وشەدان

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

شەکیلە

قطعه انبان دهانەبند ظرف

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

شەکیلە

پارچەی هەمانەی خۆشکراو بۆ بەسەر دەفردا داگرتن

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

شەکیلە (کۆ.)

چەکچەکیله.

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

شەیلە

آب ناصاف

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

شەیلە

شلوێ، شێلوو، ئاوی نەپاقژ و زەڵال

سەرچاوە: نالی

صیلەی ڕەحم

بەسەرکردنەوەی خزم و کەسوکار.

کێ بێ وەکو تۆ بەم شەوە ڕەحمی بە منا بێ!
مەجذووبە صیفەت، یەعنی صیلەی ڕەحمی تێدابێ!

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

طفیلی

[ص.ن.ع ]

(توفه یلی ـ tufeylî)

مشه خۆر،پارایت،هه ر روه کێک یان گیانله به رێک له سه ر روه ک یان گیانله به ریکی دی بژی، سه رباری خه ڵکی دی.

سەرچاوە: نالی

طوفەیلیی

ئەوەی له خۆڕایی خۆی به کەسێکدا هەڵواسێ، خوبزە.

من سەروی ڕەوانی چەمەنی عاله می باڵام
« نالیی » به طوفەیلیی بووەتە سایە له دوو من

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

طویله

[ص.ع ]

(ته ڨیله ـ tevîle)

ژنی درێژ و باڵا بەرز،داوی گه رده ن به ند، گوریسێ ک چوارپایانی پێ ببه سترێته وه، ته ویله، ئاخوڕ.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

طیلس

[ا.ع ]

(ته یله س ـ teyles)

جبه،عه با، جۆره شانێلێکه به شاندا ده درێ.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

طیلسان

[ا.ع ]

(ته یله سان ـ teylesan)

جبه،عه با، جۆره شانێلێکه به شاندا ده درێ.

سەرچاوە: نالی

طیلەسم

طەلیسم، پارچە کاغەزێک یا پارچە میتاڵێکە جادووگەران چەند وشە و نەخش و خشتەیەکی لێ ئەنووسن گوایە بۆ چاوەزار و شتی وا باشە. کراوە بە کینایە لە ڕاز و نهێنیی و شتی پەی پێ نەبراو.

دامێنی بە ئەنواعی گوڵ و مڵ خەمڵابێ
گەنجێکی تێدا بێ کە طیلەسمی نەشکابێ

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

ظلیله

[ص.ع ]

(زه لیله ـ zelîle)

مێرگی پڕ دارو دره خت.

سەرچاوە: نالی

ظیلل

سێبەر. ماسیوای

بورهانە صورەتی بەشەریی چونکە نوورە، نوور
بێ ظیللە، ماسیوای بە دوو نیسبەت مووعەببەرە

سەرچاوە: نالی

عامیلی تەقدیر

لە نەحوی زمانی عەرەبیدا جۆرە عامیلێک هەیە کاریش ئەکاتە پاشەوەی و خۆیشی نییە، بە خەیاڵ دائەنرێ، ئەوە پێی ئەڵێن عامیلی تەقدیری. قەزا و قەدەری خوا.

حورووفی جەڕڕە تێیاندا نەماوە ئاوی عەمەل
هەموو موعەللەق و مولغایی عامیلی تەقدیر

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

عایلەمەن

عەینە مەل

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - فارسی

عایلەمەن

سارف ساراَبلَک، ملخ خوار

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - کوردی

عایلەمەن

تووخوەر [خەزایی: باڵندەیەکە]

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - عارەبی

عایلەمەن

سَمَرمَر

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

عایلەمەن

تووخۆر، کوللەخۆر، عەینەمەل، لە بنچێنەدا: ئایلەمەل یا حایلەمەل یان ها یلەمەله.

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان