن، مەیدانی فەرمانڕەوایی ئیمپڕاتۆرێک. ئیمپڕاتۆرێتی بریتانیا
جاران
ڕۆژی
لێ
ئاوا
نەدەبوو. ب)
گشت
وڵاتانێ
کە
دەوڵەتێکی
توانا
و
بە
زیپک
بە
سەریان ڕادەگا، سەرۆکەکەی
هەرچی
دەبێ
ببێ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیمپڕاتۆ (یووو) ری
[[ئیمپڕاتۆر + ئی]]
(ست.)
هەر
شتێکی
پێوەندی
بە
ئیمپڕاتۆرەوە هەبێ.
تاجی
ئیمپڕاتۆری لەسەرنا.
فەرمانی
ئیمپڕاتووری
دەرچوو
. ٢-(حمس.) تم: ئیمپڕاتۆرێتی. تێبــ.-
بەم
مەعنایە شێوەی داڕشتنەکەی زیاتر فارسییە
تا
کوردی
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیمپڕاتۆر/توور
[[لاتینی]]
(نا.) پاتشیەکی
چەند
وڵات
و میللەتی
لە
ژێر
فەرماندا
بێ
، پاتشای پاتشایان. کاتێ شۆڕشی
مەزنی
ئۆکتۆبەر هەڵگیرسا (نیگەڵە) ئیمپڕاتۆری
ڕووسیا
بوو
. *
شاهەنشا
تێبــ.-
ئەم
وشەیە لەقەبێک
بووە
بۆ
سەردارەکانی ڕۆمای
کۆن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیمپڕیالیزم
[[فرەنسی: ئیمپڕیالیسم]]
(نا.) سیاسەتی دەوڵەتانی گەورەی
گەشە
کردووە، ئامانجی
داگیر
کردنی وڵاتانی
پاشکەوتە
و پەرەپێدانی
هەموو
چەشنە دەسەڵاتێکتی خۆیانە
لەوان
وڵاتانەدا. تێبــ.-
ئەم
جۆرە وشانە
بە
پێی
جۆری
بیر
کردنەوە
و
بیر
و
باوەڕی
سیاسی
لە
لای
خەلکی جووربەجوور مەعنایان
کەم
و
زۆر
دەگۆڕێ. مارکسیستەکان
لە
هەموو
کەس
زیاتر
سەر
و کاریان
دەگەڵ
ئەم
چەشنە وشانە
هەیە
و بەکاریان دێنن،
لە
هەموو
کەسیش زیاتر
بە
تان
و پۆیاندا دەچنە
خوار
و ڕوونیان دەکەنەوە. (لێنین)
لەم
بابەتەوە
زۆر
دوور
و
درێژ
دواوە
دەڵێ: ((ئیمڕیالیزم بەرزترین قۆناغی سەرمایەدارییە)) و کتێبــ.ێکیشی
هەر
بەو
ناوە
نووسیوە و
ئیمپڕیالیزم
بەو
جۆرە
کورت
دەکاتەوە: ((... ئیمپریالیزم سەرمایەدارییە وەزتێکی دەگاتە ڕادەیەکی (تەتوور)
کە
لە
سایەدا دەسەڵاتی (ئیحتیکارات) و (سەرمایەی
ماڵی
)
دروست
بووە
و ناردنە دەرەوەی
سەرمایە
ئەهمیەتێکی
زۆری
پەیدا
کردووە و
دابەش
کردنی
دنیا
لە
نێوان
(تروست)ەکانی عالەمی
دەسی
پێکردووە و
دابەش
کردنی
گشت
وڵاتانی
جیهان
لە
نێوان
دەوڵەتە
زلە
سەرمایەدارەکان بڕاوەتەوە...))، ( لێنین، هەڵبژاردەکان ((
ئیمپڕیالیزم
بەرزترین قۆناغەکانی سرمایەداری))، بەرگی ١، بەشی ٢، چاپی مۆسکۆ (عەرەبی) ل- ٣٩٢).
1
2