پێنوێنی نرخی بەكاربەر (CPI). واتە پێنوێنی نرخ كە تێچوونی دەستەچینێكی نەگۆڕی شمەكی بەكاربەر هەژمار دەكات و تێیدا سەنگی هەر كام لە شمەكەكان دیاری دەكرێت، ئەمەش بەپێی ئەو بڕە خەرجییەیە كە بەپێی ساڵی بنەڕەت لەو شمەكەدا دەكرێت.

كاریگەریی داهاتی (گۆڕانی نرخێك): گۆڕانی خواستە لەسەر شمەكێك بە هۆی گۆڕانی نرخی ئەو شتەوە كە كاریگەریی لەسەر داهاتی ڕاستەقینەی بەكاربەر هەیە. كەواتە ئەوە كاریگەریی شوێنگرەوەی (substitution effect) گۆڕانی نرخێك دەخاتە ڕوو.

نرخی پاكانەی بازاڕ (ناوەكەی تری نرخی هاوسەنگیی بازاڕە). واتە نرخ لە ماوەی هاوسەنگیی خواست و خستنەڕوودا. ئەمەش ئاماژەیە بەوە كە گشت داواكاریی خواست و خستنەڕوو لەو نرخەدا پڕ دەبێتەوە، كەوابوو هیچ داواكارییەكی تر لەئارا نابێت.

نرخ. تێچوونی شمەكێك، خزمەتگوزارییەك یان دارەتێكە كە بەپێی پارە دەدرێت. نرخ یەكەی پارەیە كە لە بەرامبەر هەر یەكەی شمەكێكدا دەدرێت (وەك 3 دۆلار بۆ كڕینی 1 هەمبەرگر).

هەڵاواردنی نرخ. ئەو دۆخەیە كە تێیدا بەرهەمێك بە نرخی جیاواز بە بەكاربەری جیاواز دەفرۆشرێت.

كێشمانی خواستی نرخ. هەژماركردنی ڕادەی وەڵامدانەوەی بڕی خواستە لە بەرامبەر گۆڕانی نرخدا. هاوكۆلكەی (coefficient) كێشمان (كێشمانی نرخی خواست E_p) بریتییە لە گۆڕانی ڕێژەیی بڕی خواست دابەشی (لەسەر) گۆڕانی ڕێژەیی نرخ. بۆ هەژماركردنی گۆڕانە ڕێژەییەكە، نێونجی كۆن و نوێی بڕی خواست لەسەر كەرتەكە دادەنرێت و نێونجی كۆن و نوێی نرخیش لە ژێر كەرتەكە دادەنرێت، نیشانەی نێگەتیڤیش (–) لە بەرچاو ناگیررێت. هەروەها ئاماژەیە بە خواستی بەكێشمانی نرخ، خواستی بێكێشمانی نرخ و خواستی كێشمانی هاوتا (وەك یەك).

كێشمانی خستنەڕووی نرخ. هاوشێوەی كێشمانی خواستی نرخە، تەنیا ئەوە نەبێ كە ئەم كێشمانە تایبەتە بە كاردانەوەی خستنەڕوو لە بەرامبەر گۆڕانی نرخدا. بە وردی، كێشمانی نرخی خستنەڕوو بریتییە لە ڕێژەی گۆڕانی بڕی خستنەڕوو لەسەر (دابەشی) گۆڕانی ڕێژەیی نرخ. كێشمانی خستنەڕوو لە ڕكەبەرایەتیی تەواودا بابەتێكی زۆر بەسوودە.

نەرمیەتی نرخ. ڕەفتاری نرخە لە بازاڕەكانی ''مەزاددا''، كە تێیدا نرخ لە بەرامبەر گۆڕانی خواست یان خستنەڕوودا دەستەبەجێ (یەكسەر) كاردانەوە نیشان دەدات.

پێنوێنی نرخ. پێنوینێكی ژمارەییە و ئەوە نیشان دەدات كە چۆن نێونجی نرخی دەستەیەك (دەستەچینەیەك) شمەك لە ڕەوتی كاتدا دەگۆڕێت. لە هەژماركردنی نێونجدا، نرخی شمەكە بە گشتی بەپێی گرنگبوونی لە ئابووریدا دیاری دەكرێت (بۆ نموونە، بەپێی ڕادەی بەشداریی سەرجەم خەرجیی بەكاربردنی هەر شمەكێك لە پێنوێنی نرخی بەكاربەردا).

سەیری دیاریكەری GDP بكەن.

خواستی بەكێشمانی نرخ (یان خواستی بەكێشمان). ئەو دۆخەیە كە كێشمانی خواستی نرخ لە بەهای ڕەهایدا لە 1 زیاترە. ئەمەش واتە ڕێژەی سەدیی بڕی خواستكراو لە ڕێژەی سەدیی نرخ زیاترە. سەرەڕای ئەمەش، خواستی بەكێشمان ئاماژەیە بەوە كە سەرجەم دەسهات (revenue) (نرخ جارانی بڕ) كاتێك كە نرخ دادەبەزێت، بەرز دەبێتەوە، چونكە زۆربوونی بڕی خواست زۆر زۆرە (بە پێچەوانەی خواستی بێكێشمانی نرخە).

خواستی بێكێشمانی نرخ (یان خواستی بێكێشمان). دۆخێكە كە تێیدا كێشمانی نرخی خواست لە بەهای ڕەهایدا لە ژمارەی 1 كەمترە. لەم حاڵەتەدا، كاتێك نرخ دادەبەزێت، سەرجەم دەسهات دادەبەزێت و كاتێك نرخ بەرز دەبێتەوە، سەرجەم دەسهاتیش بەرز دەبێتەوە. خواستی بێكێشمانی تەواو بە واتای ئەوەیە كە بڕی خواست لە بەرامبەر بەرزبوونەوەی یان نزمبوونەوەی نرخدا بە هیچ چەشنێك ناگۆڕێت (جیاوازە لە خواستی بەكێشمانی نرخ و خواستی كێشمانی هاوتا).

پێنوێنی نرخی بەرهەمهێن. پێنوێنی نرخی شمەكە كە بە شێوەی كۆفرۆشی دەفرۆشرێت (وەك پۆڵا، گەنم، نەوت).

نرخی داخستن (یان خاڵی داخستن یان یاسای داخستن). لە تیۆریی كۆمپانیاكاندا، خاڵی داخستن لەو خاڵەدا دەبێت كە نرخی بازاڕ تەنیا نێونجی تێچوونی گۆڕاو پڕ دەكاتەوە، نە لەوە زیاتر. كەواتە، زیانی هەر ماوەیەكی كۆمپانیا ڕێك یەكسانە لەگەڵ تێچوونی نەگۆڕیدا، ئەگەرنا لەوانەیە دابخرێت.

كاریگەریی شوێنگرەوەی (گۆڕانی نرخێك). مەیلی بەكاربەرە بۆ بەكاربردنی زیاتری شمەكێك كە نرخی ڕێژەییەكەی دابەزیوە (بۆ ئەوەی لە ''شوێنی'' ئەو شمەكەی دابنێت كە نرخەكەی گران بووە) و، ئەو شمەكە كەمتر بە كار دەبات كە نرخە ڕێژەییەكەی بەرز بووەتەوە (بۆ ئەوەی لە ''شوێنیدا'' ئەو شمەكەی تر دابنێت). ئەم كاریگەرییەی شوێنگرەوەی گۆڕانی نرخ دەبێتە هۆی لێژیی بەرەوخواریی چەماوەی خواست (لەگەڵ كاریگەریی داهاتدا بەراوردی بكەن).

bihayê nijad, bihayê berhemkirinê.

biha, nirx. - AT ANY - : bi her bihayî, çend pê bivêt. - BEYOND - : bêqam giran û hêja. - EVERYMAN HAS HIS - : her mirovekê bihayê xwe heye.

biha kirina pêkhatinî.

kombiha.