وشەدان

یدە

[ا ]

(یەدە - yede)

جۆرە سیحرو ساحیرییەکە گوایە بە هۆیەوە بەفرو باران و سەرما دەست پێدەکات.

سەرچاوە: نالی

* مامۆستا شێخ بابەڕەسووڵی عەبابەیلێ ئەیگێڕایەوە کەوا بیستوویە لەناو فەقێ موستەعیدەکانی شێخەوڵای خەرپانیدا تا موفتیی زەهاویی لە مەجلیسدا بووبێ مەلایاسینی تەشاری مافی قسەکردنی نەبوە و، مەلا یاسین له مەجلیسدا بووبێ مەلا یووسفی تەوێڵەیی مافی قسە کردنی نەبوە و، تا مەلا یووسفیش له مەجلسیدا بووبێ نالییی مافی قسەکردنی نەبوە، واتە

نالییی پلەی چوارەمی بووە لەناویانا. لەوانەیە ئەم بەیتی « حەربا » یەش پەیوەندێکی بەم مەسەلەیەوە هەبێ، هەروەها لەوانەیه پارچە شیعری « ئەحوەلی تەفرەقە نەظەر..» یش، وەک له شوێنی خۆیدا ئیشارەتمان بۆ کرد، لایەکی ئەم مەسەلەیەمان بۆ ڕوون بکاتەوە.

نەییری ئەعظەم وەها تاوی دەدا وەک مەنجەنیق
بۆ دەوامی ڕۆژپەرستیی جەمعی حەربای دێتە ناو

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - فارسی

ئافەریدەکردن

آفریدن، درست کردن.

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - کوردی

ئافەریدەکردن

درووسکردن. [بەدیهێنان]

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - عارەبی

ئافەریدەکردن

خلق، صنع، صنع، انشاء، ایجاد، فطر.

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

ئیدەک

یەدەک، سووار یا کاروانچی، چارەوێیەکی پتر لە ووڵاخی سواری و باری خۆیان دەبەن بۆ ڕێگای دوور

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

ئەیدەر

ئێرە، ئێستا، ئەوە

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

ایدەئولوژی

[فر - ا ]

(ئیدەئولوژی - ideulujî)

ئایدولۆژی. زانستی فیکرو مانا، رێبازی سیاسی یان کۆمەڵایەتی.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

ایدەالیسم

[فر - ا ]

(ئیدەئالیسم - ide’alîsm)

ئایدیالیزم.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

بدست باش (بیدەست باش

( bidestbaş))

وریابە، ئاگاداربە، بەدەست بە.

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

بەریدەست

لەپی دەست

سەرچاوە: نالی

بەیدەر

خەرمان.

میضماری شەهسەوارییی تۆیە کە صەف صەفە
کۆگایی حاصیلاتتە بەیدایی بەیدەرە

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

بەیدەر

بێدەر

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

بەیدەس

رموک
تسلیم و سپر انداخته
دستپاچه

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

بەیدەس

سڵ، قوشقی، ئەسپ یا مایینێک کە ڕام نەبووە و ناگیرێ
بەردەست، تەسلیم، مل دەر
دەسوپێ سپی و کارلە دەس نەهاتوو

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەیدەس

[[به‌ی «بێ» +ده‌س]]

«ست.»، «سیم.» حاڵی کەسێکی د ە ستەڵاتی نە بێ، توانستی نەبێ، زەعیف و بێ هێز بێ، نفووزی نەبێ. *بەیدەست.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەیدەس کردن

«مست، مت»، «سیم» زاڵ بوون بەسەر کەسێکدا بە هە ر لایەنێک بێ، مەغڵووب کردنی یەکێ. بە زەویدا کوتانی کەسێک له زۆرانیدا. هێزی بەربەرە کانی لێ بڕین* بەید ەست کردن.

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

بەیدەست

(بەیدەستکردن) دەستەپاچەکردن

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

بەیدەست

(بەیدەستبوون) دەستە پاچەبوون

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

بەیدەست

کەسێکە کە دەستەپاچە کرابێ

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

بەیدەست

نگا: بەیدەس

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان