تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 384
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
ماڵات
ئاژڵ،
وڵسات
، حەیواناتی
ڕاگرتن
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ماڵات
ماڵیات٬وەڵس٬ (کە.): ووڵس٬ دەوڵەت٬
بزن
و
مەڕ
و ڕەشەووڵاخ٬ ئاژاڵ٬ (باد.هەورا.): ئاژەڵ(یی وورد).
گاو
مانگاو ئیدیی٬ ڕەشەووڵاخ٬ چاورا٬
ووڵاخ
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
موباڵات
بێ-:
دڵڕەبەن
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
مەخمەڵات
(باک.):
شێلم
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
مەڵات
گِل ملات
در
بنایی
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
مەڵات
قوڕی
نێوان
خشت
و
بەرد
لە
بەنناییدا
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ناوچەی ژێر دەسەڵات
زاراوەیەکی جوگرافییە بەواتای ناوچەیەک
کە
تێیدا باڵادەستیی
سیاسی
یان
ئابووری
وەڵاتێک
بە
ڕەسمییەت ناسرابێت
ئەگەرچی
دەسەڵاتێکی کەموکووڕیش بێت. ناوچەی ژێردەسەڵات،
لەوانەیە
یەکلایەنە ڕابگەێیندرێت:
یان
چەند
لایەنە بێت.
بۆ
نموونە
دابەشکردنی
ئێران
بەپێی ڕێککەوتنامەی دوولایەنەی سۆڤیەت و بەریتانیا
لە
ساڵی 1907
بە
دوو
ناوچەی
ژێر
دەسەڵاتی
باشوور
بۆ
بەریتانیا و
باکوور
بۆ
سۆڤیەت.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
ناوچەی ژێر دەسەڵات
حوزەی نفوژ
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
ناوچەی ژێر دەسەڵات
Sphere of
influence
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
نوخبەی دەسەڵات
ئەم
زاراوە
لە
لایەن
ڕایت میلز (1962-1916) کۆمەڵناسی ئەمەریکی
دەرحەق
بەو
کەسانە
بە
کار
هات
کە
لە
سەرووی هایراکی
دەزگە
گەورەکانی کۆمەڵگەی
هاوچەرخ
وەک
کۆمپانیا و
دەوڵەت
و
سوپا
دائەنیشن.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
نوخبەی دەسەڵات
سرآمد
قدرت
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
نوخبەی دەسەڵات
Power
elite
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
هێز/دەسەڵات
قدرت
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
هێز/دەسەڵات
Power
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
هێز/دەسەڵات
هێز
، یەکێک
لە
چەمکە سەرەکییەکانی
زانستی
سیاسەتە
کە
بە
مانای
وزە
و
توانایی
کەسێکە
بۆ
پێملکردن و
تەسلیم
ڕاگرتنی جەماعەتێک
لە
بەرانبەر
خواستەکانی
ئەو
کەسەدا
بە
هەر
شێوازێک.
بە
واتایەکی
دیکە
هێز
، کۆمەڵێ
سەرچاوە
و ئامرازی زۆرەملانە و ئارەزوومەندانەیە
کە
حکوومەتەکان
بۆ
بەڕێوەبەرایەتی
دەسەڵات
بەکاری
دەهێنن. پاراستنی سەرچاوەکانی
هێز
و چۆنییەتی دابەشکردنی و
خەبات
بۆ
وەچنگ هێنانی، گرینگترین بابەتی توێژینەوەی
زانستی
سیاسییە.
هەروا
زۆرینەی زانایانی
سیاسی
پێوەندییەکانی
هێز
بە
کاکڵی
سیاسەت
دەزانن و
دەڵێن
ئەو
شتەی
پێوەندی
مرۆ
لەگەڵ
پێوەندییەکانی
دیکە
جیا
دەکاتەوە، هێزە. خەباتی حیزب و حکوومەتەکان
لە
پێناو
هێزدایە:
بۆ
وەدەست هێنانی
هێز
،
پاراستن
یا
بۆ
نوێندن و نومایش کردنی
هێز
.
بیرمەندانی
سیاسی
، هەوڵیان داوە
ئەم
چەمکە
لەگەڵ
زاراوەی
دەسەڵات
authority
لێک
جیا
بکەنەوە.
بەڵام
لە
ڕاستیدا
نە
لە
زاری
ڕەشۆکی
و
نە
لە
زانستی
سیاسەت
، ڕێککەوتنێک
لەمەڕ
ئەم
زاراوە
پێک
نەهاتووە.
چونکە
هەندێ
جار
وشەی
هێز
لەگەڵ
دەسەڵات
، دەسرۆیین،
زۆرداریی
،
زۆرەملێ
و…
بە
هاوواتا
زانراوە.
هێز
خاوەنی
چەند
سەرچاوەیەکە
کە
بریتین
لە
:
1ـــ
زانیاری
:
ئەم
سەرچاوە
یارمەتیدەری فراژووتنی
ئاوەز
و ڕۆحی مرۆڤە.
لە
کۆمەڵگەیەکی هۆشیاردا
هیچ
ڕێبەرێک ناتوانێ
بێ
زانیاری
دەستی
بە
هێز
بگات.
2ـــ
ڕێکخستن
:
ڕێکخستن
لە
جەوهەردا
هێز
دەبەخشێ.
لە
سیستەمێکی
سیاسی
دیموکراتیدا حیزبە سیاسییەکان
بۆ
وەدەست هێنانی
هێز
، ڕێکخراوە سازدەکەن.
3ـــ هەلومەرج: هەلومەرجی
ئابووری
و
کۆمەڵایەتی
بە
خاوەنەکەی
یارمەتی
دەدات
کە
هێز
و دەسەڵاتی
خۆی
زیاتر بکات.
4ـــ
دەسەڵات
:
دەسەڵات
بە
واتای هێزی
ڕەوا
و شەرعییەتدارە.
ئەگەر
کەسێک
دەستی
بگاتە
پلە
و پایەیەکی
ڕەوا
و
یاسایی
، هێزی ڕێبەرایەتییەکەی زیاتر
دەبێ
.
5ـــ لێهاتوویی: وەشاوەیی و
شارەزایی
، هێزی
مرۆ
زیاد
دەکات و
لە
خەبات
بۆ
وەدەستهێنانی
دەسەڵات
، سەرکەوتووی دەکات.
6ـــ
ئیمان
و بڕوا: مانەوەی ڕێبەرێک
لە
دەسەڵاتدا
پێویستی
بە
بڕوایەکی
گشتی
هەیە
.
7ـــ میدیاکان: میدیاکان سەرچاوەیەکی گرینگی
هێز
و
دەسەڵات
لە
ئەژمار
دێن
. بەرپرسانی
ڕۆژنامە
و تەلەفیزیۆن و … دەورێکی
باڵا
دەگێڕن
لەمەڕ
زاڵبوون
بەسەر
ڕای
گشتیدا.
ئەگەر
هێز
لەسەر
بنەمای
زۆر
و سوڵتە دامەزرابێت، فەرمانبەران
بە
ڕەوای نازانن و
هۆی
فەرمانبردنیان، دەگەڕێتەوە
بۆ
ترس
.
بەڵام
ئەگەر
فەرمانبەرانیش خاوەنی هێزێکی
کۆمەڵایەتی
بن
و هێزی
فەرمانڕەوا
بە
شەرعی و
ڕەوا
بزانن،
ئینجا
هێز
دەبێتە پاڵپشتێکی
ڕەوا
. حکوومەتی خەڵکیی کاتێک
پیادە
دەکرێت
کە
لە
نێوان
فەرمانڕەوا
و فەرمانبەراندا
هیچ
لەمپەرێک نەبێت.
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەڵات
فرار
کرد
طلوع
کرد
گشن
بر
مادینه
سوار
شد
دم
طلوع
خمیر
برآمد
مدت
سرآمد
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
هەڵات
ڕای
کرد
لە
ئاسۆ
دیاریدا،
هاتە
بەر
چاو
،
بۆ
مانگ
و
خۆر
و ئەستێرەی
دەڵێن
نێر
لە
مێو
سوار
بوو
، پەڕی: ئەسپەگە
دوو
جار
لە
ماینە
کە
هەڵات
کاتی
هەڵاتنی
مانگ
و
خۆر
:
مانگ
هەڵات
هاتم
،
تاو
هەڵات
گەیمە
بەرێ
هەڤیر
پێ
گەیشت
تەواو
بوو
، بڕایەوە:
هەر
گا
عیددەت
هەڵات
دەتوانی
مێرد
بکەی
سەرچاوە:
نالی
هەڵات
ڕای
کرد
. هەڵهات.
له خەوفی طەلعەتی
ڕۆژ
هەر
وەکوو
شێت
به
ڕووزەردیی
هەڵات
و
کەوتە
کێوان
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
هەڵات
یەکێکی
نەدیو
ڕابکا٬ غاربدا٬ (
ڕۆژ
.) ڕۆژهەڵات٬ (بابا.٬
کە
.)
درۆ
٬
درۆ
لە
خۆوە ڕێکخستن٬ ڕۆژ_ ن: خۆرهەڵاتن٬
ڕووناک
بوون٬ تاوهەڵاتن.
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەڵات هەڵات
فرار
عمومی
هنگام
خطر
14
15
16
17
18
19
20