«نا.»، «هو.» تمـ: ئاگر. «نە نەیخانەی تەن ئایر هۆرێزان» «بزیسکەی چەخماخکەم شەش خان خێزان» «مەولەوی: مکبـ_۴۴۲»

«ستـ.»، «هو.» تمـ: ئاگرین. «نامەی ئایرین دڵسۆزیت یاوا» «بڵێسەم نەسای، گەردوون سەر ساوا» «مەولەوی: مکبـ_۴۳۴»

«مستـ. متـ.» ۱- داگیرساندنی ئاور و چرا و... و نە کووژاندنەوەیان.: تا ڕۆژ سۆبەمان گەرممان نەدەهاتەوە. ۲- سووتاندنی سووتەمەنی: نەوت زۆر دایسێنن. هەڵایساندن [هەڵ «پیبفبـ.» +ئاییساندن]، «مستـ. متـ.» ۱- داگیرساندنی ئاگر، چرا... «دەڵێن فەرموویە یار، بێتە مەتاڵای خەتی ڕێحانی» «بڵێن با شەمعی ڕوخساری هەڵایسێنێ! ئەوا هاتم» «حەریق». ۲- «کنـ.» سازکردنی فیتنە و شەڕ و شۆڕ.: لە سەرەتای ئەم چەرخەوە ئەڵمان دوو شەڕی گەورەی لە دنیادا هەڵایساند.

«ند.» تمـ: ئای /۲.

«نتـ.»، ۱- «مکـ.» یەکێکە لە و مەوجوودە خەیاڵییانەی کە لە فۆلکلۆڕی کوردیدا باس دە کرێ. ئەمەیان لە موکریان دایکان مناڵی پێ دەترسێنن، ڕەنگە هەر لەبەر ناوە سەیرەکەی بێ.: ڕۆڵە بنوو ئایشە گوێ درێژ هات. ۲- «سیمـ.»، «کنـ.» کەر.

«نتـ.» فڕ و فێڵ، حیلە و حەواڵە: کەس سەری لە ئاین و ئۆینی خدر دەرناچێ.

«ند.» تمـ: ئای/۲.

«پبـ.» ۱- بە دوای سفەتەوە دەنووسێ و دەیکا بە ناو «حاسڵ مەسدەر» : «درێژ» درێژایی، «سوور» سوورایی، «ڕووناک» ڕووناکایی. ۲- دەگەڵ هەندێک ناوان تەرکیب دەبێ و ناوێکی تازە «حاسڵ مەسدەر» ی لێ دروست دەکا.: «ترووسکە» ترووسکایی، «دەشت» دەشتایی، «گۆڕ» گۆڕایی.

«نا.»، «سنـ.» خوشکی باوک «تمـ: مخـ. جـ۱_۳۷». ٭پوور، میمک، میمی.

«مسـ. لا.»، «مکـ.» سووتانی شتێک بە گڕەوە، چ بۆ ڕووناکیی وەکوو چرا، چ بۆ گەرمایی وەکوو ئاگرێکە بە دار و سووتەمەنی تر بۆ چێشت لێنان و مەبەستی دیکە دەکرێتەوە.: ئاگرت ناییسێ «نەئایسێ»، بزانە ئاگرەکە داییسێ «دە ئایسێ» ؟، تا درەنگ چرایان هەر دایسا «دە ئایسا». _هەڵایسان [هەڵ «بێبفـ.» +ئایسان] «مستـ. لا.» «کنـ.» پەیدابوونی شەڕ و شۆر و هەرا لە نێوان دوو یا چەند کەس، یان دەوڵەتاندا.

«نا.» ۱_مەزهەب، ڕی و شوێنی دینی. «زەعیف بێ خوا نە خواستە ئیعتقادت» «بە ئایین و بە ئەرکان و بە ئەتوار» «ڕەزا_۲۳». ۲_ڕئ و شوێن بە موتڵەقی، داب و دەستوور.

«نا.، سـ.» ئەو زەمانەیە کە لە مەو پاش دێت، ئەو وەختەی دادێ، ڕۆژگارێکی هێشتا «لە وەختی لێدوانیدا» نەهاتووە.: بەاری ئاییندە، ساڵی ئاییندە.

«نا.» تمـ: ئاوێنە. ««نەزمی نالی ئیسلی ئاو و ئایینە ڕەنگی نییە» «دوو ڕووە بۆ سەیری خاتر: یەک خەفی، یەک ئاشکار» «نالی: مقبل_۱۵»

«نا.» هەر ڕستەیەک لە قسەکانی قوڕئان کە لە سەری ڕادەوەستن. «... الحمد للە رب العالمین ٭تێبــ.ینی: ئەم وشەیە بە هۆی ئیسلامەتی و خوێندنی قوڕئان کەوتۆتە زمانی کوردییەوە، ئەگەرچی لە عاڕەبیدا بە مانای «نیشانە» و «بەڵگە» و ئەو جۆرە شتانەش هاتووە، بەڵام لە زمانی ئێمەدا هەر ئەو مانایەی هەیە کە باس کرا. ٭بەند. ئایە تە لکورسی_ «عا.: آیەالکرسی»، «نتـ.» چەند ئایەتێکی قوڕئانە، موسڵمانانی کورد پاش هەموو نوێژێک و لە وەختی مەترسیشدا بۆ دوور خستنەوەی «بەڵا» دیخوێنن. «... اللە لا الا الا هو ٭الحی القیوم...» «قوڕئانی پیرۆز: سووڕەتی ئەلبەقەڕە»

. «- ئایەتی» _ «پبـ.» ۱- بە دوای ناوێکەوە «زات یا مەعنا» دەنووسێ و ناوێکی تر «مەعنا» ی لێ دروست دەکات کە بەیانی حاڵەتی کەسێ یا شتێ دەکا.: «کورد.» کوردایەتی، «عەبد» عەبدایەتی «خوشک» خوشکایەتی. ۲- دەلکێ بە دوای ناوی عێل و عەشیرەتانەوە دەیکا بە ناوی نیشتمانی ئەوان: «باڵەک» باڵەکایەتی، «سوێسنی» سوێسنایەتی «شینکی» شینکایەتی، «گەورک» گەورکایەتی، «مەنگوڕ» مەنگوڕایەتی. تێبــ.ینی: ئەسڵی ئەم پاشبەندە بە لای منەوە، لە نیزیک ترین قۆناغی پێش ئێستایدا «هایەتی» بووە کە لە «ها=هەیە+ئەتی=پاشبەندی وجوود» پێکهاتووە. ها، لە هەندێ بن لەهجەکان «جافی و...» بەم مەعنایە دەگوترێ: «خاڵێ «ها» وە بان سەر گۆنای پیرۆز، وەک چرای تۆرەن وە بان «نەکەرۆز» ».

«ئمـ.»، «سیمـ.» تمـ: ئاخوا.

«نتـ.» تمـ: ئەسپە داریینە.

(کن.) دنیا هەرچۆنی بسووڕێ کاری من پەکی ناکەوێ.

«کن.» کاری چاک پێویست با شاردنەوە ناکا.

«کنـ.» بە خۆدا شکانەوه، خەجاڵەت بوونەوه، تەریق بوونەوە.: وەختێ درۆکانی سووربوونەوه، هەر بوو بە ئاو. قسەی وای دەکرد پیاو دەبوو بە ئاو.