تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 3
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ئولیگارکی اولیگارشی
لە
زمانی یۆنانیدا
بە
مانای حکوومەتی گرووپێکی بچووکە.
بە
واتایەکی
دیکە
، دەسەڵاتدارێتی گرووپێکی بچووکە
بە
سەر
دەوڵەت
بێئەوەی زۆرینەی
خەڵک
، بەسەریا چاودێریی بکات.
ئەم
زاراوە
زۆرتر
بۆ
کەمینەیەکی
دەسەڵاتدار
بە
کار
دەبرێت
کە
دەسەڵاتی
دەوڵەت
ئەخەنە
خزمەت
بەرژەوەندی
و قازانجی
خۆیان
و زۆرینەی نەیارانیش سەرکوت دەکەن.
فەرمانکردنی گرووپێکی
بچووک
بە
سەر
ڕێکخراوە و
دەزگە
کۆمەڵایەتییەکانی
دیکە
وەکوو
ڕێکخراوە
ئایینی
و
کرێکاری
و حیزبییەکانیش، پێی دەگوترێ ئولیگارکی. لەسەردەمی «پلاتۆ»وە، ئولیگارکی
لە
بەرانبەر
ئۆتۆکراسی*و
دیموکراسی
، ڕاوەستاوە.
بە
ڕای
«پلاتۆ»، ئولیگارکی جۆرە حکوومەتێکی گەندەڵە
کە
لە
ئاریستۆکراسییەوە
سەرچاوە
ئەگرێ
بە
هەمان
شێوە
کە
ستەمکاری
،
پاشایەتی
گەندەڵ
دەکات،
هەرکی
بە
هەرکیش، دیمکراسی
بەرەو
گەندەڵی
دەبات.
بیرمەندانی
هاوچەرخ
، سەرنجێکی زۆریان داوەتە ئولیگارکی و هەندێکیان
بە
ناچار
زۆربەی حکوومەتەکان
بە
ئولیگارکی
لە
قەڵەم
دەدەن.
ئەمانە
پێیان
وایە
کە
ناکرێ حکوومەتەکان
بە
دوو
جۆری
تاکەکەسی و کۆمەڵەکی
دابەش
بکرێت
چونکە
کۆمەڵ
یان
خەڵک
هەرگیز
حکوومەت
بە
دەستەوە
ناگرن و کرداری ڕاستەقینەی حکوومەت،
هەمیشە
بە
دەست
گرووپێکی بچووکەوەیە و
تەنیا
جۆری
پێوەندی
ئەم
گرووپە
لەگەڵ
کۆمەڵگە
و سنووری بەرپرسیارییەتی
چێ
دەکرێ
.
ئەپارتهایت: بڕوانە
جیاوازی
ڕەگەزایەتی.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
سەرپەرشتی
دەزگەیەکی نێونەتەوەییە
کە
بەو
پێیە دەوڵەتانێک،
لە
ژێر
چاودێری
ڕێکخراوەی نەتەوەیەکگرتووەکان، لەگوێن
سەرپەرشت
، ئیدارەکردنی سەرزەمینێکی دیاریکراو بەئەستۆ دەگرن
تاکوو
ئەم
سەرزەمینە «
بەرەو
خودموختاری
یا
سەربەخۆیی
»
ڕاپێچ
بکەن.
دەوڵەتی
پێسپێردراو، مافی لکاندنی
ئەو
سەرزەمینەی
بە
خاکی
خۆیەوە
نییە
.
ئەم
سەرزەمینانە، داگیرکراوی دەوڵەتانی تێکشکاوی شەڕی یەکەمی جیهانی
بوون
کە
لە
لایەن
دەوڵەتانی
سەرکەوتوو
لە
شەڕدا
لەجیاتی
لکاندن
بە
خاکی
خۆیان
، سپێردرانە دەوڵەتانی سەرپەرشتکار. (
بۆ
وێنە
سەرپەرشتی
کردنی فەلەستین
لە
لایەن
بریتانیا،
پاش
هەڵوەشانەوەی
ئیمپراتۆری
عوسمانی)
ئەو
سەرزەمینانەی
سەرپەرشتی
دەکرێن،
ڕەنگە
ستراتیجیکی نەبن.
هەڵبەت
ئەم
دابەشکاریە
زۆر
ڕوون
نەکراوەتەوە و
تەنیا
یەک
سەرزەمین «ستراتیجیک» ناوبردە
کراوە
ئەویش «
کۆمەڵە
دورگەی پاسیفیک» ــە
کە
لە
لایەن
وەڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمریکاوە
سەرپەرشتی
دەکرێت.
ئەم
ئەرکە
لە
ڕێکخراوەی نەتەوەیەکگرتووەکاندا
وەک
یەکێک
لە
ئەستوونەکانی ڕێکخراو،
بە
ئەنجومەنی ڕاسپاردەکان سپێردراوە
کە
ئەویش
لە
ساڵی 1990 بەملاوە و
لە
دوای وەرگرتنی
سەربەخۆیی
کۆمەڵە
دورگەی میکۆنزی
کۆتایی
پێهات.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
پەیمانی وارشەو
پەیمانی وارشەو (Eastern European Mutual Assistance Treaty – پەیمانی
هاریکاری
هاوبەشی
ئەورووپای
ڕۆژهەڵات
) پەیمانێکی سەبازی
بوو
کە
لە
بەرانبەر
پەیمانی
یەکیەتی
ئەورووپای
ڕۆژاوا
، ناتۆ* لەنێوان وەڵاتانی کۆمۆنیستی ئەورووپای
ڕۆژهەڵات
بەسترا.
ئەم
پەیمانە
لە
14/5/1955 لەنێوان وەڵاتانی
چیک
، ئەڵبانیا، ئەڵمانیای
ڕۆژهەڵات
، پۆڵەندا، مەجارستان، ڕۆمانیا و
یەکیەتی
سۆڤیەت
لە
شاری
وارشەو
بۆ
ماوەی
بیست
ساڵ
گرێدرا. ئامانجی پەیماننامەکە دابینکردنی
هاریکاری
سیاسی
و
سەربازی
لەنێوان
ئەم
وەڵاتانە
بوو
. بەپێی پەیمانەکە
هەرکات
یەکێک
لە
ئەندامەکانی ڕێکخراو، بکەوتایە
بەر
هێرش
، ئەندامانی
دیکە
بە
دەنگییەوە دەهاتن و
بە
هەموو
هێزێکەوە پشتیوانییان
لێ
دەکرد.
ناوەندی
سەرکردایەتی عەملیاتی چەکداری
لە
شاری
مۆسکۆ
بوو
. ئەڵبانیا
لە
ساڵی 1968
وازی
لەم
پەیمانە
هێنا
.
ئەم
پەیمانە
لە
ساڵی 1975
بۆ
ماوەی
بیست
ساڵی
دیکە
واژۆ کرایەوە
بەڵام
دوای ڕووداوەکانی ساڵی 1989
کە
لە
وەڵاتانی ئەورووپای
ڕۆژهەڵات
هاتە
کایەوە و
پاش
هەڵوەشانەوەی بلۆکی
ڕۆژهەڵات
*،
ئەم
پەیمانەش
لە
ساڵی 1991
بە
شێوەیەکی
ڕەسمی
هەڵوەشایەوە. (بڕوانە دیواری بەرلین) .