ئازایەتی
ڕزگاری و ئازادی: بە گەردن ئازایی دەت دەمێ

«نمسـ.» خۆڕاگرتن و ڕاوەستان بەرامبەر خەتەر و مەترسی، بەرانبەر ئێش و ئازار و بەسەرهاتی ناخۆش: ئەمە ئازاریی پێ ناڵێن پیاو خۆی بخاتە مەترسییەوە * «بکـ.» ئازاتی، ئازاهی.

خۆرتی، پاڵەوانی، بەجەرگی، نەترسان، جامێری، ڕەندی، ئەگیدی، چاڤ سۆری، دلێری، زاخی، پڕکێشی، زاتداری، نەترسی، بێ باکی. نا_ ک حیزی، سستی، تەپی، تەنبەڵی

حاڵەتێکە کە تێیدا هاوکێشە لەنێوان دەسەڵاتەکان بەرقەرارە و کەس دەستدرێژی ناکا بۆ هەرێمی ئەویتر. هەرکاتێک یەکێک لە دەوڵەتەکان ئەم کارەی کرد، لە ڕوانگەی دەسەڵاتی نەیارەوە «ئاسایشی نێونەتەوەیی کەوتۆتە مەترسییەوە» هەرکاتێکیش ئەم شتە ڕووی دا، مانای وایە مەترسی هەڵگیرسانی شەڕ هەیە.

امنیت بین المللی

International security

حاڵەتێکە کە نەتەوەیەک، لەوە ناترسێ بەشێک لە حەشیمەت یان دارایی یان خاکی وەڵاتەکەی لە دەست بچێت. یاسا نێونەتەوەییەکان ئەمڕۆکە کارێکی وایان کردووە کە سنووری ماف و ئازادی دەوڵەتەکان دیاری بکرێ و نەهێڵێ وەڵاتەکان دەستدرێژی بکەن بۆ سەر یەکتر. بەڵام دەزگەیەک کە بتوانێ وەکوو یاسای ناوخۆیی زامنکەری بە حەقدار گەیشتنی مافەکان بێت، لە ئارادا نییە. ئێستە، کەم و زۆر لە هەموو وەڵاتەکان جۆرێک پۆلیسی سیاسی یان ئاسایش لە کاردایە کە ئامانجیان بەرگری کردنە لە دزەکردنی سیخوڕ و کەسانی مەترسیدار بۆ ناو وەڵات.
جا هەرچی ڕژێمەکە زیاتر توتالیتار بێت، ئەوا دەسەڵاتی پۆلیسی سیاسی و ڕادەی زەبر و زەنگ زیاتر دەبێت. ئەم جۆرە ڕژێمانە چونکە دەرفەتی نەیاریکردنی ئاشکرا و یاسایی بە کەس نادەن، نەیاران یا دوژمنانی خۆیان بە بیانووی «دوژمنانی ئاسایشی نەتەوەیی» سەرکوت ئەکەن.

امنیت ملی

National security

ئاسا

مانند
معمولی

ئاسا: پیاوێ خۆت ئاسایی باش بوو
عادەتی، بەرانبەر بە یاسای کۆمەڵایەتی: شەڕ و شۆڕ باری ئاسایی تێکداوە

وەکوو، وەک، هەروەکوو؛ خۆت ئاسایی: وەکوو تۆ

آسودگی

بێ خەفەتی

طمأنینة النفس

آسودگی

ئیسراحەت، ڕەحەتی

١- حاڵەتی بێ گیروگرفتی. ٢- سەر سووکی و بێ قڕە و بڕەيی. ٣- ئاڕامی و بێ شەڕ و شۆری.

هێوەرە، ئاشیتی، وەرم، ئاسایش، بێ خەفەتی