نەشمیل

نەشمیل

خنجییله٬ قشتییله٬ جوانکییلە(بۆ ئینسان و حەیوان)

نعنای کوهی

جاترە

حرف پرهیز از بلا، نعوذباالله

خوایە پەنا بە تۆ

بَرگَس!، بَرگَست!، پناەخدا!، خدا نکند!

خوانە خواسو! خوانەکا!، پەنابەخوا! [خوایە پەنا بە تۆ!]

نَعوذُ بالله!، العَیادُ بالله!

نیهیلیسم (هیچ انگاری)

Nihilism

ئەم زاراوە لە وشەی لاتینی nihil بەواتای هیچ و پووچ وەرگیراوە. لایەنگرانی ئەم قوتابخانە هەر بابەتێکی داسەپاو بەسەر ئەندێشەی مرۆدا ڕەت دەکەنەوە و هەموو بیروباوەڕێک بە پووچ دەزانن و بە چاوێکی سووکەوە سەیری هەموو یاسا و ڕێسایەک دەکەن. فەلسەفەی نەهیلیزم دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی یۆنانی کۆن و پێش سوکرات کە ئەویش بریتی بووە لە ڕەتکردنەوەی بوون و ڕۆح و موڵکدارێتی و یاسا و مافەکان و هەموو شتێک. بەڵام لەم سەدانەی دواییدا لە ڕووسیای تیزاریدا ناوی ڕێبازێکی کۆمەڵایەتی بوو کە دەسەڵاتی حکوومی و ناحکوومی بە هیچ دەزانی و دواتر گۆڕا بە مەرامێکی شۆڕشگێڕانە بە مەبەستی لەناوبردنی هەموو پێکهاتەیەکی کۆمەڵایەتی.
زاراوەی نەهیلیزم، یەکەم جار لەگوێن شێوازێکی ڕەخنەگرانەی نیگەتیڤ دەربارەی گرێبەست و نەریتی کۆنی کۆمەڵایەتی لە لایەن نووسەری بەناوبانگی ڕووس، تۆرگنیف، لە کتێبی «باوکان و منداڵان» دا بە کار هاتووە. سەرکاروان و دامەزرانەری ڕێبازی نەهیلیزم لە ڕووسیا، باکۆنین (1876ــ 1814) بوو. پاش ساڵی 1878 ئەم زاراوە لە ڕووسیا دەربارەی ئانارشیست و تیرۆریستەکان بە کار برا. هەندێ جاریش مانای خۆبەختکردن و دابڕان لەم دنیایەی لێ هەڵێنجراوە.

ڕەنگی وەک ڕەنگی گوڵە نەیلۆفەڕ شین. نەیلۆفەڕ گوڵێکە لە ئاوا ئەڕوێ، لەگەڵ خۆرکەوتندا سەر دەرئەهێنێ و لەگەڵ ئاوابوونیا ئەچێتەوە ناو ئاوەکە.

شەو چەپکەنی نەیلۆفەڕی و جیلوەیی ڕەقصی
شەرمندە دەکا زوهرەیی زەهرا لە سەمادا

(فە.): قامییش

کنایه از همسر

هاوسەر

برێتی لە ژنی شوو

ندای دور ویژه مردان
دریغ و اسف
چنین است؟
نازک نارنجی
وای که چقدر مظلوم است

وتەی بانگ کردنی پیاوی نەناس لە دوورەوە
ئەی داخ و حەیف
ئاوایە؟
ناسک نارنجی، نازونووزکەر
ئای چەند بەستەزمانە!