«مستـ. لا.» پەلاماردانی کەسێ، چنگ لێ قاییم کردنی بە جۆرێکی وەکوو یەک کەس بێنە بەر چاوان.

«نتـ.»، «سنـ.» ۱- منداڵ، کە هێشتا لە زگی دایکیدا بێ و گیانی وەبەر نەهاتبێ. ۲- منداڵی لە بارچوو، منداڵێ کە لە خۆیەوە، یا بە هۆی داو و دەرمان و شتی تر بە مردوویی لە زگی ئافرەت بێتە دەر. ۳- بەرخ و کاریلەی وە ڕووح نەهاتوو، کە پاش سەر بڕینی مەڕ و بزن، لە زگی دایکیان دەیانهێننە دەر. ٭نەبەکام.

«نتـ.» ۱- هەر شتێکی ئاو لە شوێنێکەوە هێنابێتیە شوێنێکی تر. ۲- پووش و پەڵاش و کوتەرە دار و لق و پۆپی داران لە پاش نیشتنەوەی لافاوی بەهاران لە بەستێنی چۆمان بە جێ دەمێنێ. ٭ئاوماڵە.

«نتـ.»، «سنـ.» تمـ: ئاوماڵک.

«نتـ.»، «سنـ.» ئامرازێکە وەکوو دارجگەرە وایە سەرێکی دەخرێتە کونی «داری نێرگەلە» و سەرەکەی تریشی دەچێتە ناو شووشەی ئاوەکە، دووکەڵی تەماکۆ دەکێشێتە ناو ئاو لەوێشڕا دەچێ بۆ دەمی نێرگەلەکێش. ٭ «مکـ.» میلاو.

«بنتـ.، ستـ.» تمـ: ۲-ئاوا.

«نتـ.» دۆیە، کە بۆ ئەوەی سارد ببێ یا ئەگەر خەست بووبێتەوە، ئاوی تێکەڵ دەکەن.

«نتـ.»، «مکـ.» ۱_شوێنێکی تایبەتییە لە ماڵان ئاگری تێدا دەکەنەوە چێشتی لەسەر لێدەنێن. تێبــ.ینی: لە سووچێکی ئاشپەزخانە لە سێ لاوە بە خشت یا بەرد بە بەرزایی ۳۰/۲۰سانتیمەتر دیوارۆکەیەک دروست دەکەن، مەنجەڵ یا دیزەی دەخرێتە سەر و لە ژێرەوە بە دار یا هەر سووتەمەنییەکی تر ئاگر دەکەنەوە، دووکەڵەکەشی لەسەربانی خانوو دەردەچێ. ۲_تمـ: ۱_ئاگردان/۱.

«سفا.»، «سنـ.» ۱-پێگەییشتوو «لە باری لەش و ئەندامەوە» : مناڵەکە ئاووزیاگە. ۲-تێگەییشتوو «عەقڵی بە شت دەشکێ» ۳-بە توانست «توانای کردنی کارێکی هەیە». تێبــ.ینی: ئەم وشەیە تەنیا مردۆخ نووسیویە و هەرچەند لە شکڵی «نمفـ.» دایە وکوو: هەڵگیریاک، کریاگ، ئاووسیاگ... بەڵام ئەو مەعنایانەی مردۆخ بۆی داناوە «تمـ: جـ۱_۳۱/۳۰» وای لێکردم بە «سفا.» بزانم.

۱- «نتـ.»، «مکـ.» دەفرێکە بە شکڵی مەسینە، بەڵام گەورەترە و زۆرتر ئاو دەبا، ئەستوورایی سەر و بنی وەکوو یەکە، دوو هەنگڵی هەیە یەکیان لە سەرەوەی و ئەوی تریان لە لای پشتەوە بەرامبەر لوولەکەی. لوولەی لە ئی ئافتاوەی فرەوانترە و لە ئاخریدا وەکوو دەمی زوڕنا ئاواڵە دەبێتەوە و پارچە تەنەکەیەکی کون کونی لێ قاییم دەکرێ تا ئاو لەم کونە بچکۆلانەی بێتە دەرەوە، ناوماڵ و ژووری پێ ئاوپڕژێن دەکەن و گوڵ و باخچەی ناو ماڵیشی پێ ئاو دەدەن. *ئاوپاچ. ئاوپڕژێن. تێبــ.ینی: بەشی دووەمی ئەم وشەیە «پاش» لە مەسدەرێکی کۆن_کە شکڵی هەرە دووایی_پێش ئەوەی بە جارێک لە بیر بچتەوە، دەبێ «پاشین، پاچین» بێ_وەرگیراوە و ڕیشەی مەسدەرەکە لە چەند وشەیێکدا بەرچاو دەکەوێ. لە زمانی فارسیدا دوو مەسدەری «پاشیدن و پاچیدن» بە مانای «بڵاو کردنەوە، وەشاندن» ماون. ۲- «نفاـ» کەسێکی وڵات ئاوپڕژێن دەکا. «من هەر جاڕووکێش کێشک خانەی تۆم» «من ئاوپاش خاک ئاستانەی تۆم» «خانا-۲۱۹»

«نتـ.»، «مکـ.» تمـ: ئاوپاش.

«مستـ. متـ.»، «مکـ.». بە ئاوپاش یا هەر ئامرازێکی دیکە، ئاو بە سەربان و حەوشە و ناو ژوور و باخچەوە کردن. *ئاوپاشی، ئاوڕشێن کردن.

«نتـ.»، «سیمـ.» تۆپە دارێکە، ناوەڕاستەکەی کون دەکرێ و دەکوترێتە زارکی لای خوارەوەی دۆڵاش، بۆ ئەوەی تەنگی بکاتەوە و ئاو لە کونەکەیڕا، بە تەووژمتر لە پەڕە بدات و خێراتر بیسووڕێنێتەوە. ئاشێکی ئاوی زۆر بێ پێویستی بەم ئامرازە نییە. ٭زمبوورە.

«ستـ.»، «مکـ.» حاڵی زەویێکی کە داشتنی ناڕەحەت بێ، بە زەحمەت ئاو بدرێ. ٭دژاو.

«نا.» وەرگێڕانی سەر بە خێرایی، بۆ تەماشای کەسێک یا شتێک.: «ئاوڕێکی پاشەوە» کتێبــ.ێکی مێژوویی کوردە، حوزنی موکوریانی دایناوە.

«مستـ. لا.» بە خێرایی سەر بۆ لای تەنیشت یا پشتی خۆ، وەرچەرخاندن و تەماشا کردن.: تا ئاوڕم دایەوە خۆی ون کرد. بە لاماندا تێپەڕی هەر ئاوڕیشی نەدایەوە.

«مستـ. متـ.»، «کنـ.» ۱-چاودێری کردنی کەسێ، بە تەنگ کەسێکەوە بوون: ۲-بە لوتف بوون لەگەڵ کەسێ ٭ئاوڕ وێدان.

«مستـ. متـ.»، «کنـ.»، «مەنگوڕایەتی» تمـ: ئاوڕ لێدانەوە.

«مستـ. متـ.»، «سیمـ.» تمـ: ئاوپڕژێن کردن.

«نتـ.» تمـ: ئابڕوو.