«نتـ. ستـ.»، «سنـ.» تمـ: ئاوەزێ.

«نتـ.» تمـ: ئاویلکە.

«نتـ. ستـ.» اێگەیەکە «زەوی یا هەر شوێنێکی تر»، کە لە خۆیەوە و بێ ئەوەی ئاوی لێنرابێ، نم و شەی هەبێ و هەمیشە تەڕ بێ. ٭ئاوەزا. زەناو. «بکـ.» ئاڤزێم.

«سمغـ.» «مکـ.» هەر مەعدەنێک بە توێژاڵێکی زێو ڕووکێش کرابێ.

«مستـ. متـ.»، «مکـ.» ڕووکێش کردنی خشڵ یا هەرچی لە مەعدەن دروست کرابێ بە زێو.

«سمغـ.»، «مکـ.» هەر مەعدەنێکی بە توێژاڵێکی زێڕ ڕووکێش کرابێ: ئەم گەردانەیە زێڕ نییە ئاوەزێڕە «ئاوەزێڕ کراوە».

«مستـ. متـ.» «مکـ.» ڕووکێش کردنی خشڵ یا هەر شتێکی تر کە لە مەعدەن دروست کرابێ، بە توێژاڵێکی ئاڵتوون

«نتـ.، ستـ.»، «سنـ.» زەویەکی ئاو قووت نەدا و کە ئاویان لێ نا لەسەری بمێنێ و پێیدا نەچێتە خوار. ٭ڕەقەن.

«نتـ.» ۱-کەلەبەرێکە، کاتێ کە ئاش دەخەوێنن دەیکەنە جۆگەی ئاشەوە، تا ئاوەکە نەچێتە سەر دۆڵاش و بە لایەکی دیکە دا بڕوا. ۲-بەرهەڵستێکی بچووکە. لەبەردەمی جۆگە و بەندان بە خۆڵ دەیکەن تا ئاوەکە ڕوو بکاتە ئەو لایەی مەبەستە. ٭ئاوبڕ/۲. ئاوژەنە.

«مکـ.» ۱- «نا.» نەخۆشییەکە تووشی مەڕ دەبێ و گوانی دێشێ. ۲- «سـ.» حاڵی پەڵە دەغڵێکی لەبەر بارانی زۆر یا داشتنی زۆر چڵ چڵ یا جێ جێی ئیشک بووبێ.

«مستـ. لا.»، «مکـ.» ۱-تووشی نەخۆشی گوان ئێشە هاتنی مەڕ. ۲-ئیشک بوونی هەندێ شوێن یا چڵی پەڵە دەغڵێک کە زۆر ئاودار بێ یا بارانی زۆری بە سەردا باریبێ.

«نتـ.، ستـ.»، «سنـ.، سیمـ.، هلـ.» ۱-شێوەیەکی کشتوکاڵە بۆ چاندنی گەنم وجۆ. ۲- دەغڵێکی بەم شێوەیە چاندرابێ. تێبــ.ینی: پاش نیوەی هاوین، زەوییەکی مەبەست بێ بەم شێوەیە دایچێنن، ئاوی لێدەنێن و هەر کەشی هاتەوە دایدەچێنن و ئاوی دەدەن، ئەو ساڵە هەندێ شین دەبێ و زستان لە ژێر بەفرا دەمێنێتەوە ساڵی ئاییندە زووتر لە دەغڵێ دیکە پێدەگا. ٭ڕەپستە. کوڵەپەست.

«بنتـ.، ستـ.» تمـ: ۲-ئاوا.

«نتـ.»، «هو.» تمـ: ئاوخورە/۳.

«مستـ. متـ.» هەڵخستنی کەلوپەلێ کە شۆرابێ یا تەڕ بووبێ «لەبەر هەرچی بێ» و ئیشک کردنەوەی بە کوشین پێک نەیەت.: بەرماڵەکە ئاوەچۆڕ کەن. نمەدەکەمان ئاوەچۆڕ کرد.

«نتـ.» ۱-تکانەوەی ئاو لە شتێک کە دە ئاو هەڵکێشرابێ یا کەوتبێتەوە ئاوەوە. ۲- «کنـ.» جاری بوونی ئارەقە بە لەشی ئینساندا.: بەڕەکەمان هەڵخستووە لە دوێنێوە هەر ئاوە چۆڕەیەتی.

«نمسـ.» تمـ: ئاوەڕووت کردن.

«مستـ. متـ.» داڕنینی تووک و پەڕی ئەو پەلەوەرانەی گۆشتیان دەخورێ. تێبــ.ینی: پاش کوشتنەوەیان، دە ئاوی لە کوڵیان هەڵدەکێشن و بە دەست پەڕەکانیان دەڕننەوە.: هەر دەست بە جێ مریشکێکی کوشتەوە و ئاوەڕووتی کرد و سووری کردەوە. تا دێینەوە قەلەکەت ئاوەڕووت نەکردبێ خوداهاوار!

«نتـ.»، «مکـ.» ۱- باری ڕەوت و شۆڕ بوونەوەی ئاو لە ناچەیەکڕا بۆ ناوچەیەکی تر.: ئاوەڕۆی ناوشوان دەچێتەوە کەرکووک. ئاوەڕۆی مەیدان بەڵەک دێتەوە مەهابات. ئاوەڕۆی هەندێ شوێنی شارباژێر دەچتەوە سەردەشتێ. تێبــ.ینی: ئەم وشەیە بۆ بەش کردنی مڵک و زەوی وزار و بڕینەوەی گێرە و کێشە لەسەر مڵکایەتیی جێگەیەک بەکاردێت، هەر جێیەکی ئاوەڕۆی جێگەیەکی تری بچێتەوە سەر، ئەگەر هیچ قەباڵە یا شاهیدێ لە گۆڕێ نەبێ کە مڵکی یەکێکی ترە، بە بەشێک لەو شوێنە دادەندرێ کە ئاوەڕۆی لێ دێتەوە سەر. ٭«سنـ.» ئاوژێر، «سیمـ.» ئاوەژێر. ۲-کونێکە لە دیواری خانووی گوند و شارەکانی کوردستان، ئاوی باران و چڵکاو کە لە ناو حەوشەدا کۆدەبێتەوە و پێیدا دەڕواتە دەر. تێبــ.ینی: ئێستا لە شارەکانی کوردستان زۆر کەم بووە یا هیچ نەماوە. ٭«سنـ.» ئاوڕێگە.

«نتـ.» جۆرێکە لە جۆرەکانی ڕستنی خوری لە کوردەواری، بە دانستە زۆر باریک و لووس بۆ «کر» ی تایبەتی دەیڕێسن و لە کاتی ڕستنیدا پێش ئەوەی بە تەواوی بایان دابێ، ناوبەناو دەستێکی تەڕی پێدا دێنن. هس.: ئاوریشم.